Καπεταναίοι και ιστιοφόρα της Σίφνου (1756-1829)

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Μια μεγάλη ομάδα καθηγητών και ερευνητών του Ιονίου Πανεπιστημίου, με επικεφαλής την καθηγήτρια Ναυτιλιακής ιστορίας Τζελίνα Χαρλαύτη, δημιούργησε τη βάση δεδομένων “Αμφιτρήτη”.

Η “Αμφιτρήτη” είναι όλες οι καταγραφές ελληνικών πλοίων σε τριάντα αρχεία, επτά χωρών και έξι γλωσσών, τον 18ο και 19ο αιώνα.

Από αυτό τον αμύθητο θησαυρό που είναι αναρτημένος στην ιστοσελίδα marehist.gr, συνέλεξα τους καπεταναίους με καταγωγή τη Σίφνο και τους παρουσιάζω σε αυτό εδώ το σημείωμα.

Η εγγραφές, αναφέρουν την ημερομηνία, το όνομα του πλοίου, το είδος του σκαριού, το όνομα και την καταγωγή του καπετάνιου, την χωρητικότητα του πλοίου σε τόνους, το λιμάνι καταγραφής, αφετηρίας και προορισμού, το πλήθος των ναυτών, το είδος του εμπορεύματος, τη συσκευασία του και το βάρος του.

Οι Σιφνοί καπετάνιοι κατά χρονολογική σειρά εμφάνισης είναι οι εξής:

