 |
| Η πρώτη σελίδα της έκδοσης |
Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής
Όπως είναι γνωστό, ο Κιουταχής μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου και την άλωσή του, συγκέντρωσε τα στρατεύματά του στο λεκανοπέδιο της Αθήνας και πολιόρκησε την Ακρόπολη.
Η πολιορκία αυτή κράτησε από τις 29 Ιουλίου 1826 έως τις 24 Μαΐου 1827. Λέγεται και β' πολιορκία αν και η πρώτη ήταν αντίστροφη. Δηλαδή οι επαναστατημένοι Έλληνες πολιόρκησαν τους Τούρκους μέχρι που εκείνοι παραδόθηκαν (25/4/1821-20/7/1821).
Στη β' αυτή πολιορκία, οι Έλληνες κατάφεραν και συγκρότησαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο από την αρχή της Επανάστασης, έναντι ενός πανίσχυρου αντιπάλου. Πολλές φορές έφεραν εκείνον σε δύσκολη θέση και τη λύση της πολιορκίας πάρα πολύ κοντά.
Ωστόσο, η λύση της πολιορκίας δεν κατέστη δυνατή, παρά τα πολλά και μεγάλα κατορθώματα, τόσο των οχυρωμένων στην Ακρόπολη όσο και των στρατοπεδευμένων δυνάμεων στο λεκανοπέδιο που πολιορκούσαν τους πολιορκητές. Κατέληξε δε με δύο πολύ σημαντικές απώλειες, τον θάνατο του Γεωργίου Καραϊσκάκη και την νίλα στον Ανάλατο. Η δεύτερη απώλεια είναι συνέπεια της πρώτης εφόσον, μετά την απουσία του Στρατηγού, που αντιτάσσονταν στα σχέδια των Άγγλων Τσουρτς και Κόχραν, το σχέδιο της κατά μέτωπον επίθεσης ετέθη σε εφαρμογή με ολέθρια αποτελέσματα για τους πολιορκητές των πολιορκητών.
Πέντε μήνες μετά την παράδοση της Ακρόπολης στον Κιουταχή, οι Αθηναίγοι (όπως τους έλεγε ο Μακρυγιάννης), συνάζονται και τελούν μνημόσυνο για τους νεκρούς που έπεσαν στην πολιορκία της Ακρόπολης.
"Ο επιτάφιος εις τους αποθανόντας εις την πολιορκία των Αθηνών" εκφωνείται από τον Διονύσιο Σουρμελή στις 6 Νοεμβρίου του 1827 και τυπώνεται μερικούς μήνες αργότερα, τον Ιούνιο του 1828, " Εν Αιγίνη, εκ της Ανεξαρτήτου Τυπογραφίας, Παντελή Κ. Παντελή".
Ο Σουρμελής προτάσσει του δημοσιεύματος τον κατάλογο των νεκρών αφού πρώτα έχει κατονομάσει τους αρχηγούς τους, υπό των οποίων υπηρέτησαν. Κάνει μάλιστα και τη διάκριση ανάμεσα στους οπλαρχηγούς που ήταν επικεφαλής των Αθηναίων και εκείνους των μη Αθηναίων.
Τούτοι είναι:
Οι οπλαρχηγοί των Αθηναίων
Ιωάννης Μακρυγιάννης
Μήτρος Λέκκας
Συμεών Ζαχαρίτζας
Κώστας Υπονομοποιός (σ.σ. πρόκειται για τον σεμνό και σπουδαίο ήρωα του Μεσολογγίου Κώστα Λαγουμιτζή, εκ της τέχνης του να φτιάχνει λαγούμια υπονόμευσης).
Νερούτσος Μπενιζέλος
Νικόλαος Δανίλης
Νικόλαος Μπενιζέλος
Μήτρος Καψοράχης
Αναγνώστης Δάβαρις
Μήτρος Λίτσας
Οι οπλαρχηγοί των μη Αθηναίων:
Ο φρούραρχος Ιωάννης Γκούρας και ο αδελφός αυτού μετά τον θάνατό του
Ιωάννης Μαμούρης (σ.σ. Μεμούρης στο κείμενο)
Νικόλαος Κριεζώτης
Στάθης Κατσικογιάννης
Διονύσιος Ευμορφόπουλους
Γεράσιμος Φωκάς
Φαβιέρος συνταγματάρχης
Σημειώνουμε επίσης ότι, με παραπομπές, ο Σουρμελής, παρέχει επιπλέον κάποιες πληροφορίες στον αναγνώστη για τους οπλαρχηγούς εκείνους.
