Στον «ακατονόμαστο» Σχηματαραίο

Μια  οφειλόμενη, από το 2013, απάντηση

Η ομόφωνη καταδίκη των Ταγμάτων Ασφαλείας από Έλληνες και Άγγλους κατά την Συνδιάσκεψη της Πλάκας
[Αρχείο Ανδρέα Χατζηπολάκη]

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Τον Απρίλιο του 2013, αναδημοσίευσα στην τοπική εφημερίδα «Ελεύθερος λόγος», μέρος ενός κειμένου παλαιότερου, με το οποίο προσπαθούσα, μέσα από τις τραγικές εμπειρίες του λαού μας, να συμβάλλω στην ανάσχεση της καλπάζουσας, τότε, προδοτολογίας. Ήταν η εποχή των μνημονίων και όλες οι πλευρές «αγανακτησμένες» πλειοδοτούσαν σε ύβρεις, λεκτική βία, προτροπές σε βίαιες ενέργειες κλπ.

Αναφερόμουν στην εποχή του εμφυλίου, όπου μέσα στη Σαρακοστή και την εβδομάδα της Διακαινησίμου του 1948 εκτελέστηκαν πέντε (5) νέα παιδιά από το Σχηματάρι. Και εξηγούσα ότι όποια κι είναι η γνώμη του καθενός για τα παιδιά εκείνα, το κακό δεν θα έπρεπε να γίνει. Ήταν όμως τέτοιο το κλίμα της εποχής εκείνης, ήταν τέτοια τα πάθη και το μίσος που πυροδοτούσαν οι αβανιές, ώστε να φαντάζει «φυσικό» το αφύσικο, το παράλογο και το απάνθρωπο. Παραθέτω εδώ όλο το κείμενο εκείνο για να διαπιστώσει ο κάθε αναγνώστης ποιες ήταν οι στοχεύσεις μου.

Το κείμενο αυτό, φυσικά, δεν άρεσε σε ορισμένους που έχουν μάθει να μην υπάρχει τίποτα άλλο στο πεδίο δράσης τους, στην εμβέλεια της υποχθόνιας και ραδιούργας πολιτικής δραστηριότητάς τους. Έτσι έχουν μάθει, σχεδόν ένα αιώνα τώρα, και έτσι εννοούν να συνεχίσουν.

Εξαπολύθηκε, λοιπόν, ένα σούσουρο «κατευθυνόμενο» στα καφενεία, για το «ποιος θα μου απαντήσει». Ο συγκεκριμένος «ανώνυμος» έψαχνε κορόϊδα, ή «χρήσιμους ηλίθιους» όπως έχουν μάθει να το λένε τώρα τελευταία, για να κάνουν άλλοι τη δουλειά αντί για κείνον. Και αυτό είναι μέσα στις... αιωνόβιες συνήθειές τους. Ένας με έπιασε στο καφενείο και συζητήσαμε. «Γιατί έγραψες για κείνον και όχι για τον άλλον» και τα σχετικά. Η ίδια γραμμή, με τα ίδια λόγια και τις ίδιες φράσεις που θα δούμε παρακάτω στο κείμενο του «ανωνύμου». Του εξήγησα το πνεύμα μου και του είπα ότι θα γράφω όσα ξέρω, ο,τι θέλω και όπως θέλω. Το κείμενο δεν ήταν απογραφή των νεκρών ούτε καν εγχείρημα παρουσίασης κάποιας συνολικότερης ιστορικής εικόνας της εποχής εκείνης. Ας γράψουν οι άλλοι τα δικά τους και εγώ να γράφω τα δικά μου. Τελικά, χαζός, να βγει επωνύμως και εγγράφως για να μου απαντήσει, δεν βρέθηκε και αποφάσισε, γέρος άνθρωπος, να κάνει εκείνος τη δουλειά μόνος του.

Πώς να γίνει όμως αυτό όταν έχει μάθει στις ύπουλες ραδιουργίες; Έτσι βρήκε τη λύση(!) Να γράψει απαντητική σε μένα επιστολή στην τοπική εφημερίδα διατηρώντας την... ανωνυμία του(!) Για να ξεπεράσει όμως την αρχή της εφημερίδας που έλεγε ότι δεν δημοσιεύει ανώνυμες επιστολές... έθεσε το όνομά του στη διάθεση της σύνταξης της εφημερίδας ενώ ταυτόχρονα κυκλοφόρησε το γεγονός στον κύκλο του! Γάτα με πέταλα ο «ανώνυμος»(!) Και γνωστός και άγνωστος! Και μέσα και έξω! Να μην τον ξέρουν οι πολλοί αλλά να μην είναι και τελείως άγνωστος. Να μην έχει την ευθύνη της υπογραφής του αλλά να ξέρουν οι ημέτεροι ότι είναι... λεβέντης και καραμπουζουκλής!

Έπιασε κι έγραψε λοιπόν μια γραφή, όπου μας λέει πολλά και διάφορα αποκαλυπτικά και άκρως ενδιαφέροντα για το πως σκέφτονται οι άνθρωποι της νοοτροπίας του. Τότε, υποσχέθηκα δημοσίως ότι θα απαντήσω σε κάθε λέξη της ανώνυμης επιστολής του αλλά όταν εγώ κρίνω την κατάλληλη στιγμή. Υποσχέθηκα επίσης ότι θα βγει και βιβλίο για το μνημειώδες του πράγματος.

Η κατάλληλη στιγμή για να του απαντήσω έφτασε. Αν και δεν είναι ακόμη έτοιμο το βιβλίο. Η ύλη, βλέπετε, αποδείχθηκε, υπέρ το αναμενόμενο, ογκώδης και απαιτεί κι άλλο κόπο κι άλλη προσπάθεια και περισσότερα του ενός βιβλία. Δεν πειράζει όμως, αξίζει, χαλάλι.

Μέχρι όμως να βγουν και σε βιβλία τα κατορθώματα εκείνων που πολέμησαν ΤΟΥΣ Γερμανούς και τους Άγγλους και τα «κατορθώματα» εκείνων που πολέμησαν ΜΕ τους Γερμανούς και τους Άγγλους, για να μην περιμένει περισσότερο, γέρος άνθρωπος που είναι, έκανα κάτι άλλο. Έπιασα και «ανέβασα» κείμενά μου στο διαδίκτυο, για να μπορεί να τα διαβάζει ο καθένας, χωρίς να ξοδέψει ούτε ευρώ, άνετος στο σπίτι του, με την καφεδιά του, τα σέα του και τα μέα του! Και προ παντός, να τα διαβάζουν σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης και να μαθαίνουν. Το μπλογκ μου, στον τέταρτο χρόνο λειτουργίας του, έχει αναγνώστες σε όλο τον κόσμο, όπου υπάρχουν Έλληνες και ελληνομαθείς, με πρώτη χώρα, μετά την Ελλάδα,... τις ΗΠΑ!

Στην ουσία όσων λέει, έχω απαντήσει διεξοδικά. Σήμερα θα απαντήσω πιο συγκεκριμένα για να γίνω ακόμα πιο σαφής και να καταλάβει όλες τις λεπτομέρειες του θέματος.

Πρώτα απ' όλα να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους. Στην έλλειψη υπογραφής αντιτείνει την διευκρίνηση «Ένας Σχηματαραίος που τα έζησε από κοντά και θυμάται». Την εγκυρότητα της επώνυμης μαρτυρίας πάει να την υποκαταστήσει με την εγκυρότητα του αυτόπτη, τάχα, μάρτυρα(!)

Πόσο χρονών μπορεί να ήταν τότε που μπορεί να θεωρηθεί έγκυρη η μαρτυρία του; Οκτώ; Δέκα; Δώδεκα; Αν ήταν του '34, ήταν μόλις 10 χρονών! Μήπως πήγε και μάρτυρας στις δίκες που ακολούθησαν μετά από 3-4 χρόνια; Όχι φυσικά! Ένα παιδί ήταν τότε. Κι ένα παιδί, ακόμη κι αν θυμάται κάποιες σκηνές, δεν μπορεί να τις εντάξει στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, αν δεν ακολουθήσει εξήγηση από τους μεγάλους και πολύ διάβασμα. Εκείνο που έγινε το θυμόνται πολλά παιδιά, της ίδιας ηλικίας και μεγαλύτερα. Άλλες εξηγήσεις δίνουν, όμως, και άλλα νοήματα εκπέμπουν οι αφηγήσεις τους. Δεν «ψαρώνουμε» λοιπόν από κάτι τέτοια που υπονοούν ότι εκείνος που τα έζησε, τάχα, έχει πιο έγκυρη γνώμη από εκείνον που τα ερευνά στα αρχεία και στα τεκμήρια. Και αυτό θα φανεί ευθύς αμέσως.