1. Ο Μανόλη Γνωτάρης, με το μύστικο “Αρχάγγελος Μιχαήλ” και 20 ναύτες καταγράφεται στη Μάλτα, στις 8 Φεβρουαρίου 1756 και έχει λιμάνι αφετηρίας τη Τζέρμπα και προορισμού το Cifanto (Σίφνο). Το φορτίο του είναι καμηλό, χουρμάδες, λωρίδες μάλλινες. Στις 31 Μαΐου 1767 καταγράφεται στην Ανγκόνα. Δεν αναφέρονται ναύτες. Τώρα έχει ξεκινήσει από την Κάρπαθο και μεταφέρει βαμβακερά νήματα και βελανίδια στην Ανκόνα. Στις 6 Ιουνίου 1768, έναν χρόνο αργότερα, ξαναβρίσκεται στην Ανκόνα προερχόμενο από την Τζιά πάλι φορτωμένο βαμβακερά νήματα και βελανίδια.
2. Ο Γιάννης του Κώστα, με μια πολάκα τριΐστια που δυστυχώς δεν καταγράφεται το όνομά της, βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη την 6 Ιουνίου του 1806. Άλλα στοιχεία δεν υπάρχουν. Καταγράφεται όμως και στις 20 Μαρτίου 1809, μετά από τρία χρόνια δηλαδή, και πάλι στην Πόλη, με 20 ναύτες.
3. Ο Γιώργης Σκανδάλης, με την ταρτάνα “Άγιος Ιωάννης”, 14 ναυτικούς και σημαία Ιεροσολύμων, καταγράφεται στη Μάλτα όπου μεταφέρει από τη Σμύρνη ξερά φρούτα.
4. Ο Κωνσταντής Καρδίτσας, στις 11 Ιουλίου του 1811, με τον “Άγιο Νικόλαο” και 16 ναύτες, βρίσκεται στη Μάλτα, προερχόμενος από την Ανκόνα και μεταφέροντας διάφορα είδη. Σε λίγους μήνες, 17 Φεβρουαρίου 1812, καταπλέει και πάλι στη Μάλτα, με 21 ναύτες, πάλι προερχόμενος από την Ανκόνα και μπάρκο κάναβη.
5. Ο Μανόλης Μπολάνης, με το τρχαντήρι “Ταχύπλους”, χωρητικότητας 2 τόνων, καταγράφεται στη Σύρο, στις 3 Οκτωβρίου 1829, με προορισμό τη Σίφνο και φορτίο κουκιά. Οι ναύτες είναι 40!Σε λίγες μέρες, στις 18 Οκτωβρίου, βρίσκεται και πάλι στη Σύρο, με 40 ναύτες και προορισμό την Τήνο. Στις 22 Οκτωβρίου, μετά τέσσερις μέρες, αποπλέει από τη Σύρα για τη Σίφνο φορτωμένος σιτάρι. Σιτάρι κουβαλάει και στις 9 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου, πάλι στη Σίφνο και πάλι με τους 40 ναύτες του. Μέσα Δεκεμβρίου του 1829, στις 14, ο “Ταχύπλους”, με τους 40 ναύτες του, κάνει πάλι το δρομολόγια Σύρος-Σίφνος, αυτή τη φορά άδειο.
6. Ο Αγγελέτος Δεπάστας, με το σαχτούρι 4 τόνων “Άγιος Ελευθέριος” και 30 ναύτες αποπλέει από τη Σύρο για τη Σίφνο στις 4 Οκτωβρίου 1829. Στις 28 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου φορτώνει από τη Σύρα κριθάρι για τη Σίφνο και έχει αυτή τη φορά μαζί του 40 ναύτες.
7. Ο Κωνσταντής Μυτιληναίος, με το τρεχαντήρι 4 τόνων “Αγία Αικατερίνη” και 40 ναύτες αποπλέει από τη Σύρος, στις 4 Οκτωβρίου 1829, για τη Σίφνος άδειος. Είναι απορίας άξιο γιατί αποπλέει και αυτός, μετά τον Δεπάστα, την ίδια μέρα άδειος και τι συνέβαινε ώστε να μαζευτούν τόσα σκάφη Σιφναίικα στη Σύρα. Έχουμε και τον Μπολάνη που αποπλέει την προηγούμενη μέρα, πιο τυχερός όμως μεταφέρει κουκιά. Στις 22 Οκτωβρίου 1829, ο Μυτιληναίος μεταφέρει σιτάρι στη Σίφνο. Το πλήρωμα παραμένει σταθερό. Επανέρχεται στη Σύρο και αποπλέει γεμάτος μπακαλιάρους και λακέρδα για τη Σίφνο, στις 30 Οκτωβρίου, μόλις οκτώ μέρες αργότερα. Στις 20 Νοεμβρίου του '29 και πάλι από τη Σύρο για τη Σίφνο, μεταφέρει σιτάρι και διάφορα είδη. Πρόπαραμονή Χριστουγέννων του ίδιου έτους, η “Αγία Αικατερίνη” αποπλέει από τη Σύρα φορτωμένη με διάφορα είδη και σιτάρι.
8. “Αγία Αικατερίνη” όμως στη Σίφνο υπάρχει κι άλλη. Είναι αυτή του Γιάννη Κούπα. Τρεχαντήρι 3 τόνων, με 40 ναύτες. Αποπλέει άδεια από τη Σύρο για τη Σίφνο στις 5 Οκτωβρίου 1829.
