Συναπολούνται πάντες οι άνδρες των αιμάτων...

Κατάλογος των 42 νεκρών του Σχηματαρίου από την επιδρομή του Άξονα και τις συνέπειές του

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Η προφορική παράδοση θέλει τους νεκρούς, της δεκαετίας εκείνης, να ανέρχονται στους 40. Σε αντίθεση με άλλα χωριά, όπου δεν υπήρξαν καν ανάλογες απώλειες. Η έρευνα τεκμηριώνει την προφορική παράδοση και μάλιστα, μαζί με τους νεκρούς της Αλβανίας, ανεβάζει τα θύματα σε 42. Θύματα λογαριάζονται και οι νεκροί σε εμφύλιες έριδες και συγκρούσεις. Εντάσσονται, και αυτά τα γεγονότα, στην αποσάρθρωση της κοινωνικής ζωής που φέρνει η παρουσία των κατακτητών, των ΓερμανοΙταλών, στην αρχή, και των ΆγγλοΑμερικανών, στη συνέχεια.

Η κοινωνία μέχρι τότε είχε, σαφώς, αντιθέσεις και μάλιστα εκρηκτικές. Κρατούσαν από παλιά και ίσως πριν ακόμα κι από τον Διχασμό Βασιλικών- Βενιζελικών. Ένας «ψυχρός εμφύλιος πόλεμος», που είχε σχέση και με τις πολιτικές αντιθέσεις και με τις ταξικές. Περιεπλέκετο και αποκτούσε διακλαδώσεις. Προετοίμαζε, επί χρόνια, τη σύγκρουση, τη ρήξη, όμως ποτέ δεν έφτασε στο σημείο να την πυροδοτήσει.

Η πυροδότηση έγινε στο σημείο «μηδέν», εκεί που η κοινωνία έπαψε να διαθέτει τους δικούς της θεσμούς και της επιβλήθηκαν εκείνοι του κατακτητού. Μη ξεχνάμε ότι η πρώτη πράξη του Γερμανού διοικητής στη Χαλκίδα ήταν να καθορίσει την ισοτιμία της δραχμής με το μάρκο σε 50 προς 1! Σπίτια και σοδειές επιτάχθηκαν και ο,τι ίσχυε για την κοινή διαβίωση καταργήθηκε μέσα σε μερικά εικοσιτετράωρα. Εκείνη τη στιγμή, ο κάθε άνθρωπος, ο κάθε οικογενειάρχης και πατριώτης, έπρεπε να αποφασίσει με τι τρόπο θα «πολιτευθεί» από κει και ύστερα.

Θα προσπαθούσε να ζήσει, αυτός και οι δικοί του, σε κάποια πλαίσια αλληλεγγύης και αγωνιστικότητας, κατά τα πάτρια, που τελικά θα είχαν σκοπό την απελευθέρωση; Ή θα προσπαθούσε να σώσει εαυτόν, και μερικούς ακόμα σαν κι αυτόν, σε συνεργασία με τους κατακτητές και σε μια τροχιά εξυπηρέτησής τους;

Μερικοί αποφάσισαν το δεύτερο. Όταν το ξεκίναγαν, το πιστεύω ειλικρινά, δεν περίμεναν να εξελιχθούν έτσι τα πράγματα. Ούτε ότι οι Γερμανοί, από πανίσχυροι και αήττητοι, θα συντρίβονταν, ούτε ότι οι «απαιτήσεις» των Γερμανών από εκείνους, στην εξέλιξη της γιγαντιαίας αυτής σύγκρουσης, θα ήταν τόσο μεγάλες.

Όσο οι Γερμανοί κρατούσαν, ακόμα και μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας, ακόμη και το πρώτο μισό του '44, η στάση της συνεργασίας με τον κατακτητή «διανθιζόταν» με το πατριωτικό καθήκον. «Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο από το να υποταχθούμε. Όλα τα άλλα είναι χειρότερα από τη υποταγή και τη συνεργασία»! Αυτή ήταν η «κεντρική ιδέα» της ελίτ του χωριού και της σχετικής μ' αυτή κοινωνικής βάσης.

