Πέμπτη 26 Μαρτίου 2020

Τηρούμε τα μέτρα – αμφισβητούμε την κυβέρνηση




Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής



Τηρούμε τα μέτρα,


Γιατί δεν έχουμε άλλον τρόπο να αμυνθούμε στην επιδημία. Αφού δεν ξέρουμε ποιος νοσεί, δεν μπορούμε να φυλαχτούμε. Αφού δεν ξέρουμε πού έχει εξαπλωθεί η νόσος, δεν μπορούμε να προστατέψουμε την περιοχή.

Τηρούμε τα μέτρα ως έσχατη και μοναδική άμυνα, προς τους δικούς μας και τους εαυτούς μας, αφού η οργανωμένη πολιτεία, έναν μήνα μετά, δεν μπορεί να αντιπαρατάξει καμία άμυνα. Αν πρόκειται για πόλεμο, ένα μήνα μετά, η κυβέρνηση εξακολουθεί να εκλιπαρεί για τη βοήθεια των πολιτών, δλδ για την ανοχή τους, την ευθύνη τους, τον εθελοντισμό τους, τη σιωπή τους, την υποταγή τους, την αυτοκατάργησή τους ως πολιτικά όντα που αποτελούν την κοινωνία και ως άνθρωποι στους οποίους είναι ταγμένη κάθε εξουσία και αρχή.

Τηρούμε τα μέτρα σαν αυτο-οργάνωση και αυτο-βοήθεια. Επειδή ξέρουμε ότι κανείς από τον σκοπίμως διαλυμένο κρατικό μηχανισμό δεν μπορεί να μάς βοηθήσει.

Η ανεπάρκεια αυτή, η ανικανότητα αυτή, είναι πολιτικά και κοινωνικά προσημασμένη. Έχει πρόσημο! Δεν είναι ζήτημα δλδ μόρφωσης, αν κι αυτή παίζει τον ρόλο της, αν μη τι άλλο, στην αμφισβήτηση των βεβαιοτήτων. Θεωρούμε ότι ένας επιστήμων αμφισβητεί μια αντίληψη περισσότερο και ριζοσπαστικότερα από τον πιστό. Εδώ όμως βλέπουμε ότι, η οποιαδήποτε επιστημονική αλήθεια, ακόμα και ο περιβόητος «ορθός λόγος» και η «κοινή λογική», εξουδετερώνονται μπροστά στην πολιτική σκοπιμότητα της διατήρησης της πολιτικής κυριαρχίας και της εξουσίας.

Αμφισβητούμε την κυβέρνηση


Αμφισβήτηση της κυβέρνησης δεν σημαίνει και αίτημα πτώσης της κυβέρνησης. Νομίζω ότι αυτό είναι κοινός τόπος και κοινός τύπος, από την αρχή. Δλδ, δεν απαιτούμε να πέσει η κυβέρνησης πρώτα για να ανασχεθεί η επιδημία μετά. Αυτό δεν σημαίνει ότι ελπίζουμε σε κάποιες ικανότητές της γιατί είπαμε ότι εκείνο που φταίει είναι η ιδεολογία της και η πολιτική της. Σημαίνει ότι αν επιχειρήσουμε να την αλλάξουμε τώρα θα γίνει μεγαλύτερο κακό. Εν τω μεταξύ: την πιέζουμε και την αναγκάζουμε να πάρει θετικά μέτρα και ν' αποφύγει λάθη

Αμφισβητούμε την εικόνα που μάς δίνει για την επιδημία.
Τα στοιχεία που μας δίνει δεν αποτυπώνουν όλα τα κρούσματα στην Ελλάδα. Είναι η εικόνα για τα κρούσματα που χρείζουν νοσοκομειακής περίθαλψης. Αυτό, πια, φαίνεται καθαρά. Είναι επίσης για το πόσοι νοσούν ακόμη πιο βαρειά και θέλουν διασωλήνωση. Τέλος μάς δίνει τον αριθμό των θανάτων, στο σύνολο των οποίων, ο κορονοϊός ΔΕΝ είναι η μοναδική αιτία. Υπάρχουν, «από κάτω», σοβαρά νοσήματα και όχι απλώς το προχωρημένο της ηλικίας.