9. Στις 10 Οκτωβρίου αποπλέει από τη Σύρο για τη Σίφνο άδειος και ο Γιάννης Καδιλάκης, με τον “Άγιο Νικόλαο”, τρεχαντήρι 4 τόνων και 30 ναύτες. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1829 πάλι άδειος φεύγει από τη Σύρα, όμως έχει μαζί του 50 ναύτες.
10. Ο Μιχάλης Δράκος με τη σακολέβα 4 τόνων “Άγιος Σώζων” και 40 ναύτες μεταφέρει στις 10 Οκτωβρίου 1829 από τη Σύρο στη Σίφνο δέματα.
11. Ο Ηλίας Σκλαβούνος Ζοποβίτζης με το τρεχαντήρι “Παναγία Χρυσοπηγή” (5 τόνων & 40 ναύτες) κάνει στις 16 Οκτωβρίου 1829 το δρομολόγιο Σύρος-Πάρος κενό φορτίου. Στις 11 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου, κάνει πάλι το ίδιο δρομολόγιο άδειο.
12. Ο Νικόλας Δεπυράκης ή Δαπεράκης με το τρεχαντήρι “Υπαπαντή” (4 τόνοι & 40 ναύτες), στις 22 Οκτωβρίου 1829, μεταφέρει στάρι στη Σίφνο από την Σύρο. Στις 27 Νοεμβρίου του '29 μεταφέρει κριθάρι πάλι από τη Σύρο στη Σίφνο. Και πάλι στο ίδιο δρομολόγιο θα μεταφέρει στις 14 Δεκεμβρίου διάφορα είδη και σιτάρι.
13. Ο Μανώλης Βερνίκος με το τρεχαντήρι 13 τόνων “Κίρκη” και 50 ναύτες κάνει στις 22 Οκτωβρίου 1829 το δρομολόγιο Σύρος-Σίφνος με σιτάρι, και στις 11 Νοεμβρίου 1829 δέματα και σιτάρι. Επειδή στις δύο εγγραφές της χωρητικότητας υπάρχουν δύο νούμερα, 3 και 13, παραμένει ασαφές πιο είναι το σωστό. Στις 19 Δεκεμβρίου κάνει επίσης το ίδιο δρομολόγιο άδειο. Η σύνθεση του πληρώματος παραμένει ίδια.
14. Ο Παύλος Μακράκης, με το τρεχαντήρι 6 τόνων “Άγιος Νικόλαος” και 60 ναύτες μεταφέρει λάδι από τη Σύρα στη Σίφνο στις 23 Οκτωβρίου 1829.
15. Ο Θοδωρής Σπεράντζας, με την “Υπαπαντή”, τρεχαντήρι 4 τόνων, και με 40 ναύτες, μεταφέρει στη Σίφνο από τη Σύρο διάφορα είδη και στάρι, στις 4 Νοεμβρίου 1829. Σε ένα επόμενο δρομολόγιο θα μεταφέρει ρύζι και το ημερολόγιο θα δείχνει 21 Δεκεμβρίου 1829.
16. Ο Δημήτρης Σκανδάλης, με τον βόγο του τον “Όμηρο” (4 τόνοι & 40 ναύτες) πάει από τη Σύρα στη Νάξο άδειος στις 12 Νοεμβρίου 1829.
17. Ο Γιώργης Βελάνης, με το τρεχαντήρι 4 τόνων “Αμφιτρήτη” και 30 ναύτες άδειο πάει από Σύρο στη Σίφνο στις 14 Νοεμβρίου 1829. Με 40 ναύτες βρίσκεται στη ρότα Σύρος-Σίφνος μεταφέροντας κουκιά στις 21 Δεκεμβρίου 1829.
18. Ο Αντώνης Καντηλάκης, με το τρεχαντήρι 4 τόνων “Άγιος Σπυρίδων” χωρίς στοιχεία για το πλήρωμα, βλέπουμε να κάνει το ταξίδι Σύρος-Σίφνος φορτωμένος κριθάρι στις 27 Νοεμβρίου 1829.
19. Ο Κώστας Γιάννης (ενδεχομένως γυιος του Γιάννη του Κώστα που είδαμε πιο πάνω με την πολάκα) με την δική του “Αγία Αικατερίνη” (3 τόνων) και τους 40 ναύτες του κάνει το δρομολόγιο Σύρος-Σίφνος με διάφορα είδη και κριθάρι στις 27 Νοεμβρίου 1829. Τον ξαναβρίσκουμε στο ίδιο δρομολόγια άδειο στις 14 Δεκεμβρίου 1829. Τελειώνοντας το '29 ο Κώστας Γιάννης βρίσκεται στο ίδιο δρομολόγιο φορτωμένος κριθάρι και κουκιά....30 Δεκεμβρίου.
20. Ο Γιώργης Τσαμούλης, με το τρίτονο τεχαντήρι “Άγιος Χαράλαμπος”και 40 ναύτες μεταφέρει καπνό και κριθάρι στη Σίφνο από τη Σύρο στις 28 Νοεμβρίου 1829.
21. Ο Γιάννης Σπεράντζας, με την βομβάρδα 15 τόνων “Ελευθερία”και 60 ναύτες μεταφέρει στάρι και κριθάρι από τη Σύρο στη Σάμο στις 9 Δεκεμβρίου 1829.
22. Ο Γιαννούλης Μαυραντζάκης, με τον τρεχαντήρι “Πετύχη” (7 τόνων) και 40 ναύτες πηγαίνει από τη Σύρο στη Λέρο στις 16 Δκεμβρίου 1829.
23. Ο Κωνσταντής Κανδελάκης με το 9τονο τρεχαντήρι “Ζήλιος” και 60 ναύτες πάει από τη Σύρο στη Σίφνο άδειος στις 21 Δεκεμβρίου 1829.