Δεν ήταν διατεθειμένη για θυσίες και για αντιστοίχηση της στάσης με αυτή που διδασκόταν στα σχολεία και που ακόμα τότε οι άνθρωποι θυμούνταν από τις αφηγήσεις των παππούδων τους, τα παιδιά των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Όταν, οι Γερμανοί, άρχισαν να χάνουν τον πόλεμο, κι αυτό έγινε ορατό και από τους ανόητους ακόμη, ετέθη σε ισχύ ένα άλλο επιχείρημα, το οποίο όμως δεν έμεινε απλώς επιχείρημα. «Όταν οι Άγγλοι αποβιβαστούν στην Ελλάδα, θα συνεργαστούν με τα Τάγματα Ασφαλείας για να χτυπήσουν τον ΕΛΑΣ»! Αυτή η «γραμμή» ήταν το καινούργιο δέλεαρ, το καινούργιο αφήγημα συνεργασίας με τους επόμενους κατακτητές, ήδη από τον Μάρτιο (ίσως και νωρίτερα) του 1944.

Το ότι η ελίτ δεν ήταν διατεθειμένη για θυσίες, εναρμονισμένες με όλους τους υπέρ της Ελευθερίας αγώνες του έθνους, φαίνεται και από το πως μεταχειρίστηκε τους εύπιστους και, ταυτόχρονα ενδεείς, δικούς της ανθρώπους, την κοινωνική της βάση δηλαδή. Εκείνοι κλήθηκαν να πάρουν τα όπλα και να πολεμήσουν στο πλευρό του Άξονα, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους! Αμοιβή τους θα ήταν φαγητό, τα πλιάτσικα και κάποια εύνοια, ίσως αργότερα, στην πρόσληψη στο δημόσιο... χωρίς έξοδα χαρτοσήμανσης των αιτήσεων, όπως χαρακτηριστικά ορίζουν οι σχετικοί, με τα Τάγματα Ασφαλείας και τις ένοπλες ομάδες, νόμοι του Ράλλη. Το κόστος; Να χάσουν οριστικά μια θέση στην ιστορία μαζί με τους υπόλοιπους αγωνιστές της ελευθερίας της. Γι' αυτό και ισχύει η ρήση του Ηράκλειτου για τον «πατέρα πάντων πόλεμο», ο οποίος άλλους τους καθιστά θνητούς κι άλλους αθάνατους, άλλους δούλους και άλλους ελεύθερους.

Όταν κανείς ξέρει πρόσωπα και πράγματα τότε μόνο καταλαβαίνει το μέγεθος της πολιτικής, ηθικής, πνευματικής εξαπάτησης όλως εκείνων των απλοϊκών ανθρώπων, γεωργών και κτηνοτρόφων κατά το πλείστον, που βρέθηκαν να πολεμούν δίπλα στους Γερμανούς. Δεν διέθεταν, εκείνοι οι άνθρωποι, αυτόνομη πολιτική σκέψη. Απλώς συντάσσονταν με τις απόψεις και τις ντιρεκτίβες ισχυρών παραγόντων, οι οποίοι βέβαια είχαν τις δικές τους ιεραρχήσεις συμφερόντων και επιδιώξεων.

Μη φανταστεί, βέβαια, κανείς ότι επρόκειτο και για καμιά σοβαρή «αστική τάξη». Χωρίς ταξική και κοινωνική καταγωγή «περιοπής», κάποιοι μεγαλοϊδιοκτήτες γης -όπως αυτή περιήλθε στα χέρια τους από τις «γαίες των αγωνιστών του '21»- επαρχιώτες «διανοούμενοι», κάποιος στρατιωτικός... Υπερτιμημένα, από τους χωρικούς, άτομα, λόγω των στρεβλώσεων του γερμανοτσολιάδικου κράτους που εγκαθίδρυσαν οι Μεγάλες Δυνάμεις μετά την Επανάσταση, με ιδιαίτερα ανεπτυγμένες τις εμμονές τους στον αυταρχισμό και στη βαναυσότητα. Με έντονο το άγχος της διάκρισης και της επικράτησης στην κοινωνία, πάντα με το αζημίωτο, με υπεραναπτυγμένο το «εγώ» τους ως υπεραναπλήρωση στη συνειδοτοποιούμενη, και από τους ίδιους και από τους άλλους, ανεπάρκεια και ελλειμματικότητα. Υπό αυτή την έννοια κάνω λόγο για «ελίτ» και όχι για «αστική τάξη».