Να ξαναπιάσουμε το γράμμα από την αρχή. «Θα περίμενε κανείς ότι ένας νέος που θεωρείται μορφωμένος και μάλιστα τελευταία με ροπή προς τη θρησκεία να είχε περισσότερη λεβεντιά για να αποφασίσει να γράψει όχι μόνο από την μία πλευρά για τις μαύρες σελίδες του Σχηματαρίου, την εποχή της κατοχής», λέει! Εκείνος που δεν έχει τη λεβεντιά να υπογράψει τα λόγια του έχει το θράσος να κατηγορεί τον άλλον για έλλειψη λεβεντιάς(!) Εκείνος που χρησιμοποιεί την Πίστη του άλλου για να το ειρωνευτεί κάνει μαθήματα λεβεντιάς... «και μάλιστα τελευταία με ροπή προς τη θρησκεία», λέει, για να μας δείξει πόσο ενημερωμένος είναι για την πορεία και τη ροπή ενός ανθρώπου που έλειπε από το χωριό 35 χρόνια και τότε, το 2013, ελάχιστες φορές μπορεί να είχαν συναντηθεί στο δρόμο, ενώ ουδέποτε είχαν συζητήσει.

Από την πρόταση αυτή όμως κρατάω κάτι πολύ σημαντικό. Τη δήλωσή του, έστω και ανώνυμη πάντως δήλωση κάποιου προσώπου που θεωρεί τον εαυτό του λεβέντη και γνωρίζει τα περί λεβεντιάς, ότι όποιος δεν γράφει «κι από τις δύο πλευρές» δεν είναι λεβέντης. Και ο νους μου αμέσως πηγαίνει σε κάτι τελείως πρόσφατο. Στο βιβλίο Σχηματάρι 1382 – 1960, το οποίο εκδόθηκε με τη χορηγία του Δήμου Τανάγρας, δεν αναφέρονται οι Σχηματαραίοι εκτελεσμένοι της Χαλκίδας (τρεις τον αριθμό) αλλά ούτε οι πέντε εκτοπισμένοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Γερμανών (γύρισαν οι δύο μόνο ζωντανοί). Τι θέλει να πει ο «ανώνυμος»; Ότι ο συγγραφέας του δεν έχει λεβεντιά; Εκείνα τα έκτροπα που γινόντουσαν χρόνια μπρος στο Ηρώον του χωριού, γιατί κάποιοι δεν άντεχαν να δουν δικαιωμένους «την άλλη πλευρά», εκείνους που πολέμησαν τους Γερμανούς (και τους Εγγλέζους), ήταν πράξεις ανθρώπων που δεν διέθεταν λεβεντιά; Εσείς, οι «πρόθυμοι» που καθόσαστε και σας χρησιμοποιούν είδατε τώρα από πού σας αδειάζει; Από την “δημοκρατική” πλευρά!

Πάρα κάτω. Με ύφος διδασκάλου αποφαίνεται: «Θα πρέπει να γνωρίζει καλλίτερα από οποιοδήποτε άλλο ότι την ευθύνη των όσων εξιστορεί την έχει κατά κύριο λόγο αυτός που έχει την αρχική δύναμη στα χέρια του». Να και κάτι στο οποίο θα συμφωνήσω! Πράγματι, καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο γνωρίζω ότι «την ευθύνη την έχει κατά κύριο λόγο αυτός που έχει την αρχική δύναμη στα χέρια του»! Ποιος όμως έχει τη δύναμη και την εξουσία στα χέρια του το 1943 στο Σχηματάρι; Ποιος έχει την δύναμη και την εξουσία το 1944, και μέχρι τις 13 Οκτωβρίου, στο Σχηματάρι; Ο γέρος «ανώνυμος» φίλος μας λέει ότι, «Είναι γνωστό σε όλους μας ότι μέχρι το 1944 την εξουσία την είχαν αυτοί που εσύ μνημονεύεις με τα καλλίτερα λόγια»(!) Την εξουσία δηλαδή την είχε ο Τρανός-Μήτσος Α. Γεωργαντάς, ο Ταξιάρχης Α. Κουρουτός, και ο Λεωνίδας Γ. Λάμπρουⁱ, που εκτελέστηκαν στην Κέρκυρα και ο Στέφανος Τζαβέλλας με τον Θανάση Νταλλιάνη-Κιούσηⁱⁱ, που εκτελέστηκαν στην Αίγινα!

Ελάτε να μάθετε και Ιστορία και Κοινωνιολογία! Παρατήστε τα όλα! Σηκωθείτε από καναπέδες, καρέκλες, ντιβανοκασέλες... Ελάτε να μάθετε ότι στο Σχηματάρι, που είναι πάνω στους δρόμους Αθήνας – Θήβας - Χαλκίδας, κοντά στη θάλασσα, δίπλα στο αεροδρόμιο, με μόνιμη φρουρά του αεροδρομίου, με Ειδική Ασφάλεια, με ειδικό «Λόχο Σχηματαρίου» (συγκροτημένο με βάση το νόμο του Ράλλη για τη συγκρότηση πολιτοφυλακών – Νόμος 422/5 Αυγ.1943), με τηλεγραφείο, με σιδηρόδρομο δυο κατευθύνσεων (Θεσσαλονίκη & Χαλκίδα) και οχυρωμένους και τους δύο σταθμούς, της Οινόης και της Τανάγραςⁱⁱⁱ, σ' αυτό το Σχηματάρι, που συν τοις άλλοις είχε και μια αδηφάγα και εξόχως αντικοινωνική – αντεθνική ελίτ, την εξουσία, λέει, την είχαν τρία, πέντε, δέκα παιδιά κάτω των 30 ετών και κατ' επέκτασιν ο ΕΛΑΣ, το ΕΑΜ και το ΚΚΕ και όχι αυτή η διεφθαρμένη και φαύλη ελίτ που δεν ορρωδούσε προ ουδενός και δεν το είχε σε τίποτα να υποκινεί τους μεν εναντίον των δε και από βενιζελική να γίνεται ο,τι οι Άγγλοι την προστάξουν^iv. «Άμα θέλαμε, είπε κάποιος από αυτούς, βάζαμε τον τάδε να τους καθαρίσει όλους τους Αριστερούς».

Έχω δείξει σε πολλά κείμενά μου πώς έγινε αυτή η μεταστροφή μετά το κέλευσμα του «ΑντιΕΑΜικού Συμφώνου» (Νοέμβριος 1943). Εκείνου του συμφώνου που οδήγησε σε διάσπαση τον ΕΔΕΣ και ένας εκ των διασπατών ο Χ. Παπαθανασόπουλος, επιτελάρχης και υπασπιστής του Πλαστήρα, ανέλαβε να οργανώσει τον αντιΕΑΜικό αγώνα στην Εύβοια. Πότε; Τον Δεκέμβριο του 1943, πολύ πριν γίνει η απόβαση στη Νορμανδία και ακόμη περισσότερο πριν την λήξη του πολέμου. Είχε αυτό αντίκτυπο στους παλιούς φαντάρους του τάγματος του Πλαστήρα ή δεν είχε; Επηρεάστηκαν στις αποφάσεις τους κάποιοι από τους παλιούς του στρατιώτες όταν τους κάλεσε κοντά του ερχόμενος στην Χαλκίδα με απεριόριστες εξουσίες, εκείνος ο άνθρωπος που κόμπαζε, σε πρώτο ενικό, για τον αριθμό των εκτελέσεων και για τη φρίκη που σκόρπισε κι από τις δύο πλευρές του Ευβοϊκού; Και ο μεν Παπαθανασόπουλος ανέβηκε στο αγγλικό τζιπ και γλίτωσε. Οι άλλοι όμως, οι κατευθυνόμενοι από τον ίδιον και τους ανθρώπους του, πήραν τον δρόμο για τη Λαζαρίνα (τον Ιανουάριο του '45 πια) από την οποία δεν γύρισαν όλοι. [Για τον Παπαθανασόπουλο και τα Τάγματα Ασφαλείας στην Εύβοια δείτε εδώ και εδώ]

Αν εννοεί λοιπόν, ο ανώνυμος γέρος μας, αυτούς τους ξένους ότι έχουν την ευθύνη, να συμφωνήσω μαζί του. Διότι αυτοί είχαν την εξουσία και αυτοί είχαν τους κατακτητές δίπλα τους. Από το Σχηματάρι ξεκίναγαν όλες οι εκκαθαριστικές επιχειρήσεις στην Πάρνηθα και στα Δερβενοχώρια. Το Σχηματάρι ήταν τα μετόπισθέν τους όταν λεηλατούσαν, καίγανε και σκοτώνανε στα ορεινά χωριά του νυν Δήμου μας. Χιλιάδες Γερμανοί στρατιώτες, δυο λόχοι τσολιάδες (εκείνους που τους πήρε το Βουργένι), χώρια ο παραστρατιωτικός «λόχος Σχηματαρίου», εκστρατεύανε κατά των Ανταρτών του ΕΛΑΣ, του ελληνικού στρατού, δηλαδή, που είχε αναγκαστεί ν' αναγνωρίσει το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής από τον Ιούλιο του 1943, επί ελληνικού εδάφους, υπήγετο σ' αυτό και είχε εντολή να αφοπλίσει τους Ιταλούς και να κυνηγήσει απηνώς τους συνεργάτες των Γερμανών και τα προδοτικά Τάγματα Ασφαλείας.