Από αυτά τα στοιχεία που μάς δίνει η κυβέρνησης, τα ελλειπή σε βαθμό παραπληροφόρησης, βγάζουμε, με την κοινή λογική και τον ορθό λόγο, τα εξής συμπεράσματα:

  1. Ένα μήνα μετά ΔΕΝ ξέρουνε, οι άριστοι και οι επιστήμονές τους, πώς και πού εξαπλώνεται η νόσος στην επικράτεια. Η τακτική τους είναι άκρως αμυντική και ηττοπαθής. Δεν πάνε να βρουν την νόσο. Έρχεται εκείνη να τους βρει και μάλιστα με τα άτομα εκείνα που νοσούν περισσότερο.
    Η ρήση του επιστήμονος «κρυφτείτε από τον ιό στα σπίτια σας» είναι ενδεικτική του πανικού μπροστά στην άγνοια αυτή.
    Όταν δημοσκοπούν τα πάντα στην πολιτική ζωή του τόπου, και μάλιστα για αστείες και γελοίες αιτίες, ένα μήνα μετά, δεν έχουν, έστω, κάποια... «δημοσκόπηση» επί της «τρομερής απειλής».
    Αν είναι πόλεμος, δεν ξέρουν, ένα μήνα μετά, πού είναι ο εχθρός, τι δυνάμεις διαθέτει, πώς τις μοιράζει στην επικράτεια κλπ.
  2. Από ΟΛΕΣ τις επιδημίες όμως ξέρουμε, και ξέρουνε, ότι η εξάπλωση είναι «εκθετική»! Τι είναι «εκθετική» μπορεί να το δει κάποιος στις ακολουθίες των κρουσμάτων άλλων χωρών. Πρακτικά σημαίνει ότι η διάδοση πολλαπλασιάζεται μέρα με τη μέρα, και σε λίγες μέρες μολύνει δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους. Επειδή αυτή η διάδοση είναι εκθετική, εκθετικά είναι και τα αποτελέσματά της. Δλδ, ανάλογα αυξάνονται και οι χρείζοντες τη νοσοκομειακή περίθαλψη, τη διασωλήνωση και την έσχατη φροντίδα.
    Στην Ελλάδα, ούτε εικόνα έχουμε για την πραγματική διάδοση της νόσου ούτε όμως και η ακολουθία των αριθμών των νοσηλευομένων συνιστά εκθετική αύξηση. Όλες τις ημέρες που δίνονται στοιχεία, όχι μόνο δεν υπάρχει αυτή η ΣΥΝΕΧΗΣ και με μεγάλα βήματα αύξηση αλλά υπάρχει εντυπωσιακή διακύμανση. Η νόσος, δεν μας εντυπωσιάζει δλδ με τους μεγάλους της ρυθμούς αλλά με τον... σκεπτικισμό της(!) Ακόμα και όταν, μετά από 25 μέρες αυξάνει, την επόμενη μέρα μειώνεται εντυπωσιακά, για να αυξηθεί την επομένη με μικρότερο βήμα από την προηγούμενη αύξηση. Αυτό, από μόνο του, αναιρεί όλες τις φιλολογίες περί της ασθενείας! Όπως και να το ερμηνεύσει κανείς, όπως και να σκεφτεί για τις αιτίες του. Αν πει κανείς ότι, αυτή η διακύμανση της αύξησης των νοσηλευομένων οφείλεται στο ότι η ασθένεια δεν μεταδίδεται πια εκθετικά αλλά τελείως περιθωριακά, σημαίνει ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο άσχημα και ότι η διάδοση δεν ακολουθεί τους ρυθμούς που ακολούθησε σε άλλες χώρες. Μπορεί όμως αυτό να το ισχυριστεί κανείς, έστω κι αν πιστεύει ακράδαντα ότι το μέτρο της καραντίνας επέδωσε;