Λίγοι άνθρωποι, πέντε – έξη, στις «κατάλληλες θέσεις», αρκούν για να κάνουν το κακό. Υπό αυτή την έννοια, μπορούμε τους θύτες των Ταγμάτων Ασφαλείας και των λοιπών φιλο-Αξονικών στρατιωτικών ομάδων, να τους θεωρήσουμε με τη σειρά τους θύματα. Θύματα της πελατειακής τους σχέσης με τα «γκεσέμια» του κοπαδιού, που τους έπεισαν και τους έταξαν διέξοδο στις μαύρες μέρες που ακολούθησαν το έπος της Αλβανίας. Πρώτη «διέξοδος» η συνεργασία με τον Άξονα και δεύτερη διέξοδος η συνεργασία με τους παλιούς αποικιοκράτες και τους ανερχόμενους ιμπεριαλιστές, Άγγλους και Αμερικανούς. Εξ ου και το τραγούδι:

Τα κορίτσια που ΄χαν πρώτα Γερμανούς

Τα κορίτσια που 'χαν πρώτα Ιταλούς

τώρα έχουν Εγγλεζάκια

με κοντά παντελονάκια

κι από πίσω ένα σύνταγμα Ινδούς...

[στον ρυθμό του γιουπι-γιαγια]

Ινδούς Σιχ, σαν κι αυτού που έχουν τα τεμένη τους στις παρυφές του χωριού και πράγματι έχουν ακούσει ιστορίες από τους προηγουμένους που ήρθαν τότε στην Ελλάδα.

Στη δόλια και μοχθηρή αυτή πολιτική της ελίτ, δυστυχώς, δεν αντιπαρατάχθηκε μια ευφυής τακτική από την πλευρά των ΕΑΜικών και Κομματικών οργανώσεων της περιοχής. Και εκεί κάποια άτομα, ελλειμματικά και ταυτόχρονα υπερφίαλα κι αλαζονικά, νόμισαν ότι μπορούν να εξαλείψουν την προδοσία σκοτώνοντας τους προδότες. Μέσα στο δίκιο τους, που σαφώς ήταν μεγάλο, για τον θάνατο και το κακό που σκόρπαγαν οι κατακτητές και οι συνεργάτες τους, αγνόησαν ότι όλοι οι άλλοι στις πολυμελείς οικογένειές των αντιπάλων τους ήταν αθώοι: γέροι, γυναίκες και παιδιά. Η φυσική εξόντωση του καθενός απ' εκείνους τους συνεργάτες, ειδικά όταν οι Γερμανοί έφευγαν, δεν ήταν σε όλες τις περιπτώσεις η μόνη λύση. Ιδιαίτερα όταν υπήρχαν σοβαρά σινιάλα, από τις ίδιες τις εμπλεκόμενες οικογένειες, για εναγώνιες προσπάθειες απεμπλοκής από τη θανάσιμη αρπάγη των Γερμανών. Όταν, πχ, μια οικογένεια μέσα στις άλλες «δραστηριότητές» της στο πλευρό των Γερμανών, στέλνει όπως-όπως ένα παιδί στον ΕΛΑΣ, αυτό, μόνο ως προσπάθεια απεμπλοκής μπορεί να χαρακτηριστεί και η ευκαιρία δεν πρέπει να πάει χαμένη. Επίσης, δύο από τα θύματα πλήρωσαν με τη ζωή τους την άρνηση θητείας στα ΤΑ και την παράδοση των όπλων στον ΕΛΑΣ.

Αντίθετα όμως, παρορμητικές αντιδράσεις, με ρηχό πολιτικό υπόβαθρο, όπως και τυχαία περιστατικά, συνέβαλαν στο να βρεθούν όλοι οι συνεργάτες των Γερμανών σε αδιέξοδο. Τους φόβισαν! Τους φόβισαν και τους τρόμαξαν πολύ! Ο φόβος κι ο τρόμος αυτός, που πολλαπλασιαζόταν όσο αντιλαμβάνονταν το μέγεθος του ανοσιουργήματός τους και το μέγεθος της εξαπάτησής τους, φαίνεται, ίσα με σήμερα, κι ας κάνουν τα λιοντάρια οι απολογητές τους. Κι ας κραυγάζουν τα γνωστά πατροδοκάπηλα συνθήματα κατά του τάχα «κομμουνιστικού κινδύνου». Η μόνη σωτηρία τους ήταν πια να πολεμήσουν για τη ζωή τους, να «διασπάσουν τον κλοιό» των τιμωρών τους και να βγουν στις πλάτες τους, εκεί που τους περίμεναν οι Άγγλοι και τους έγνεφαν όσο εκείνοι ήσαν απελπισμένοι.