Ακριβώς στο ζοφερό αυτό κλίμα της τελευταίας εκκαθαριστικής επιχείρησης στην Πάρνηθα που ξεκίνησε στις 16 Ιουλίου και τελείωσε στις 7 Αυγούστου 1944, έλαβε χώρα και η... εισβολή των Ανταρτών του ΕΛΑΣ στο Σχηματάρι. Ανήμερα της Αγ. Παρασκευής, Γερμανοί και Σχηματαραίοι ταγματασφαλίτες, κάψανε την Λιάτανη και το Κλειδί. Είχαν μάλιστα εκεί και ένα πρόχειρο στρατόπεδο με συρματοπλέγματα όπως αυτό του σταθμού της Τανάγρας. Και είναι χαρακτηριστικό ότι η Λίτα, έτρεχε από βραδύς στη Λιάτανη να σώσει τον Σωκράτη Νάνο, άντρα της Αννιώς, της αδελφής της, που τον είχαν πιάσει στο Κακοσάλεσι και τον κρατούσαν στη Λιάτανη.

Αντικειμενικός σκοπός της τελευταίας και πιο καλά οργανωμένης, με τις υποδείξεις των ταγματασφαλιτών, εκκαθαριστικής ήταν η εκμηδένιση του «καρτερικού τμήματος» του ΕΛΑΣ της Πάρνηθας, που ήλεγχε τις προσβάσεις της Αθήνας και του Μοριά. Έπρεπε να μείνουν ανοικτοί οι δρόμοι για να μπορέσουν να απαγκιστρωθούν οι Γερμανοί που ήδη έχαναν τη μάχη της Ρουμανίας και κινδύνευαν να εγκλωβισθούν στα Βαλκάνια.

Σφίγγοντας τον κλοιό της Πάρνηθας οι Γερμανοί, το «καρτερικό τμήμα» υπό τον λοχαγό Φώτη Βερμαίο, (Φοίβο Νεοκ. Γρηγοριάδη) κατατμήθηκε περαιτέρω. Μια μικρή ομάδα 15 ατόμων με τον Φώτη έμεινε να γυροφέρνει στην Πάρνηθα και το υπόλοιπο, 85 άντρες, με τον υπολοχαγό Αποστόλη (Κοκμάδη) διέρρευσε στον κάμπο, πέρασε έξω από το Σχηματάρι, στην Τσουτσουβίλιεζα η θεια-Λένα είδε τον ντορό και κατάλαβε, έφτασαν στο «Βαθιώτικο» και ανασυγκροτήθηκαν στην Αγία Μαρίνα. Εκεί πήραν την απόφαση, βάσει του γενικότερου σχεδίου, να διενεργήσουν αντιπερισπασμό στο Σχηματάρι. Επικεφαλής του τμήματος ο Αποστόλης (Κοκμάδης) και ο Νικήτας. Έκλεισαν τα πολιτικά στελέχη του χωριού στην εκκλησία, τοποθέτησαν φρουρούς και ξεκίνησαν. Το ίδιο μέτρο πάρθηκε και από τον Σπάρτακο στο Κριεκούκι. Ήθελαν να εξασφαλίσουν απόλυτη μυστικότητα και φοβούνταν ακόμα και από τους ψιθύρους των πολιτικών στελεχών στους δικούς τους. Με οδηγούς αντάρτες από το Σχηματάρι, αλλά και παιδιά που είχαν μόλις βγει στο βουνό λόγω του μπλόκου που προηγήθηκε, ξεκίνησαν.... «Όταν εκείνοι καίγανε την Πάρνηθα, εμείς τους καίγαμε τα σπίτια», αφηγήθηκε μετά ο Αποστόλης Κοκμάδης. Το σωστό ήταν να πει, «όταν εκείνοι καίγανε τη Λιάτανη και το Κλειδί, εμείς τους καίγαμε τα σπίτια». Εκείνο το βράδυ, και για μερικές μόνο ώρες, πράγματι στο Σχηματάρι η εξουσία άλλαξε χέρια, μετά από τέσσερα ακριβώς χρόνια.

Ενώ όμως έχουν μάθει καλά το παραμύθι περί «εισβολής» στο Γερμανονοκρατούμενο Σχηματάρι, κουβέντα δεν λένε για το μπλόκο που προηγήθηκε μερικές μέρες. Σαν να μην έγινε τίποτα και ποτέ! Στις 2 Ιουλίου, είκοσι δύο μέρες μετά τη σφαγή του Διστόμου, το χωριό περικυκλώθηκε από Γερμανούς. Άφηναν τους κατοίκους να μπαίνουν αλλά όχι να βγαίνουν. Ο τελάλης διέταξε να πάνε όλοι στην πλατεία της εκκλησίας και ν' αφήσουν τα σπίτια ανοικτά. Γύρω-γύρω Γερμανοί και στο χωριό Έλληνες, που ψάχνανε τα σπίτια, έπαιρναν ο,τι τους άρεσε και είχαν εντολή να εκτελούν επί τόπου όποιον κρυβόταν^v. Φανταστείτε τι πέρναγε από το μυαλό των χωριανών, εκείνες τις ώρες στην πλατεία, καθώς ήξεραν το προηγούμενο του Διστόμου!

Ο λαός του χωριού συγκεντρώθηκε στην πλατεία. Εκεί έγινε η διαλογή. Άντρες, γυναίκες, γέροι και γριές, μέχρι και ο ανάπηρος Δημήτρης Μαντής (το «Πουλί της Τύχης», τον είπανε επειδή δραπέτευσε έρποντας!^vi) και δεκαπεντάχρονα παιδιά, συγκεντρώθηκαν στα «σύρματα» της Τανάγρας και τις επόμενες μέρες μεταφέρθηκαν στις φυλακές της Χαλκίδας. Από κει άλλοι φύγανε για το Χαϊδάρι και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, άλλοι για καταναγκαστικά έργα^vii και άλλοι για το εκτελεστικό απόσπασμα. 2 Αυγούστου, 25 άνδρες στάθηκαν στη μάντρα της σημερινής Σχολής Πεζικού στη Χαλκίδα. Τρεις απ' αυτούς οι Σχηματαραίοι Γιώργος Πηλίτσης 47 ετών, Φώνης Χαρίσης 33 ετών και Παναγιώτης Παπαϊωάννου 27 ετών (η θεια Σωκράταινα είχε χάσει κι άλλο ένα παιδί σε μια μικροσυμπλοκή, τον Κώστα), έπιασαν το τραγούδι που είχαν μάθει στο σχολείο... «στη στεριά δεν ζει το ψάρι ούτε ανθός στην αμμουδιά και οι Έλληνες δεν ζούνε δίχως την Ελευθεριά»^viii.

Υπάρχει κάτι ακόμα με το οποίο θα συμφωνήσω με τον γέρο-«ανώνυμο» λεβέντη μας. Ότι ο παππούς μου Γιώργος Πηλίτης, δεν είχε κάνει τίποτα. Κατά κοινή ομολογία των αντιπάλων, βοήθαγε να σωθούν άνθρωποι και όχι να χαθούν. Ένα κακό ελάττωμα είχε: ήταν, από πολύ νέος, κομμουνιστής και επί κατοχής δραστήριο στέλεχος του ΕΑΜ και του ΚΚΕ. Ο μνήμονας του τόπου μας Άγγελος Θεοδώρου κατέθετε ότι, ήταν και εκλέκτορας, μέλος του εκλεκτορικού σώματος το οποίο εξελέγη στις εκλογές του ΕΑΜ τον Απρίλιο του '44 για να βγάλει με τη σειρά του τους εθνοσυμβούλους των Κορυσχάδων.