Τη διάκριση αυτή, Αθηναίων και μη Αθηναίων, επαναλαμβάνει και στον κατάλογο των αποθανόντων προσθέτοντας επιπλέον και την διάκριση των φιλελλήνων. Ωστόσο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εκληφθεί η διάκριση αυτή ως παραδοχή ότι οι πεσόντες του πρώτου καταλόγου ήταν όλοι κάτοικοι της Αθήνας. Και τούτο γιατί αμέσως και δίπλα στα ονόματα, κι ενώ τα περισσότερα στερούνται επιθέτων, παρατίθεται ο τόπος καταγωγής τους. Μια τέτοια διαφορετική λίστα θα πρέπει να αποδοθεί στον διαφορετικό τρόπο στρατολόγησής τους και την ανάλογη συντήρηση των στρατιωτικών σωμάτων από τις τοπικές κοινωνίες.
Από τον μεγάλο αυτό κατάλογο των νεκρών αγωνιστών καθώς και από την πρόνοια του συγγραφέα να μνημονεύσει την καταγωγή τους, προκύπτει ο κατάλογος των πεσόντων με καταγωγή από τα χωριά της νότιας Βοιωτίας, εκείνης που βρίσκεται πιο κοντά στην Αθήνα.
1) αναγνώστης σκυματαρίτης ραχωβίτης
2) γεωργάκης σκυματαριώτης, νέος
3) κόλιας κουμουλέζας, ανήρ
4) νικολός κουμουλέζας, ανήρ
5) γεώργης κουμουλέζας
6) αθανάσης μήτρου μουσταφιώτης
7) γεωργάκης μουσταφιώτης
8) δημήτρης χαλιώτης
9) λουκάς δραμισιώτης, ανήρ
10) λουκάς σκουρτανιώτης
11) πανούτσος σιέγκος, νέος
Με βάση αυτά τα στοιχεία μπορούμε να σημειώσουμε τα εξής:
α) Από τα 5 πρώτα ονόματα προκύπτει ότι οι αγωνιστές αυτοί είναι καταγόμενοι από το Σχηματάρι που τότε λεγόταν, γραφόταν και προφερόταν, όπως φαίνεται, "Σκυματάρι". Στους μεν 2 είναι σαφής η αναφορά στην καταγωγή, στους δε τρεις που ακολουθούν προκύπτει εμμέσως από το επίθετο "κουμουλέζας", το οποίο, αν και παραποιημένο παραπέμπει στο "κουκούλεζας" και ταιριάζει με την προφορική παράδοση που θέλει τον Γεώργιο Κουκούλεζα να σκοτώνεται στην Αθήνα. Εδώ συμπληρώνεται η παράδοση με τη θυσία κι άλλων δύο της ίδιας φάρας χωρίς όμως να προκύπτει και ο βαθμός της μεταξύ τους συγγένειας. Ένας εξ αυτών, ο Γεωργάκης, φαίνεται ότι ήταν πολύ νέος στην ηλικία. Η ίδια επισήμανση επαναλαμβάνεται σε αρκετές περιπτώσεις και σε αντιδιαστολή με το "ανήρ". Όσο για το "ραχωβίτης" του πρώτου ονόματος, μάλλον δείχνει την απώτερη καταγωγή του. Αργότερα, η τάση αυτής της μετεγκατάστασης από τα ορεινά στα πεδινά θα ενδυναμωθεί και το Σχηματάρι θα εξελιχθεί από ένα μικρό χωριουδάκι των 150 κατοίκων σε ένα κεφαλοχώρι του κάμπου.
β) Στα 2 επόμενα ονόματα η καταγωγή παραπέμπει στο χωριό Μουσταφάδες.
γ) Στο 8ο όνομα η καταγωγή ανάγεται στο χωριό Χάλια (Δροσιά).
δ) Οι 9ος και 10ος αγωνιστές κατάγονται από το Δράμισι και από τα Σκούρτα. Ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι το "σκουρτανιώτης" χρησιμοποιείται ως επίθετο εφόσον έχουμε και σημαντικούς οπλαρχηγούς με το ίδιο, (τον Αθανάσιο και τον Γεώργιο Σκουρτανιώτη), πάλι δεν αλλάζει κάτι για τον τόπο καταγωγής.
ε) Τέλος ο μικρός Πανούτσος Σιέγκος, αναφερόμενος με το επίθετό του, και χωρίς άλλη διευκρίνηση πέραν αυτής του νεαρού της ηλικίας του, μπορεί να θεωρηθεί καταγόμενος από το Σχηματάρι. Με επιφύλαξη, βέβαια, γιατί το επίθετο Σιέγκος υπάρχει και στη Θίσβη της Βοιωτίας.
Ολόκληρος ο κατάλογος των πεσόντων εδώ