Υπό αυτή την έννοια, όλοι οι νεκροί πρέπει να θεωρηθούν νεκροί των επιδρομέων, των αλλεπάλληλων επιδρομέων, κατά της εθνικής ανεξαρτησίας και της ακαιρεότητας της χώρας. Αν η Ελλάδα δεν είχε υποστεί αυτές τις επιδρομές δεν είναι βέβαιο ότι θα έστηνε από μόνη της το σκηνικό του θερμού Εμφυλίου Πολέμου.

Πάντα, η παρουσία των ξένων αποικιακών και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, ήταν το ολέθριο στοιχείο της ιστορίας μας. Εκείνος δε που αγωνίζεται εναντίον της ξένης εξάρτησης και παρουσίας, εκείνος που παλεύει ΄για να γίνει η Ελλάδα ισχυρή και ανεξάρτητη χώρα, ονομάζεται, με τεκμήριο τους ποταμούς των αιμάτων, πατριώτης! Καμιά παραχάραξη της ιστορίας δεν θα εμποδίσει τη Δόξα να τον μελετήσει και να τον στεφανώσει, έστω και μονάχη, στην «ολόμαυρη ράχη»!

Κατάλογος θυμάτων, κατοίκων Σχηματαρίου, κατά την περίοδο της Κατοχής και του Εμφυλίου Πολέμου

1943-1949ⁱ

1. Παπαϊωάννου Κωνσταντίνος του Σωκρ., (1913-1943) 30 ετών μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, τραυματίστηκε σε επιχείρηση το '43 και κατέληξε μετά από λίγες μέρες.
2. Παπαϊωάννου Παναγιώτης του Σωκρ., (1918-1944), 27 ετών, μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους
3. Πηλίτσης Γεώργιος του Κων., (1897-1944) 47 ετών, πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους
4. Χαρίσης Ξενοφών του Κων., (1912-1944), 32 ετών, μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους
5. Τζαβέλλας Στέφανος του Ιωνⁱⁱ., (1923-1948), 25 ετών, αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Αίγινα από τους Μοναρχοφασίστες
6. Νταλλιάνης Αλέξανδρος του Αθαν., (1888-1945) 57 ετών δολοφονήθηκε γιατί είχε γυιο αντάρτη, τον Θανάση
7. Νταλλιάνης Αθανάσιος του Αλ., (1922-1948) 26 ετών αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Αίγινα από τους Μοναρχοφασίστες
8. Σπύρος Σπύρος του Αθⁱⁱⁱ., (1916-1947), 31 ετών αντάρτης του ΕΛΑΣ και στέλεχος της ΕΠ, σκοτώθηκε στην Κρήτη σε μάχη του ΔΣΕ 1947 για την εθνική ανεξαρτησία και την ελευθερία της πατρίδας (κλικ)
9. Κουρουτός Ταξιάρχης του Αντ., (1917-1948), 31 ετών, αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα, τρεις μέρες εγχειρισμένος και με άκοπα ράμματα, από τους Μοναρχοφασίστες
10. Λάμπρου Σπύρος του Γεωργίου, (1916-1944)
11. Λάμπρου Λεωνίδας του Γεωργίου, (1927-1948), 21 ετών ΕΠΟΝίτης, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα, από τους Μοναρχοφασίστες
12. Μπαρώνης Χρήστος^iv πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης
13. Αθανασάκης Χρήστος του Δημ., (1914-1944), 30 ετών πέθανε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μέργκεν-Μπέλζεν (κλικ)
14. Αντωνίου Αλέξανδρος του Ανδ., (1917-1945), 28 ετών, φυλακίστηκε στο Βραδεμβούργο και πέθανε στο Ανόβερο. (κλικ)
15. Γεωργαντάς Δημήτριος του Αχιλ., 31 ετών εφεδροελασίτης και πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα, από τους Μοναρχοφασίστες
16. Γεωργαντάς Βασίλης του Αχ. πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, σκοτώθηκε σε μάχη του ΔΣΕ 1948, για την εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία της πατρίδας
17. Γεωργαντάς Ευάγγελος του Αχ. ΕΠΟΝίτης και αντάρτης του ΕΛΑΣ, σκοτώθηκε σε μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς στο Μήλεσι Σεπ. 1944, λίγες μέρες πριν την Απελευθέρωση.
18. Λιάπης Χρήστος (;) χάθηκε στα Δεκεμβριανά
19. Μπάρμπας Δημήτριος του Αθ., (1913-1944), 31 ετών, εκτελέστηκε σαν λιποτάκτης απ' τα Τάγματα Ασφαλείας
20. Παπακωνσταντίνου Χαρίδημος του Σπ., (1914-1944), 30 ετών, εκτελέστηκε σαν λιποτάκτης απ' τα Τάγματα Ασφαλείας
21. Μαντής Ευάγγελος του Παν., (1903-1949) 46 ετών, διακεκριμένο στέλεχος της Τραπέζης της Ελλάδος με ηρωική αντιστασιακή δράση. Εκτελέστηκε στη Χαλκίδα στις 23/5/1949, από τους Μοναρχοφασίστες (κλικ)