Ναι ήταν παιδιόθεν κομμουνιστής ο Γιώργος ο Πηλίτσης και γι' αυτό ο πρόεδρος του χωριού κι ο δάσκαλος όταν είδαν ότι δεν στρώνει, φρόντισαν να τον μαζέψουν! Στο « Νέο Ριζοσπάστη» της 2ας Απριλίου 1932, σε μια γλώσσα τραχιά και σκληρή, διαβάζουμε στην πρώτη σελίδα την είδηση μαζί με άκομψους χαρακτηρισμούς:

[ΤΑΝΑΓΡΑ, 28 Μαρτίου. (Του ανταποκριτού μας). Στο Σχηματάρι ο δάσκαλος ..... και ο πρόεδρος ..... είνε χαφιέδες της αστυνομίας. Ζήτησαν από την αστυνομία και συνελήφθη ο σ. Πυλίτσης. Οι ίδιοι ήσαν και μάρτυρες κατηγορίας. Αντιθέτως οι άλλοι φτωχοί χωρικοί και ο καφετζής που κλήθηκαν υποστήριξαν τον σύντροφο και ζήτησαν την απόλυσή του. Ο αστυνόμος όμως τον έστειλε δεμένο στη Λειβαδιά να δικαστεί για παράβαση του ιδιώνυμου. Οι χωριάτες είναι γεγονός πως αγανάκτησαν απ' αυτό. Οι πιο συνειδητοί πρέπει την αγανάκτηση αυτή να την οργανώσουν. Στέκει τώρα να γίνει μια συγκέντρωση κατά της τρομοκρατίας με συνδυασμό των άλλων ζητημάτων από την οποία μάλιστα να βγει και μια επιτροπή αγώνος.]

Στη δίκη της Λιβαδειάς ο Γιώργος Πηλίτσης δικάστηκε για παράβαση του «Ιδιωνύμου», σε τρεις μήνες φυλακή και ένα μήνα εξορία στη Σύρο! Τουλάχιστον τότε ο, τι κάνανε το κάνανε επώνυμα! Και ο δάσκαλος και ο πρόεδρος είχαν παρρησία.

Λίγα στοιχεία για τους νεκρούς της επίθεσης των Ανταρτών στο Σχηματάρι:

Ο μικρός Θεόφιλος Πινήτας σκοτώθηκε από αδέσποτη σφαίρα. Εβλήθη στο μηρό και πέθανε από αιμορραγία λίγο πιο πέρα από το σπίτι τους. Πιστεύει κανένας ότι σκοτώσανε επίτηδες το παιδί; Εκείνη τη νύχτα γινόταν χαμός. Τις πιο πολλές σφαίρες, όμως, δεν τις έριχναν οι Αντάρτες που τις είχαν μετρημένες αλλά και δεν συναντούσαν σπουδαία αντίσταση. Τις έριχναν οι Γερμανοί, οι οποίοι κλεισμένοι στα πολυβολεία τους και στις θέσεις μάχης τους, χάλαγαν τον κόσμο, με καταιγισμό πυρός, μη μπορώντας να κάνουν τίποτα άλλο, μη γνωρίζοντας το μέγεθος της επιχείρησης των Ανταρτών και μη περιμένοντας βοήθεια από πουθενά. Πρέπει δε να υπολογισθεί ότι, σαφώς και οι Γερμανοί αιφνιδιάστηκαν, γιατί την ώρα που πίστευαν ότι εκμηδενίζουν τον ΕΛΑΣ στην Πάρνηθα, εκείνος τους χτυπούσε μέσα στο Σχηματάρι. Πέρα απ' αυτό καταδείχθηκε το μάταιο του καψίματος της Λιάτανης. Εκείνο δηλαδή που λέγανε στους Σχηματαραίους ταγματασφαλίτες οι Λιαταναίοι: «αν κάψετε τη Λιάτανη, για να μην εφοδιάζεται ο ΕΛΑΣ, τον ανεφοδιασμό θα τον κάνει άλλο χωριό και δεν μπορείτε να τα κάψετε όλα». Ο Κώστας ο Μπελεγράτης, γράφει σε γράμμα του στον Ορέστη, («Απογευματινή», αφήγηση του καπετάνιου) ότι η επίθεση στο Σχηματάρι έσωσε από την καταστροφή το Χλεμποτσάρι, γιατί είδαν ότι ήταν μάταιο. Ήταν βέβαια και το χωριό του Ν. Μπουραντά και μέχρι εκεί δεν έφτανε το χέρι τους.

Η Αγγελική Μπρατσιώτη (1902-1944) ήταν εκείνη που είχε πάει στους Γιωργανταίους για να προτείνουν στο Αντάρτικο τον γυιο της Γιώργο που ήταν χωροφύλακας. Επειδή είχαν φιλονικίες οικογενειακές, με μια άλλη οικογένεια, άσχετες και οι δύο με την Αριστερά και το ΚΚΕ, φοβόταν για τη ζωή του. Πράγματι ο Γιώργος πήδησε από το τραίνο και κατέφυγε στους Αντάρτες. Από κει όμως λιποτάκτησε, έδωσε όλες τις πληροφορίες που είχε στους Γερμανούς και έγινε διώκτης των Ανταρτών όταν το κλίμα ευνοούσε τέτοιες... γενναιότητες. Ο ΜήτσοΝτέντες (Λουκάς ή Ντουρντουβέλας) τον θυμάται να τον πυροβολάει από την περιοχή του Β' Δημοτικού Σχολείου, καθώς προσπαθούσε να προσεγγίσει το σπίτι του την ημέρα του μπλόκου. Ήθελε να πάρει κάτι ιταλικές αρβύλες και να φύγει. «Αν είχα παπούτσια δεν με ένοιαζε τίποτα». Έτσι ο Μήτσος, 19 χρονών, βγήκε στο βουνό και ενώ ο πατέρας του, ο Μπάρμπα-Ντέντες, ήταν στα «σύρματα» και μετά στη φυλακή της Χαλκίδας. Ο Μήτσος πήρε μέρος σ' όλες τις μάχες του ΕΛΑΣ, μέχρι και την τελευταία που έδωσε το «τμήμα θυσίας» του 34ου Συντάγματος, στο Ψυχικό, καλύπτοντας την υποχώρηση του ΕΛΑΣ την 33η ημέρα των Δεκεμβριανών. Εκεί τραυματίστηκε στο χέρι και πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Άγγλους. Στο σπίτι του Μπρατσιώτη υπήρχαν ένοπλοι ταγματασφαλίτες. Ένας από αυτούς ο Κοκκοράκης. Ήταν δυο οι Κοκοράκηδες, αδέλφια. Υπάρχει η μαρτυρία του Νικήτα που λέει ότι ένας αντάρτης του είπε ότι μια γριά τους βρίζει και τους καταριέται. Του απάντησε ότι είναι φυσικό αφού της καίνε το σπίτι και να μην την πειράξει. Ο Νικήτας επιμένει επίσης ότι, η απόφασή τους ήταν να μπουν στο χωριό μόνο για να κάψουν τα σπίτια των συγκεκριμένων οικογενειών και όχι για να σκοτώσουν. 

Η γυναίκα από το Άγιο Θωμά ήταν η Ασήμω Θεοδώρου που είχε καταφύγει στο Σχηματάρι γιατί εκείνη τη μέρα κάψανε τη Λιάτανη. Αν ήθελαν να την σκοτώσουν οι αντάρτες θα την σκότωναν στη Λιάτανη που ήταν κάθε μέρα. Ήταν κι αυτό ένα τυχαίο και τραγικό συμβάν.

Το ζεύγος ΠυλιοΣίμου, ήτοι, Γιαννούλας Μπουραντά και Σπύρου Δημητρίου. Ο ΠυλιοΣίμος ήταν αδελφός της προ-γιαγιάς μου της Αθηνάς και αδελφός του ΚίτσοΣίμου. Οι δύο με τους αντάρτες και ο ΠυλιοΣίμος εξοπλισμένος από τον Νίκο Μπουραντά διακεκριμένος συνεργάτης των Γερμανών. Αποφάσιζε για ζωή και θάνατο. Είναι αυτός που είπε στη γιαγιά μου την Κούλα (την κόρη της αδερφής του) για τον άντρα της τον Γιώργο τον Πηλίτση, όταν εκείνη τον παρακάλεσε να κάνει κάτι για να σωθεί, καθώς τον είχαν πιάσει στο μπλόκο και τον κρατούσαν στη Χαλκίδα: «ο Νίκος τον σώζει εγώ δεν τον σώζω»! Με το μπιστόλι που του είχε δώσει ο Μπουραντάς πυροβόλησε τους αντάρτες που του χτυπήσανε την πόρτα. Εκείνος σκοτώθηκε επί τόπου και η Γιαννούλα πέθανε στο δρόμο για τη Χαλκίδα που την πηγαίνανε στο γιατρό. Η άλλη γυναίκα που ήταν μέσα, νύφη από τον αδελφό της Γιαννούλας Χριστόφορο, δεν πειράχθηκε και στο δικαστήριο είπε την αλήθεια. Ο Βαγγέλης Σπύρου, ο Αράπης, ανιψιός κι αυτός του ΠυλιοΣίμου που κατηγορήθηκε από ψευδομάρτυρες Σχηματαραίους αθωώθηκε πανηγυρικά ενώ είχε δικαστεί πρωτόδικα τέσσερις φορές σε θάνατο. Ας σημειωθεί ακόμη ότι: 

α) Η οικογένεια Μπουραντά, πατέρας, μάνα, αδελφή και αδελφός, είχαν συλληφθεί δυο φορές από τους αντάρτες και αφέθηκαν ελεύθεροι χωρίς να πειραχτεί ούτε τρίχα τους και παρά τις εντολές που είχαν από την Αθήνα γιατί εκεί ο Μπουραντάς είχε αφηνιάσει έκανε μπλόκα στις γειτονιές και σκότωνε τραυματίες της Αλβανίας στα νοσοκομεία. 

