Νυν & Αεί: Οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στα ηρωικά Δερβενοχώρια, 27 Απριλίου

Ο λόχος διοικήσεως της ΙΙ μεραρχίας του ΕΛΑΣ στον Ασπρόπυργο, Οκτώβριος του 1944 (Αρχείο Ιασ. Χανδρινού)

Με αφορμή τη μεγάλη φωτιά που μαίνεται, από χθες το βράδυ, στα Δερβενοχώρια, δίνω στη δημοσιότητα τρεις δημοσιεύσεις του Ορέστη - Ανδρέα Μούντριχα, Καπετάνιου της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και ιδρυτή του Αντάρτικου στην ΑττικοΒοιωτία.

Οι δημοσιεύσεις αυτές που έγιναν στην εφημερίδα "Απογευματινή", στις 24, 26, 27 Μαΐου 1958, ακριβώς δεκατέσσερα χρόνια μετά, αφορούν μιαν άλλη "φωτιά", τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στα Δερβενοχώρια και στη μισή Βοιωτία και Αττική. Αποτελούν δε, οι δημοσιεύσεις αυτές, ένα σπάνιο ντοκουμέντο, αφού η μνημειώδης και επική αφήγηση του Ορέστη, στην "Απογευματινή", έμεινε από τότε στο σκοτάδι και στη σιωπή. Όποιος τη διάβασε τη διάβασε, και μόνο σποραδικές αναφορές έχουμε από μελετητές. Μελετητές που είναι αμφίβολο αν ποτέ τους αξιώθηκαν να μελετήσουν το σύνολο του ιστορικού υλικού που παραθέτει ο Ορέστης και καλύπτει δημοσιεύσεις ενός και μισού χρόνου επί έξι ημέρες την εβδομάδα.

Ο αναγνώστης θα βρει, σε αυτό το δείγμα της μαρτυρίας του Ορέστη από τον Οξύλιθο της Εύβοιας, πλήθος στοιχείων και παρατηρήσεων του αφηγητή. Εκτείνονται αυτά σε πολλά επίπεδα. Από το πολιτικό, το στρατιωτικό, το κοινωνιολογικό, το ανθρωπιστικό μέχρι και το πολιτιστικό και λαογραφικό.

Δεσπόζουσα φυσιογνωμία, στις σελίδες αυτές, είναι ο ηρωικός Πυλιώτης Στέφας Μαλιάτσης, που όταν διαβάζετε ή ακούτε το όνομά του ρίγος να σας καταλαμβάνει.

Ο Ορέστης τόσο πολύ εντυπωσιάστηκε από τους Αρβανίτες και ιδιαίτερα από τους Πυλιώτες, τόσο πολύ τους αγάπησε, ώστε δεν χάνει ευκαιρία να δηλώνει πως "αρβανιτοποιήθηκε" και "αρβανιτοεπλήγη", και αυτός και οι περισσότεροι στρατιωτικοί της Μεραρχίας, μόνιμοι και έφεδροι.

«Η μόνη ανησυχία των Πυλιωτών ήταν για τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Μα αυτό εδώ το τμήμα δεν είχε πειράξει ούτε αμάχους ούτε τα πρόβατα των Πυλιωτών. Πριν ακόμα όμως σκεφτή για τους δικούς του ο Στέφας, σκέφτηκε τους αντάρτες. Τους έδωσε έναν ανιψιό του οδηγό, να τους πάει ως τη θέσι που ήταν κρυμμένο το τυπογραφείο, με την προτροπή: "άει μανάριζα, κάνε κι αυτή ακόμα την τρεχάλα"».....