  3. Το περισσότερο πιθανό είναι ότι η νόσος εξαπλώθηκε στην αρχή εκθετικά και ανεξέλεγκτα. Μετά, λόγω της Ιταλίας και του σχετικού μαθήματος, όλοι πήραμε μέτρα. Περιορίστηκε ο ρυθμός εξάπλωσης αλλά δεν μηδενίστηκε, ούτε και έπαψε να είναι εκθετικός. Ακριβώς επειδή κάποιοι από μας νοσούσαν χωρίς να το ξέρουν, και λόγω της καραντίνας, κλείστηκαν στα σπίτια μαζί με μερικούς άλλους. «Αυτομάτως» οι νοσούντες έγιναν 2 , 3 και 4 φορές περισσότεροι. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι εκείνες οι «ομάδες νοσούντων» δεν διέδωσαν σε άλλους τον ιό, οι νοσούντες σήμερα πρέπει να είναι δεκάδες χιλιάδες. Αυτή την εκθετική αύξηση παραδέχεται εμμέσως και ο Σ. Τσιώδρας όταν στην αρχή κάνει λόγο για 2.000 έως 3.000 και, μετά από πέντε μέρες, κάνει λόγο για 8.000 ως 10.000. Η καραντίνα στην αρχή λειτούργησε ως «θερμοκήπιο», αύξησε τους ασθενούντες λόγω άγνοιας και λόγω μη απομόνωσής τους κατά οικογένειες, και στη συνέχεια ανάσχεσε την εξάπλωση. Αυτό το «απόθεμα» ασθενούντων, αυτή την «υγειονομική βόμβα» καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα, 26 Μαρτίου, η κυβέρνηση. Εξακολουθεί όμως, ένα μήνα μετά, να αγνοεί το μέγεθός της και την ηλικιακή και γενικότερα κοινωνική σύνθεσή της! Φαίνεται ότι ήλπιζαν να ανιχνεύσουν όλα αυτά τα στοιχεία από τη «φυσιογνωμία» και τον όγκο «των πυρών» και των απωλειών που ανέμεναν να προκαλέσει. Ιχνηλατώντας τα κρούσματα που θα τους χτυπούσαν την πόρτα, ήλπιζαν ότι θα σχημάτιζαν γνώμη και εικόνα για την εξάπλωση της νόσου. Όμως αυτό δεν συμβαίνει. Θύματα δεν σκάνε μαζικά παρά μόνο ως εξαιρέσεις, όπως έγινε χθες στην Ξάνθη και προηγουμένως στην Καστοριά, όπου και έθεσαν σε καραντίνα συγκεκριμένους χώρους.
  4. Το ότι το πιθανότερο είναι να υπάρχει πράγματι η υγειονομική αυτή βόμβα, μας κάνει να μην εφησυχάζουμε αλλά μας κάνει και περισσότερο αισιόδοξους μέρα με τη μέρα, γιατί εκείνοι που ασθενούν εξακολουθούν, μετά από τόσες μέρες, να μη το γνωρίζουν. Είναι ο κίνδυνος μαζί και η ελπίδα μας.
  5. Όπως και να έχει το πράγμα, έναν μήνα μετά, φαίνεται η αποτυχία και το αδιέξοδο της κυβέρνησης. Κυβέρνησε, όσο μπορεί να το πει αυτό κανείς διακυβέρνηση, σαν να επρόκειτο για την Ιταλία και όχι για την Ελλάδα. Εφάρμοζε, όσο μπορεί κανείς αυτό να το ισχυριστεί, τακτική που δεν ανταποκρινόταν στην εδώ κατάσταση.
    Οι λόγοι που στην Ελλάδα, η νόσος συμπεριφέρεται διαφορετικά, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, από την Ιταλία μπορεί να είναι πολλοί. Πάλι ακούγοντας όλες τις γνώμες των γιατρών, μπορούμε να σκεφτούμε:
    α) τη διαφορά του ενός μήνα που μας προϊδέασε.
    β) τη διαφορά του ενός μήνα που στην Ελλάδα σημαίνει σημαντικότατη βελτίωση του καιρού, του ήδη ήπιου από τον χειμώνα. Η βόρεια Ιταλία είναι... πολύ πιο βόρεια από την Ελλάδα και ο,τι αυτό συνεπάγεται στο κλίμα της.