β) Ο Κλάπας, που τότε υπηρετούσε στην Ειδική Ασφάλεια καιδουλειά της ήταν να συλλαμβάνει Έλληνεςαντιστασιακούς οδηγώντας τους είτεστην εκτέλεση είτε στα στρατόπεδα, κρύφτηκε στα ρεβύθια της ΓιαννοΠαπαγιάννενας και σώθηκε. Την άλλη μέρα συνέλαβε την Λίτα! Ενώ έτεροι της ομάδας αυτής που κατεύθασαν από την Λιάτανη έπιασαν την Φλωρού χήρα Αντωνίου Κουρουτού και την κόρη της την Αφροδίτη, γυναίκα του Σωτήρη Καραλή, πρώτη ξαδέρφη της Λίτας, «έγκυο, με την κοιλιά στο στόμα», και τις πήγαιναν στο νεκροταφείο να τις σκοτώσουν γιατί είχε η Φλωρού γυιο και η Αφροδίτη αδελφό Αντάρτη, τον Ταξιάρχη Κουρουτό που τελικά εκτελέσανε στην Κέρκυρα 2 Απριλίου 1948. Στο δρόμο τους βρήκε όμως ένας Γερμανός αξιωματικός που ερχόταν από την Οινόη μαζί με έναν άλλο Ταξάρχη. Είδε τις γυναίκες στην κατάσταση αυτή, τους έβρισε, και τους έδιωξε να πάνε να βρούνε εκείνους που μπήκαν στο χωριό για να τους πολεμήσουν.

Ο Γιώργος Ντουρντουβέλας (1895-1944), αδελφός του Νίκου, του Ντέντε, του Σπύρου και του Ντίνου, ήταν κρυμμένος στο σπίτι του ΜητροΦάνη. Βγήκε όμως να δει τι γίνεται και έπεσε πάνω σ' έναν αντάρτη από το Καπαρέλι ονόματι Βαγγέλη Λεμονή. Είχε κάνει εργάτης στον Μακράκη και ήξερε πρόσωπα και πράγματα. «Εσύ είσαι μπαρμπα-Γιώργη;» είπε και πυροβόλησε.

Αυτοί είναι οι νεκροί εκείνης της βραδιάς που κάψανε τη Λιάτανη και το Κλειδί και είχαμε κι εκεί άλλες εκτελέσεις. Στις 22/7 εκτελέστηκαν 8 άτομα.

Θα πούμε κι άλλα στην ώρα τους. Τώρα όμως, πρέπει να πούμε τα εξής:

α)  Εκείνοι που πήρανε τότε την απόφαση να πολεμήσουν ΜΕ τους Γερμανούς, πήραν ένα ρίσκο. Με τον έναν και τον άλλο τρόπο διακινδύνευσαν και κατέβαλαν φόρο αίματος. Από τέτοια γεγονότα οι οικογένειες, όποιος κι αν είναι αυτός ο άνθρωπός τους, δεν συνέρχονται ποτέ! Γιατί όσο κι αν είναι εκείνος ένοχος, όλοι οι άλλοι γύρω είναι συνήθως αθώοι.  Εκείνοι, όμως, που τους εξώθησαν, τους πήραν στο λαιμό τους και τους χρησιμοποίησαν, την έβγαλαν καθαρή! Δείτε ποιοι δεν έχουν νεκρούς στις οικογένειές τους για να καταλάβετε τι παίχτηκε και ποιοι είχαν συμφέρον. Γι' αυτό θα ήταν καλό να μας πει ο «ανώνυμος» γέροντας τι έγινε με την δική του οικογένεια. Δεν φαίνεται να έχει δικά του θύματα. Πώς και την γλιτώσανε από τους αιμοβόρους και αιμοχαρείς κομμουνιστοσυμμορίτες που... εισέβαλαν στην επικράτεια του Δεδάκη και των συν αυτώ προυχόντων;

β)  Προσπαθούν όλοι οι απολογητές των συνεργατών των Γερμανών, και ο «ανώνυμος» γέροντας, να περάσουν ότι είναι τα θύματα και μάλιστα μιας πολιτικής αντιδικίας σαν τις άλλες. Κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν και αποσιωπούν συστηματικά στην επιχειρηματολογία τους το ότι η Ελλάδα ήταν κατακτημένη χώρα από τους Γερμανούς και Ιταλούς κι αυτοί οι κατακτητές ήταν Ναζί και Φασίστες. Δίνουν την εντύπωση ότι τα πράγματα ήταν όπως είναι τώρα. Αναπαράγουν δε το ίδιο παραμύθι του Βορίδη, του Γιανναρά, του Σαμαρά και άλλων εθναμυντόρων. Ότι, δηλαδή, η Αριστερά ήταν κυρίαρχη και αυτοί είναι θύματα(!) Οπότε... νομιμοποιούνται να αντιτάξουν άμυνα(!)

Το πράγμα, όμως, είναι απλό: Όταν υπάρχουν κατακτητές, είτε ναζίδες είτε δημοκράτες (όπως οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί) όποιος συνεργάζεται μαζί τους είναι προδότης. Και όχι μόνο αυτό. Όποιος συνεργάζεται με τους κατακτητές είναι εντεταλμένος και εξοπλισμένος να σκοτώσει Έλληνες που αντιστέκονται. Αν προλαβαίνανε πρώτοι, και όπου προλάβανε πρώτοι, οι ταγματασφαλίτες, σκοτώσανε. Παράδειγμα δικό μας, οι τρεις εκτελεσμένοι της Χαλκίδας. Και δεν είναι το μόνο. Όταν αρχές Φεβρουαρίου του '44 φτάσανε μέχρι την Πύλη, αυτό πήγανε να κάνουν: να σκοτώσουν Έλληνες που πολεμούσαν τους κατακτητές! Και στις 19 του ίδιου μήνα αυτό πήγαν να κάνουν, ασχέτως αν τους πετσόκοψαν οι αντάρτες. Και σε όλες τις εκκαθαριστικές που πήγαιναν πίσω από τους Γερμανούς σαν τις ύαινες, αυτό ήθελαν να κάνουν και αυτό έκαναν. Εκείνο όμως που δεν μπορούσαν να κάνουν και δεν έκαναν ποτέ, ήταν το να αντιμετωπίσουν τον ΕΛΑΣ μόνοι τους, χωρίς την... παρέα των Γερμανών!

Για τον Σαλεμή Βασίλη (1920-1944) (Μπρέκη) που σκοτώθηκε, τάχα, επειδή ήταν χωροφύλακας ισχύει το παραπάνω. Δεν ήταν «γενικά» χωροφύλακας. Ήταν χωροφύλακας που είχε καταταγεί επί κατοχής! Το ίδιο και ο Κλάπας. Και η δουλειά για την οποία πληρώνονταν, όπως πληρώνονταν και όσο πληρώνεται μια τέτοια δουλειά, ήταν να κυνηγάνε Έλληνες που αντιστέκονταν στους Γερμανούς και στους Ιταλούς. Κακώς και κάκιστα, βέβαια, σκοτώσανε τον πατέρα αντί να πιάσουν τον γυιο και να τον δικάσουν. Αλλά θα μας διαφώτιζε καλύτερα το πότε, η ημερομηνία που έγινε εκείνο το κακό. Για να δούμε τι είχε γίνει εν τω μεταξύ και τι γινόταν τότε που έγινε το έγκλημα.