1. Μπρατσιώτη Αγγελική – το γένος Πόγκα (1902-1944), σκοτώθηκε την νύχτα της επιδρομής του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι
2. Μπουραντά Γιαννούλα – σύζ. Σπύρου Δημητρίου, σκοτώθηκε την νύχτα της επιδρομής του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι
3. Δημητρίου Σπύρος του Σίμου, σκοτώθηκε την νύχτα της επιδρομής του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι ως συνεργάτης των Γερμανών
4. Δουρδουβέλας Γεώργιος του Δημ., (1895-1944), σκοτώθηκε την νύχτα της επιδρομής του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι
5. Δουρδουβέλας Νικόλαος του Δημ., (1907-1945), «στρατιωτικός» αρχηγός του «λόχου Σχηματαρίου», εκτελέστηκε από την Εθνική Πολιτοφυλακή μετά την υποχώρηση
6. Δουρδουβέλας Αθανάσιος του Γεωργίου, (1922-1948) στρατιώτης του Κυβερνητικού Στρατού, σκοτώθηκε στην Καρδίτσα
7. Σαλεμής Ηρακλής του Γεωργίου (1880-1944) εκτελέστηκε από την ΕΠ
8. Θεοδώρου Δημήτριος του Αθαν.,(1882-1944), εκτελέστηκε από της ΕΠ κατά την μεταγωγή του από το στρατόπεδο κρατουμένων ανδρών των Ταγμάτων Ασφαλείας στη Χαλκίδα.
9. Κώνστας Κωνσταντίνος του Βασ., (1914-1944) σκοτώθηκε στο Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη στα Δεκεμβριανά
10. Γιαννάκης Γεώργιος του Σωτ., (1918-1949); στρατιώτης του Κυβερνητικού Στρατού (;)
11. Παπανδρέου Γεώργιος του Αριστ., (1900-1944), εκτελέστηκε από τους Αντάρτες.
12. Σαλεμής Βασίλειος του Αθ., (1920-1944), εκτελέστηκε από τους αντάρτες ως καταταγμένος στη Χωροφυλακή επί Κατοχής.
13. Ντάικος Κωνσταντίνος του Αθαν., (1924-1944), εκτελέστηκε από τους αντάρτες ως καταδότης.
14. Μεντίκος Μιχάλης του Παν., (1920-1944) σκοτώθηκε στην Εύβοια σε μάχη μεταξύ των ΤΑ και του ΕΛΑΣ.
15. Πινήτας Αντώνιος του Νικ., (1924-1949), στρατιώτης του Κυβερνητικού Στρατού, σκοτώθηκε στο Γράμμο.