    γ) Η σχέση της ασθένειας με το κλίμα και τον καιρό σχετίζεται επίσης και με τα κλιματιστικά και τους τρόπους θέρμανσης, αιθουσών, βιομηχανιών, αεροπλάνων, ξενοδοχείων κλπ. Οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας τις καλοκαιρινές ημέρες που μεσολάβησαν στην Ελλάδα, τον φυσικό και υγιεινό αερισμό των κτηρίων ως ενδεχόμενη διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης. Ανάλογη σχέση «βορρά-νότου-νόσου» ομολογούν και οι δηλώσεις του Χαρδαλιά για τους Έλληνες της Ισπανίας. Η βόρεια Ισπανία έχει τα περισσότερα και από εκεί προέρχονταν οι επαναπατριζόμενοι Έλληνες εκ των οποίων κατεγράφησαν 21 κρούσματα, όταν μάλιστα στην Ελλάδα σημειώθηκαν μόνο άλλα 27! Τη σχέση του καιρού με τη διάδοση επισημαίνει η Γιαμαρέλου αλλά το «ιερό μένος» εναντίον της δεν επιτρέπει να ακουστεί.
    δ) Την επιβάρυνση του βιομηχανικού προλεταριάτου στην καρδιά της βαρειάς βιομηχανίας της Ιταλίας. Ήδη οι τοπικοί παράγοντες της Ιταλίας κάνουν λόγο για τη σχέση της διάδοσης της νόσου με τη λειτουργία των βιομηχανιών. Περιμένουμε να δούμε τη σχέση των νοσούντων του κορονοϊού με τις υποκείμενες ασθένειες, την ηλικία και το επάγγελμα. Οι συνθήκες δουλειάς είναι καθοριστικές και για την υγεία γενικά αλλά και για την εν λόγω διάδοση της νόσου. Το ξαναλέμε σαν παράδειγμα: το ότι αρρωσταίνουν κάποιοι μεγαλοδημοσιογράφοι, ο ένας μετά τον άλλο, σημαίνει ότι κάτι έγινε και αυτοί οι άνθρωποι συγχρωτίστηκαν. Έχει να κάνει με την επαγγελματική τους δραστηριότητα και, φυσικά, στο ότι δεν έπαιρναν μέτρα, τη στιγμή που κυνηγούσαν τους άλλους για να τα πάρουν αυτοί.
  6. Και ενώ η κυβέρνηση τσαλαβούταγε μέσα στην αντικειμενική και υποκειμενική της άγνοια, προτάσσοντας ως μόνο και έσχατο μέτρο άμυνας την καραντίνα, ακριβώς λόγω των ιδεοληψιών της και της ανεπαρκείας της, το υπονόμευε. Τελείως ανασφαλής καθώς ήταν, λόγω της προηγηθήσης -επί χρόνια- κατεδάφισης του ΕΣΥ, έριξε όλο το βάρος στην «ατομική ευθύνη» των πολιτών.
    Έκρινε, εκ παραλλήλου, ότι έπρεπε να μάς δώσει και ένα γερό μάθημα απ' αυτά που ακούμε χρόνια από τον Ράμφο, τον Σουσλώφ της Δεξιάς.
    Στο μήνυμα της 17ης Μαρτίου, ο πρωθυπουργός που το παίζει Ηγεμόνας, έκανε λόγο για την Ιταλία που δεν έχουν φέρετρα να τους θάψουν, προανήγγειλε ότι η επόμενη μέρα θα είναι εφιαλτική και ότι, όσοι ζήσουν, θα κληθούν να ανοικοδομήσουν ερείπια! Αυτό ακριβώς ήταν τον νόημα του διαγγέλματος και το παρουσιάζω σχεδόν με τις ίδιες λέξεις.
    Ακριβώς εκεί άρχισε η υπονόμευση της ίδιας του της άμυνας. Για την ακρίβεια, η εκθεμελίωση της άμυνας. Όφειλε να ξέρει, ως πρωθυπουργός, ως άριστος και ως υποτιθέμενος γνώστης του Θουκυδίδη, ότι όταν εκλείπει η ελπίδα στον άνθρωπο, σε τέτοιες φρικτές συνθήκες επιδημίας, η ψυχή καταλαμβάνεται κι αυτή από λοιμό. Τον «λοιμό των ψυχών», τον ίδιο που κατέλαβε τους Αθηναίους επί Πελοποννησιακού Πολέμου.