Γενικά μιλώντας, είναι μεγάλο ψέμα ότι ο ΕΛΑΣ σκότωνε του χωροφύλακες αδιακρίτως. Ο ίδιος ο Ορέστης ήταν πρώην ενωματάρχης, είχε δε ορμητήριο, τον πρώτο καιρό που δρούσε παράνομα στη Βοιωτία, τον σταθμό χωροφυλακής στα Βάγια. Πολλοί χωροφύλακες γίνανε Αντάρτες όπως, πχ, ο Σπάρτακος που ήταν κι αυτός ενωματάρχης. Ο Κρόνος μπήκε μέρα μεσημέρι στη Θήβα, πήγε στην χωροφυλακή, τον κεράσανε καφέ, διευθέτησε τις σχέσεις του ΕΛΑΣ με τη χωροφυλακή και αποχώρησε συνοδευόμενος από χωροφύλακα για την ασφάλειά του. Δυο φορές το '42, ο Ορέστης συνέλαβε ολόκληρα τμήματα χωροφυλάκων και τα αφόπλισε αναίμακτα. Τους ξανάδωσε όμως τα όπλα πίσω για να μην έχουν συνέπειες γυρίζοντας στο σταθμό τους. Αυτό ονομάστηκε «ηθικός αφοπλισμός» και πάνω εκεί οικοδομήθηκε μια διαρκής σχέση με τους έντιμους και πατριώτες αξιωματικούς και χωροφύλακες. Ο συνταγματάρχης Τσαταλός, όταν οι Βιλλιώτες του πήγαν κάτι τόμσον παρατημένα από τους Εγγλέζους, τους απάντησε «τι μου τα φέρατε εμένα, να τα πάτε στον Ορέστη». Αλλά και ο Σπύρος Σπύρου (Μανιάτης) ήταν αστυφύλακας και δη του Μηχανοκινήτου. Ο Σπύρος το καλοκαίρι του '44 ήταν διοικητής του τμήματος Πολιτοφυλακής στο Χλεμποτσάρι. Η σύλληψη του γιατρού Παπανδρέου, με την απελευθέρωση, έγινε από τον ίδιο στο Μορίφοβο και οι παλιοί τον θυμόνται να κρατείται αδέσμευτος στην αυλή του σπιτιού που έδρευε η Πολιτοφυλακή. Ο γιατρός παραδόθηκε από τον ΕΛΑΣ στους Εγγλέζους με βάση ένα έγγραφο που του μετέφερε ένα συγγενικό του πρόσωπο από το Σχηματάρι στη Θήβα. Το εγγλέζικο έγγραφο τον πέρναγε στη δικαιοδοσία των Άγγλων και εκείνοι τον άφησαν ελεύθερο.

Εδώ όμως είναι ευκαιρία να διευκρινίσουμε ότι, η Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ) ήταν νόμιμο όργανο εξουσίας από την απελευθέρωση και μέχρι την διάλυση του ΕΛΑΣ. Για την ακρίβεια η ΕΠ διαλύθηκε τελευταία, μετά τον ΕΛΑΣ. Ήταν δε εντεταλμένη από την “κυβέρνηση του Λιβάνου”, να συλλάβει και να σχηματίσει δικογραφίες για όλους τους υπόπτους συνεργασίας με τους κατακτητές. Τις δικογραφίες αυτές τις διαβίβασε στη συνέχεια στην τακτική δικαιοσύνη η οποία όφειλε να προχωρήσει στη διερεύνηση των υποθέσεων. Το ότι στο Σχηματάρι δεν υπήρξε κανείς που να καταδικάστηκε για συνεργασία με τον κατακτητή δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν τέτοιοι συνεργάτες. Σημαίνει πως η δικαιοσύνη δεν έκανε καλά τη δουλειά της μέσα στα πλαίσια της ΜεταΒαρκιζιανής τρομοκρατίας. Εκείνο που η εφημερίδα του ΕΛΑΣ ΑττικοΒοιωτίας κατήγγειλε από τον Απρίλιο του 1944 τελικά δεν απετράπει! Έτσι πυροδοτήθηκε αυτό το αίσθημα της αδικίας που οδηγούσε στην αντεκδίκηση. Οι συνεργάτες των Γερμανών αμέσως μετά τη Βάρκιζα ήταν στις θέσεις τους και ανέλαβαν δράση, κάτω από νέα αφεντικά, τους Εγγλέζους...

Στον «Ριζοσπάστη» της 29ης Μαρτίου 1945, λίγες μόλις μέρες από την διάλυση του ΕΛΑΣ και της ΕΠ, στην πρώτη σελίδα διαβάζουμε: 

«Στη Χαλκίδα όπως αναφέρει ο εκεί Εισαγγελέας μ' έγγραφό του προς την εδώ προϊσταμένη του αρχή, η φρουρά άφησε ελεύθερους 220 δοσίλογους, που της παρέδωσε ο ΕΛΑΣ, ελεύθερους και για ειρωνεία έστειλε στην Αθήνα αντί για τους δοσίλογους τις... δικογραφίες».

Στο ίδιο φύλλο του «Ριζοσπάστη», στη σελ. 2 διαβάζουμε για τις ασχολίες εκείνων που αφέθησαν ελεύθεροι από την Χαλκίδα μαζί μ' εκείνους που γύρισαν από τη Λαζαρίνα: 

«Η Εθνοφυλακή των χωριών Λιάτανη, Σχηματαρίου και Χλεμποτσαρίου Θήβας, έκανε μπλόκο στο χωριό Μπράτσι, έπιασε τρεις αγωνιστές, Σπύρο και Ευάγγελο Σπύρου και Λεωνίδα Λάμπρου. Ο τελευταίος κακοποιήθηκε χωρίς έλεος και μεταφέρθηκε στο Σχηματάρι. Τους άλλους δύο τους μετέφεραν στο Χλεμποτσάρι, ιδιαίτερη πατρίδα του Μπουραντά, οι δοσίλογοι κάθε μάρκας είχαν ετοιμάσει πογκρόμ και τόσο χτύπησαν τους μεταφερόμενους, ώστε δεν έγιναν δεκτοί στο νοσοκομείο Θηβών «ως ημιθανείς». Ύστερα απ' αυτό τους μετέφερε στο τμήμα μεταγωγών Αθήνας για να μπουν στο νοσοκομείο, αλλά τρεις μέρες ύστερ' απ' τη μεταφορά τους εξακολουθούσαν να κρατούνται εκεί».

Στο φύλλο του «Ρ» της 28ης Μαρτίου, σελ. 2 διαβάζουμε: 

«ΘΗΒΑ, (του ανταποκριτή μας).- Τα χωριά των Θηβών ξαναζούν την εποχή της κατοχής. Έτσι στα χωριά Βαθύ, Σχηματάρι, Λιάτανη, Χλεμποτσάρι, Μπράτσι, εθνοφύλακες με την καθοδήγηση των ντόπιων Ράλληδων κάνουν συστηματικά μπλόκα, κακοποιούν και διαπομπεύουν τους αγωνιστές και όλο το κίνημα της εθνικής αντίστασης. Ο εαμικός τύπος είναι τελείως αποκλεισμένος στην περιφέρειά μας. Στο χωριό Βαθύ τη νύχτα της 15/3 ομάδα γνωστών δοσιλόγων συνέλαβε το εαμίτη Σπ. Τζελά και τον απήγαγε με προθέσεις εγκληματικές. Μαζί τους είχαν και έναν βρόγχο πιθανόν για να τον κρεμάσουν. Ο Τζελάς μπρος στο βέβαιο κίνδυνο αποπειράθηκε να αποδράσει μα οι δήμιοι με τα αυτόματα τον εσκότωσαν. Οι συγγενείς ζήτησαν άδεια από τον διοικητή Εθνοφυλακής Σχηματαρίου να ενταφιάσουν το νεκρό, αλλά ο διοικητής τους έδιωξε βρίζοντάς τους. Ο ίδιος είπε ότι τέτοια σκυλιά μόνον τέτοια τύχη αξίζει να βρουν».

Τον Κων/νο Ντάϊκο 1924-1944), ο μπαρμπα- «Ανώνυμος» τον ξέχασε. Αυτόν τον σκοτώσανε γιατί είχε καρφώσει όλα τα παιδιά της ΕΠΟΝ στους Ιταλούς με αποτέλεσμα να τους συλλάβουν και να τους κλείσουν στο υπόγειο του ΜιχοΜανιάτη. Ποιος ξέρει ποιος τον πήρε στον λαιμό του 20 χρονών παιδί και τον έβαλε να κάνει αυτή τη δουλειά. Για μέρες αγνοούσαν την τύχη τους. Τελικά με πιέσεις και παρακάλια αφέθηκαν ελεύθερα.