• Πινήτας Θεόφιλος του Νικ., (1934-1945) 11 χρονών, σκοτώθηκε τη νύχτα της επιδρομής του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι. Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί σκόπιμη ενέργεια, ούτε και να ενταχθεί στα θύματα της μιας ή της άλλης πλευράς. Ο μικρός Θεόφιλος είναι το θύμα για το οποίο δεν μπορεί παρά να θρηνεί όλο το χωριό.
• Στάθης Νικόλαος του Λουκά (1892-1941), 49 χρονών. Μπορεί να θεωρηθεί ο πρώτος νεκρός της Κατοχής αν και πρόκειται για δυστύχημα, με την έννοια ότι οφείλεται στα φοβερά δεινά που ενέσκηψαν στο χωριό μας από την πρώτη μέρα της. Η ιστορία έχει ως εξής: Οι Άγγλοι, κατά την πανικόβλητη φυγή τους, εγκατέλειψαν, και στο αεροδρόμιο και σε άλλα σημεία, διάφορα υλικά. Στον Σταθμό της Οινόης είχαν εγκαταλείψει βαγόνια με άλευρα. Οι χωριανοί πήραν ο,τι μπορούσαν καθώς έβλεπαν τα χειρότερα. Ένας απ' αυτούς, συμπέθερος του θύματος, [η αδελφή του του θύματος είχε πάρει άντρα τον αδελφό του θύτη] είχε πάρει τέσσερα τσουβάλια αλεύρι στις 25 Απριλίου. Για αυτά τα τέσσερα τσουβάλια ξέσπασε καβγάς στις 27/4, στην «αγορά», έξω από το καφενείο του ΚιτσοΜαρίνου. Ο ένας έσπρωξε τον άλλο και ο Στάθης πέφτοντας χτύπησε το κεφάλι. Κατέληξε μετά από μερικές ημέρες. Ο ακούσιος, όπως πιστεύω, θύτης δικάστηκε τον Δεκέμβριο του 1941 σε 12 μήνες φυλακή. Μάρτυρες κατηγορίας παρέστησαν οι: σύζυγος Μπήλιω, ο Γ. Δ. Δουρδουβέλας, ο Γ.Α, Παπαμιχαήλ, ο Κ. Λειβαδίτης, ο Σ. Γ. Φουρκιώτης και ο Ι. Κατσούρος. Μάρτυρες υπεράσπισης παρέστησαν οι: Αλ. Νταλλιάνης και Ζήσιμος .........(δυσανάγνωστον). Η τραγική ιστορία αυτή δείχνει ότι ακόμη και τέτοια συμβάντα μπορούν να ξεπεραστούν από μια κοινωνία, παρά το ότι είναι εξόχως οδυνηρά. Σήμερα έχει ξεχαστεί τελείως και κανείς δεν αναφέρεται σ' αυτό ούτε και το θυμάται.
• Στα θύματα αυτής της περιόδου, ασφαλώς και εντάσσεται ο μικρός Δουρδουβέλας .... του Δημητρίου, που σκοτώθηκε από την έκρηξη  εγκαταλελειμμένης χειρομβομβίδας με την οποία έπαιζε. [Ενημέρωση 12-01-2020].                               Επανόρθωση(15 Ιαν. 2020): Στην προηγούμενη ενημέρωση του καταλόγου ανέφερα ότι  «Εκεί τραυματίστηκε, χάνοντας τα δυο του χέρια και το ένα μάτι, ο Γεώργιος Αντωνίου» Το σωστό είναι ότι τα δυο παιδιά τραυματίστηκαν, το ένα θανάσιμα και το άλλο βαρύτατα σε δύο διαφορετικά περιστατικά αφού μάλιστα είχαν και μεγάλη διαφορά ηλικίας.   

Τραυματίες του ΕΛΑΣ:

1. Λιάπης Σωτήρης του Παν., στην μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς στο Μήλεσι Σεπ. 1944 . Διαμπερές τραύμα στη γνάθο
2. Λουκάς ή Δουρδουβέλας Δημήτριος του Δέδε, στη μάχη του ΕΛΑΣ με τους Άγγλους στο Ψυχικό την τελευταία μέρα των Δεκεμβριανών. Τραύμα στο αριστερό χέρι.