    Οι άνθρωποι, πλήρως απελπισμένοι, δεν υπακούουν πια ούτε σε θεϊκό ούτε σε ανθρώπινο νόμο. Δεν βλέπουν τον λόγο να το κάνουν. Η κοινωνία περιέρχεται, σε λίγες μόλις μέρες, στην κατάσταση «μηδέν»! Αυτό έκανε ο «γιγαντωμένος ηγεμονίσκος» με τα ίδια του τα λόγια. Παρόλα αυτά όμως, η κοινωνία άντεξε και μόνο ένα μικρό μέρος της αγνόησε τις οδηγίες. Ήταν αυτό το μέρος που ο Ανδρέας Ανδριανόπουλος στοχοποίησε ως τον εχθρό του πολέμου, από τον οποίο έπρεπε να προστατευτούμε γιατί διέδιδε τη νόσο. «Οι 65ντάρηδες αλωνίζουν» έλεγε ο πάλαι ποτέ πιονιέρος και τώρα «παλιά καραβάνα» του Νεοφιλελευθερισμού. Όταν λέει ο πρωθυπουργός της χώρας αυτά που είπαμε πιο πάνω, εκείνοι καταλαβαίνουν ότι διάγουν τις τελευταίες μέρες της ζωής τους, ότι αν νοσήσουν είναι απίθανο να τη γλιτώσουν, ότι το πιθανότερο είναι να νοσήσουν, να νοσηλευτούν μακριά από τους δικούς τους, να πεθάνουν «ναρκωμένοι», μετά από διαλογή και απόρριψη, και ότι αυτοί που θα μείνουν, δλδ τα παιδιά τους, θα ζήσουν εφιαλτικές μέρες πάνω σε ερείπια. Τούτων όλων δοθέντων, το βασικό όπλο της κυβέρνησης για την καθοδήγηση του λαού, ο εκφοβισμός του, μετετράπη στο αντίθετό του. Πάλι καλά που οι 65άρηδες δεν γίνανε «Άρηδες» (θεοί του πολέμου που υποτίθεται ότι μαίνεται) κι απλώς «αλώνιζαν» ή πήγαιναν στην εκκλησία! Οι απελπισμένοι άνθρωποι κάνουν πολύ χειρότερα πράγματα από το να βγαίνουν βόλτα στο πάρκο. Παρ' όλα αυτά, όμως, το ξαναλέμε, η κοινωνία αντέδρασε σωστά. Συγκρατήθηκε. Και χρειάστηκε να επιστρατευτεί η μαύρη προπαγάνδα, για άλλη μια φορά να συκοφαντηθεί ο λαός, για περάσουμε στην απαγόρευση της κυκλοφορίας και η «ατομική ευθύνη» να μετατραπεί «σε συλλογική τιμωρία»!
  7. Η απαγόρευση της κυκλοφορίας και όλο αυτό το οργουελικό σκηνικό που στήνεται ΔΕΝ είναι κάτι που μασιέται εύκολα.
    Κι όμως, εδώ η κοινωνία ΔΕΝ αντέδρασε σωστά. Δεν εννοώ ότι έπρεπε να απειθαρχήσει. Τα μέτρα άλλωστε τα τηρούσε. Έπρεπε και πρέπει, τηρώντας τα μέτρα, να εξεγερθεί και να τους καταδικάσει! Δεν το κάνει όμως. Ή το κάνουν λίγοι και οι περισσότεροι απ' αυτούς διστακτικά.
    Πώς άραγε να το κάνουν όταν πριν λίγες μέρες στράφηκαν ενάντια στους τότε αντιρρησίες, τους παπάδες, και διευκόλυναν τα μάλα την κυβέρνηση να πάρει τα αυταρχικά μέτρα στη συνέχεια;
    Οι περισσότεροι, κι εκεί είναι το κακό που έχει προκαλέσει ο νεοφιλελευθερισμός, η κυρίαρχη ιδεολογία, στην κοινωνία, ΔΕΝ αντιλαμβάνονται καν ποιο είναι το κακό στην απαγόρευση της κυκλοφορίας. Θεωρούν φυσιολογικό πράγμα να θέτουν τον εαυτό τους στη θέση του ανηλίκου που θέλει προστασία, όχι φυσικά από τη μαμά τους, αλλά από το κράτος του Χαρδαλιά! Θεωρούν τον Χαρδαλιά ικανότερο από τον εαυτό τους για να τους προστατέψει! Αναγνωρίζουν στον Χαρδαλιά και στον Μητσοτάκη τον Μεγάλο Αδελφό που σαφώς και νοιάζεται περισσότερο απ' οποιονδήποτε, για τον λαό, τον πατέρα τους, τη μάνα τους, το γυιό τους, την κόρη τους, τη δουλειά τους, το μέλλον τους, την κοινωνία τους, την Πίστη τους! Τους νομιμοποιούν έτσι και τους εξουσιοδοτούν εν λευκώ να προβούν σε αυταρχικά και τεχνοφασιστικά μέτρα εναντίον τους και εναντίον της κοινωνίας.