Ξέχασε και τον Γιαννάκη Γιώργο, που πέθανε στη Λαζαρίνα από τις κακουχίες. 

Για τον Δημήτρη Θεοδώρου (Τάκια), από τα εγγόνια του έχω ακούσει ότι έφερε χτύπημα στο κεφάλι και ότι έχουν δει το κρανίο του σπασμένο. Μάλλον δεν ισχύει, δηλαδή, αυτό που λέει ο «ανώνυμος». Δέχομαι την άποψή τους αν και υπάρχει και η άλλη που λέει ότι τον έβαλαν στη βάρκα «αδέσμευτο». Στη βάρκα τον απειλούσαν: «τώρα, εκεί που σε πάμε, να δεις τι θα πάθεις». Εκείνος υπό το κράτος των απειλών πήδησε στη θάλασσα... «Να και γω!». Αυτά ξέρω επί του θέματος. Ποιος ξέρει όμως, ίσως κάποτε κάτι να μάθουμε περισσότερο, για πού τον πηγαίνανε και για τι τον κατηγορούσαν. Όπως και να έχει, το ότι σκοτώθηκε όταν ήταν στην ευθύνη τους και χωρίς να υπάρχει πολεμική κατάσταση είναι απαράδεκτο και καταδικαστέο. 

   Για τον Μεντίκο δεν ξέρω τίποτα. Ούτε έχω ακούσει ούτε μπόρεσα να εξακριβώσω την ύπαρξή του. Ένας άλλος Μιχάλης Μεντίκος πέθανε πρόσφατα στα βαθειά γεράματα.

  Χαριτολογώντας θα έλεγα: Μη ξύνεσαι στην γκλίτσα του τσοπανόπουλου της Εύβοιας! Δεν νομίζω ότι θέλεις να ακούσεις την πραγματική ιστορία και πώς έφτασε το τσοπανόπουλο, που είχε πια γίνει τσολιάς (άρα ήταν μέσα στο '44 και όχι το '43) στο Σχηματάρι, ποιον ήθελε να σκοτώσει επειδή τον είχε βιάσει όταν ήταν στη δούλεψή του, σε ποιανού σπίτι έφαγε και ήπιε και ποιος τον εξώθησε, για να ξεθυμάνει, να εμπλακεί με τα τέσσερα παιδιά της οργάνωσης, που βόσκανε τα πρόβατα εκεί που είναι σήμερα η πύλη του αεροδρομίου. Εκεί, αυτός ένοπλος, αυτά άοπλα, ανήλικα παιδιά, τον τρυπήσανε στο θώρακα με το «τρυπητήρι». Ένα ακονισμένο παλιό ξυράφι που το είχανε για να κάνουνε αφαλό στις αγκλίτσες και να πιάνει το στηλιάρι. Αυτό ήταν το όπλο τους(!) Με αυτό τον «κατακρεούργησαν(!) Τον πήγανε στις Στανιάτες, στο γιατρό, αλλά εν τέλει πέθανε.

Και για να τελειώνω αυτά που δεν τελειώνουν ποτέ. Στο κείμενο που έκανε τον «ανώνυμο» να χάσει την ησυχία του, έβαλα στο τέλος μια κουβέντα «Και δεν μπορώ να τα ξεχάσω, ότι μου τα θυμίζει το σκυλί που αλυχτάει μέρα-νύχτα, εδώ δίπλα, στο κατώφλι του πατρικού σπιτιού του Ταξάρχη».

Όντως υπήρχε τότε ένα σκυλί, που γάβγιζε νύχτα-μέρα και με έκανε να θυμάμαι την τραγωδία εκείνου του σπιτιού που ξεκληρίστηκε αφού και η Αφροδίτη, μετά τη γέννα δυο παιδιών, πέθανε από φυματίωση στη «Σωτηρία». Τα σπίτια μας τα χώριζε πάντα ένας τοίχος. Και τι θεώρησε να μου απαντήσει ο λεγόμενος «ανώνυμος»;

«Στα παραπάνω θύματα δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να γράψουν γράμμα στους δικούς τους. Και τα σκυλιά τους δεν ζουν 60 χρόνια για να αλυχτάνε»(!) Έτσι κατάλαβε την κουβέντα μου, ότι το ίδιο σκυλί αλυχτάει 60 χρόνια και γι' αυτό εγώ θυμάμαι(!)

Παραθέτω κατάλογο νεκρών, θυμάτων της ΓερμανοΙταλικής Κατοχής και της ΑγγλοΑμερικανικής που ακολούθησε, με καταγωγή από το Σχηματάρι. Επειδή αυτή τη δουλειά σκανδαλωδώς παρέλειψε να την κάνει ο δημοτικός ιστοριογράφος μας και να τους συμπεριλάβει στο βιβλίο «Σχηματάρι 1832 – 1960» στον κατάλογο των νεκρών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο μακάβριος κατάλογος αποκτά ξεχωριστή σημασία.

1. Πηλίτσης Γεώργιος 47 ετών, πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
2. Παπαϊωάννου Παν. 27 ετών, μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
3. Χαρίσης Ξενοφών 33 ετών, μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στη Χαλκίδα, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
4. Παπαϊωάννου Κων. 30 ετών μαχητής του Εφεδρικού ΕΛΑΣ, τραυματίστηκε σε επιχείρηση το '43 και κατέληξε μετά από λίγες μέρες.
5. Τζαβέλλας Στέφανος 21ετών, αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Αίγινα
6. Νταλλιάνης Αθαν. 23 ετών αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Αίγινα
7. Νταλλιάνης Αλέκος 57 ετών δολοφονήθηκε γιατί είχε γυιο αντάρτη, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
8. Γεωργαντάς Δημήτριος του Αχιλ.. 31 ετών εφεδροελασίτης και πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα
9. Κουρουτός Ταξιάρχης του Αν. 31 ετών, αντάρτης του ΕΛΑΣ, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα, τρεις μέρες εγχειρισμένος και με άκοπα ράμματα.
10. Λάμπρου Λεωνίδας του Γεωρ. 21 ετών ΕΠΟΝίτης, εκτελέστηκε στην Κέρκυρα.
11. Σπύρος Σπύρος του Αθ. 31 ετών Αντάρτης του ΕΛΑΣ και υπαξιωματικός της ΕΠ, σκοτώθηκε στην Κρήτη σε μάχη του ΔΣΕ 1947 για την εθνική ανεξαρτησία και την ελευθερία της πατρίδας, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
12. Μπαρώνης Χρήστος πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
13. Αθανασάκης Χρήστος 30 ετών πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
14. Αντωνίου Αλέξανδρος 28 ετών πέθανε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης , χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
15. Γεωργαντάς Βασίλης του Αχ. πολιτικό στέλεχος της ΕΑΜικής αντίστασης, σκοτώθηκε σε μάχη του ΔΣΕ 1948, για την εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία της πατρίδας, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
16. Γεωργαντάς Ευάγγελος του Αχ. ΕΠΟΝίτης και αντάρτης του ΕΛΑΣ, σκοτώθηκε σε μάχη του ΕΛΑΣ με τους Γερμανούς στο Μήλεσι Σεπ 1944, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
17. Λιάπης Χρήστος (;) χάθηκε στα Δεκεμβριανά, χωρίς να του επιτραπεί να στείλει γράμμα στην οικογένειά του.
18. Μπάρμπας Δημήτριος του Αθ. 31 ετών, δολοφονήθηκε επειδή αρνήθηκε να συνεχίσει τη θητεία του στα Τάγματα Ασφαλείας
19. Παπακωνσταντίνου Χαρίδημος 30 ετών,  δολοφονήθηκε επειδή αρνήθηκε να συνεχίσει τη θητεία του στα Τάγματα Ασφαλείας
20. Μαντής Ευάγγελος του Παν. 48 ετών, διακεκριμένο στέλεχος της Τραπέζης της Ελλάδος με ηρωική αντιστασιακή δράση. Εκτελέστηκε στη Χαλκίδα στις 23/5/1949.

Παραθέτω το γράμμα του «ανώνυμου», το σωστό είναι να λέμε του «ακατονόμαστου», διότι έχει όνομα και δεν κατονομάζεται, όπως έχει δημοσιευτεί στην εφημερίδα του χωριού.