Παρατηρήσεις:

• Οι νεκροί της 5ετίας εκείνης είναι 12 φορές περισσότεροι από τους νεκρούς του Αλβανικού μετώπου^v.
• Όλοι μαζί ανέρχονται σε 40 (1940-1949), ήτοι το 3,2% του πληθυσμού.
• Το Σχηματάρι φέρεται να έχει πληθυσμό, το 1940, 1221 άτομα.
• Μέσα σε μια 5ετία (1943-1949) χάθηκαν βίαια 37 άτομα, ήτοι το 2,3% του πληθυσμού
• Απ' αυτά, 21 άτομα από την πλευρά της Αντίστασης, 15 από την πλευρά της συνεργασίας με τους Κατακτητές.
• 5 εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης εκ των οποίων μόνο οι 2 επέστρεψαν.
• 12 άτομα από τη μεριά της Αντίστασης και 8 από τη μεριά της συνεργασίας με τον κατακτητή υπήρξαν θύματα εκτελέσεων.
• Από τα 12 της Αντίστασης, τα 3 ήταν στην περίοδο της κατοχής και τα 6 την περίοδο του Εμφυλίου.
• Και οι 6 είναι στελέχη της Αντίστασης με πλούσια και ηρωική δράση.
• Οι 6 εκτελέσεις του Εμφυλίου, και ειδικά οι 3 στην Κέρκυρα και 2 στην Αίγινα είναι ιδιαίτερα υψηλά νούμερα για ένα χωριό 1221 κατοίκων. Δεν υπάρχει άλλο τέτοιο ποσοστό στην Ελλάδα!
• Από κει προκύπτει η ιδιαίτερη «δραστηριότητα» της ελίτ του χωριού και το «ενδιαφέρον» της να εξοντώσει βιολογικά τους αντιπάλους που της ξέφυγαν στην Κατοχή.
• Από όλες τις οικογένειες ιδιαίτερα σκληρά χτυπήματα δέχθηκαν οι οικογένειες του Αχιλλέα Γεωργαντά, του Νικολάου Πινήτα, του Σωκράτη Παπαϊωάννου, των Γιώργου και Νίκου Δουρδουβέλα, του Αλέκου Νταλλιάνη και του Θανάση Μανιάτη.

Σημειώσεις:

iΟ κατάλογος δεν είναι ολοκληρωμένος. Κάποια στοιχεία χρειάζονται περαιτέρω έρευνα και διασταύρωση, η οποία συνεχίζεται. Ελπίζουμε ότι η δημοσίευση των στοιχείων θα συμβάλλει, με τον τρόπο της, στην συμπλήρωσή του.

iiΟ πατέρας του Στέφανου, Ιωάννης Τζαβέλλας (1892-1976), συνελήφθη από τα Τάγματα Ασφαλείας 10 Φεβρουαρίου '44 και εκτοπίστηκε, μέσω Γουδή και Χαϊδαρίου στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Μίνστερ και Ράιν. Επέστρεψε το καλοκαίρι του '45.

iiiΟ αδελφός του Σπύρου, Κωνσταντίνος Σπύρου, συνελήφθη από τα Τάγματα Ασφαλείας στις 2 Ιουλίου 1944 στο μπλόκο του Σχηματαρίου. Κρατήθηκε στη Χαλκίδα, μετά στο Χαϊδάρι και στη συνέχεια εκτοπίστηκε σε στρατόπεδο στο Γκόπινγκεν της Γερμανίας.

ivΓια τον Μπαρώνη δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία. Ξέρουμε ότι συνελήφθη μαζί με τον Τζαβέλλα στις 10/2/1044 και τον ακολούθησε στο Χαϊδάρι και τη Γερμανία. Δεν επέστρεψε ποτέ. Είχε μια μάνα μόνο.

vΟι τρεις του Αλβανικού μετώπου είναι: 1) Κουρμπέτης Νικόλαος του Βασιλείου, 2) Μπάρμπας Κωνσταντίνος του Νικολάου, 3) Πηνίτας Ευάγγελος του Νικολάου. Να υπολογίσουμε δε ότι: α) στην οικογένεια των Δουρδουβελαίων ο έτερος αδελφός Σπύρος υπήρξε θύμα εγκληματικής ενέργειας (1928) β) στην οικογένεια των Πινηταίων, ανάμεσα στις άλλες τρεις απώλειες, προέκυψε και ο θάνατος, από φυσικά αίτια, του πατέρα Νικολάου το 1942. Δηλαδή, σε μια δεκαετία χάθηκαν ο πατέρας και τρία αγόρια. Στην οικογένεια του Θανάση Σπύρου, προέκυψε, Φεβρουάριο του '49, και ο από δυστύχημα θάνατος του ίδιου.