    Καμαρώνουν τον Πιερακάκη που με τόσο απλό και εύκολο τρόπο ψηφιοποιεί και ελέγχει εκατομμύρια καθημερινές απλές κινήσεις της ζωής μας. Θεωρούν καλό το ότι ακόμα και το να βγάλεις το σκύλο βόλτα πρέπει να μεσολαβήσει το κράτος, πρέπει να συναλλαχθείς με το κράτος. Το οποίο κράτος όχι μόνο ελέγχει εκείνο που αυθαιρέτως και καταχρηστικώς κήρυξε παράνομο αλλά και «επιφυλάσσεται» σε εκείνο που είναι νόμιμο πλην όμως δεν συμπαθεί. Δεν θα ξεχάσουμε τις δηλώσεις Χαρδαλιά για την διέλευση των οχημάτων απ' τα διόδια.
    Η ανοσία αυτή των συμπολιτών μας σ' αυτό που από δυο δεκαετίες κάποιοι ονομάζουμε «παγκοσμιοποιημένη τεχνοφασιστική ιδιωτεία», η ζομπο-ποίησή τους και η μετάλλαξή τους σε αθύμαρματα ιδιωτών του παγκοσμιοποιημένου τεχνοφασισμού, είναι μια αρρώστια πολύ χειρότερη από τον κορονοϊό!
    Η λογική σταματάει όταν συνειδητοποιείς το χάος και το έρεβος που μεσολαβεί ανάμεσα στην ελληνική-αριστοτελική άποψη περί ελευθερίας (“μη άρχεσθαι υπό μηδενός”)i και στην τεχνοφασιστική που επικρατεί «μετά βαΐων και κλάδων».
    Ακόμα ζοφερότερο γίνεται το πράγμα γιατί σημαντικό μέρος εκείνων που πρωτοστατούσαν στους αγώνες της δημοκρατίας και της ελευθερίας, εκείνων που είχαν τις προγραμματικές, τουλάχιστον, προϋποθέσεις ν' αντισταθούν, όχι μόνο δεν αντιστέκονται αλλά βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των ζόμπι, των «μεταλλαγμένων». Είναι η δύναμη κρούσης του ανώτερου σταδίου του νεοφιλελευθερισμού, της παγκοσμιοποιημένης τεχνοφασιστικής ιδιωτείας.
    Παγκοσμιοποιημένη Τεχνοφασιστική Ιδιωτεία, στο «γόνιμο» έδαφος του «λοιμού των ψυχών», του απόλυτου Μηδέν! Μόνο με θαύμα, κυριολεκτικά, σωζόμαστε!



i   Το "ζην ως βούλεται" του πολίτη δεν υπονοεί απλώς την ιδιωτική και κοινωνική αυτονομία, αλλά ένα σφαιρικό καθεστώς αυτοκαθορισμού που στο πολιτικό επίπεδο αποδίδεται με την αριστοτελική μεταφορά της δημοκρατικής αρχής περί "του μη άρχεσθαι υπό μηδενός". Το "ζην ως βούλεται" του πολίτη δεν υπονοεί απλώς την ιδιωτική και κοινωνική αυτονομία, αλλά ένα σφαιρικό καθεστώς αυτοκαθορισμού που στο πολιτικό επίπεδο αποδίδεται με την αριστοτελική μεταφορά της δημοκρατικής αρχής περί "του μη άρχεσθαι υπό μηδενός". Απόσπασμα από το βιβλίο, Γ.Κοντογιώργης, Η δημοκρατία ως ελευθερία. Δημοκρατία και αντιπροσώπευση, Πατάκης, Αθήνα, 2007, σελ. 763-796.