ΣΥΓΧΩΡΟΥΜΕ ΑΛΛΑ ΔΕΝ ΞΕΧΝΟΥΜΕ

(Αυτή είναι η διαφορά μας)

Θα περίμενε κανείς ότι ένας νέος που θεωρείται μορφωμένος και μάλιστα τελευταία με ροπή προς τη θρησκεία να είχε περισσότερη λεβεντιά για να αποφασίσει να γράψει όχι μόνο από την μία πλευρά για τις μαύρες σελίδες του Σχηματαρίου, την εποχή της κατοχής. Θα πρέπει να γνωρίζει καλλίτερα από οποιοδήποτε άλλο ότι την ευθύνη των όσων εξιστορεί την έχει κατά κύριο λόγο αυτός που έχει την αρχική δύναμη στα χέρια του. Για εμάς από την άλλη όχθη την ευθύνη την έχουν όλοι και είναι κρίμα και άδικο που χάθηκαν, όχι μόνο οπό την δική σου πλευρά, τόσοι αθώοι άνθρωποι. Στο χωριό μας που πρέπει να είναι παράδειγμα για αποφυγή τέτοιων γεγονότων φταίνε οι ξένοι κτλ (εκτός από τον δικό σου παππού που δεν βρίσκεται άνθρωπος να τον κατηγορήσει). Η παρέμβαση αυτών των ξένων ατόμων είχε σαν αποτέλεσμα οι μεν παλαιοί Βασιλόφρονες να γίνουν αριστεροί, οι δε βενιζελικοί να γίνουν δεξιοί .Είναι γνωστό σε όλους μας ότι μέχρι το 1944 την εξουσία την είχαν αυτοί που εσύ μνημονεύεις με τα καλλίτερα λόγια, θα έπρεπε να αναφέρεις όμως και τα θύματα που προηγήθηκαν την 26-7-1944, με την εισβολή των ανταρτών στο Σχηματάρι και να σημειωθεί χωρίς αντίποινα.

1)Θεόφιλος Πινήτας, 11 ετών, μικρό παιδί

2)Αγγελική Μπρατσιώτη, κάηκε ζωντανή .

3)Γυναίκα από Αγ. Θωμά διέμενε στην οικογένεια Γεωργίου.

4 )και 5) Ζεύγος Σπύρου Δημητρίου (Πυλιοσίμου) κατακρεουργήθηκαν.

6)Γιαννάκης Κοκκοράκης από Φάρο.

7) Γεώργιος Δουρδουβέλας.

8)Ηρακλής Σαλεμής ρίχτηκε σε πηγάδι, που ακόμα φέρει το όνομα του.

9)Θεοδώρου Δημήτρης (Τάκιας) με πέτρα στο λαιμό στα νερά του Ευβοϊκού .

10)Τσοπανόπουλο από την Εύβοια, 17-18 χρονών, το καλοκαίρι 1943 κατακρεουργήθηκε στο Σχηματάρι. Τότε κατάλαβαν όλοι τι τους περίμενε.

11) Γ. Παπανδρέου, άφησε γυναίκα και δυο ανήλικα, υπάλληλος ΣΕΚ

12)Σαλεμής (Μπρέκης) επειδή ήταν αστυνομικός

13)Μιχαήλ Μεντίκος

Στον αδερφοκτόνο και μάταιο πόλεμο 47-49 έπεσαν υπέρ πατρίδας

14) Αντώνης Πινήτας στο Γράμμο

15)και ο Θανάσης Δουρδουβέλας στην Καρδίτσα

Πρέπει λοιπόν, αγαπητέ, να είσαι μεγαλόψυχος και αντικειμενικός και αυτά πρέπει να ξεχασθούν και να μην τονίζεις τις λέξεις "ποιος είπε ότι ξεχάσαμε γιατί αν ξεχασθούν δεν μπορούν να συγχωρεθούν".

Ένας Σχηματαραίος που τα έζησε από κοντά και θυμάται.

ΥΓ.: Στα παραπάνω θύματα δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να γράψουν γράμμα στους δικούς τους. Και τα σκυλιά τους δεν ζουν 60 χρόνια για να αλυχτάνε. Και τώρα ξέρεις από πού γέρνει η πλάστιγγα...

(Ελεύθερος Λόγος τεύχος 88 Αύγουστος 2013)

Σημειώσεις:

i Τα τρία αυτά παιδιά, όταν εκτελέστηκαν το 1948 ήταν αντίστοιχα, 31, 31 και 21. Και το '44 ήταν ο Μήτσος και ο Ταξάρχης 27 και ο Λεωνίδας μόλις 17 χρονών. Αυτοί ήταν οι... κατέχοντες την εξουσία στο Σχηματάρι και όχι ο Γερμανός Επιθεωρητής, ο «Σπέκτορ» όπως τον λέγανε(!)

ii  Οι δύο της Αίγινας ήταν το '48, ο μεν Νταλλιάνης 23 ο δε Τζαβέλλας 21. Δηλαδή το '44 ήταν 19 και 17 αντίστοιχα.

iii Η Τανάγρα διαθέτει και πρόχειρο στρατόπεδο με συρματοπλέγματα από την εποχή της συνθηκολόγησης των Ιταλών όπου και τους περιορίσανε.

iv  Ο «ανώνυμος» χωρίς λέει επί λέξει: «Η παρέμβαση αυτών των ξένων ατόμων είχε σαν αποτέλεσμα οι μεν παλαιοί Βασιλόφρονες να γίνουν αριστεροί, οι δε βενιζελικοί να γίνουν δεξιοί». Και δεν μπορούμε να μην επισημάνουμε ότι αυτό που έγινε τότε γίνεται πάλι σήμερα. Ένα μέρος των ελίτ του Κέντρου κινήθηκε και συμμάχησε με τη Δεξιά. Μαζί βέβαια με κάποια κοινωνική βάση που διέθεται, πελατειακή και κομματαρχική. Ένα άλλο όμως μέρος του Κέντρου, το μεγαλύτερο, μαζί με μεγάλα τμήματα της Δεξιάς, ριζοσπαστικοποιημένα, κινηθήκανε προς την Αριστερά και συμμάχησαν μαζί της. Ο «ανώνυμος» δεν μπορεί να δει τις κοινωνικές διεργασίες και βλέπει κι εκεί τους «ξένους».

v  Ένας μικρός πιτσιρικάς που δεν ήταν υποχρεωμένος να πάει στην πλατεία, έμεινε στο σπίτι να το προσέχει όπως του είπε ο πατέρας του. Ο τσολιάς μπήκε μέσα, έψαξε, βρήκε το μοναδικό κουστούμι του πατέρα, το πήρε και το έβαλε στο σακκίδιο. Όταν έληξε για τον πατέρα η περιπέτεια, ο μικρός ανέφερε το συμβάν. Μια και δυο, γυιος και πατέρας που είχε υπηρετήσει οκτώ χρόνια στη Μικρά Ασία, τραβάνε για τα «σύρματα». Βρίσκει τον επικεφαλής και το καταγγέλλει. Ο επικεφαλής δείχνει ενδιαφέρον και φωνάζει τον ύποπτο. Ο μικρός ευθαρσώς τον αναγνωρίζει. Ο επικεφαλής ψάχνει το σακκίδιο αλλά το κουστούμι άφαντο.

Άλλο περιστατικό με έναν άλλο μικρό που είχαν συλλάβει τον αδελφό του και μαζί με τους άλλους τον είχαν στα «σύρματα». Ορφανοί, αυτοί χωρίς πατέρα. Βλέπει δυο παλληκαράδες από εκείνους που διενεργούσαν τις συλλήψεις. Αδέλφια, πάνω στη σούστα και από μακριά δαγκώνει τη γροθιά του και τους λέει «αχ κερατάδες», η κλασική σε μας χειρονομία που λέει «να δεις τι θα σας κάνουμε όταν θα σας έχουμε εμείς στο χέρι». Τον στρώνουν στο κυνήγι αλλά τους συγκρατεί ο Μητσάκης. Τελικά, μετά από καιρό, ο πιτσιρικάς τη γλίτωσε με ένα χαστούκι.

vi Από τα «σύρματα» του σταθμού της Τανάγρας δραπέτευσαν συνολικά τρεις. Ο Μαντής και δύο Αθηναίοι άγνωστοι.

vii Τρία παιδιά δικά μας γλίτωσαν δραπετεύοντας, δύο όμως βρέθηκαν στη μάχη του Μήλεσι, και ο μεν Βαγγέλης Α. Γεωργαντάς σκοτώθηκε, ο δε Σωτήρης Λιάπης τραυματίστηκε βαριά αλλά έζησε.

viii Με τους 25 εκείνους, οι εκτελεσμένοι μέσα στη Χαλκίδα έφτασαν τους 70 από τον Μάρτιο του '44. Χώρια λογαριάζονται οι 103 ανάπηροι που εκτελέστηκαν στην Ρετσώνα και διάφοροι άλλοι που εκτελούνταν στα χωριά, επί τόπου.

Τελευταία ενημέρωση: 23 Δεκ. 2019, ώρα 11.07 π.μ.