Νυν & Αεί: Σχηματαραίοι μετανάστες στις ΗΠΑ, αρχές του 20ου αιώνα

Το υπερωκεάνιο "Αθήναι". Το πλοίο της μετανάστευσης του Τζήμη Μεντίκου και Θανάση Αντωνίου, Σεπτέμβριος του 1912

Με βάση τις καταγραφές στο Έλις Άιλαντ

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Το Έλις Άιλαντ, στη Νέα Υόρκη, ήταν ο πρώτος τόπος άφιξης και το σημείο εισόδου των μεταναστών στις ΗΠΑ. Εκεί καταγράφονταν σχολαστικά και αποκτούσαν τα στοιχεία εκείνα που θα έφεραν στην καινούργια ζωή τους.

Όλα αυτά τα στοιχεία είναι από χρόνια ψηφιοποιημένα και προσβάσιμα μέσω του διαδικτύου. Οι Αμερικανοί, έχοντας την αυτοπεποίθηση του ισχυρού έθνους, όχι μόνο δεν συσκοτίζουν την εθνική καταγωγή τους αλλά και ενθαρρύνουν τη μνήμη των πρώτων μεταναστών.

Και επειδή, γι' αυτούς, τίποτα δεν είναι τζάμπα έχουν στήσει, στην εν λόγω ιστοσελίδα, κι ένα κατάστημα διαδικτυακών πωλήσεων όπου εμπορεύονται τα στοιχεία και τα κειμήλια της μνήμης αυτών των ανθρώπων οι οποίοι έφτασαν στις αντίπερα όχθες του Ατλαντικού από όλα τα μέρη του κόσμου. Μπορεί κανείς να αγοράσει τα στοιχεία της άφιξης του προγόνου του, τη φωτογραφία του πλοίου με το οποίο ταξίδεψε, το φωτοαντίγραφο του κατάστιχου όπου εγγράφηκε το όνομα κ.α. Όλα αυτά κατάλληλα διαμορφωμένα για κορνιζάρισμα και σε αρκετά τσουχτερές τιμές (20 και 30 δολάρια το κομμάτι).

Εμείς εδώ, και με τη βοήθεια φίλων και συγχωριανών, θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε τα στοιχεία αυτά και να παραθέσουμε ώστε να μπορεί κάποιος να βγάλει ιστορικά, κοινωνικά και οικογενειακά συμπεράσματα. Εντελώς τζάμπα, φυσικά!

Πρώτος μετανάστης εμφανίζεται ο Γιάννης Μικρός (Κρούσκος). Ημερομηνία άφιξης με το πλοίο "Θεμιστοκλής" 13 Μαρτίου 1910! Είναι 20 ετών (γεν. 1890). Λιμάνι αναχώρησης, Πειραιάς.

Λίγους μήνες μετά, ακολουθεί ο Σπύρος Γιαννάκης. Μπαρκάρει στην Πάτρα και φτάνει στην Αμερική με το πλοίο "Ωκεανία", στις 17 Νοεμβρίου του 1910 και είναι 20 ετών. (γεννήθηκε το 1890).

Ακολουθεί η μεγαλύτερη ομάδα των μεταναστών της εποχής τους μήνες της κήρυξης των Βαλκανικών Πολέμων. Έτσι έχουμε τις εξής αφίξεις:

Ο Άγγελος Σπύρου (Μανιάτης), στις 23 Αυγούστου 1912, με το πλοίο "Θεμιστοκλής" από το λιμάνι του Πειραιά. Είναι 19 χρονών (έτος γέννησης 1893).

Στις 17 Σεπτεμβρίου του 1912, φτάνει ο Γιάννης Τσίπης, (γι' αυτό λέμε η "κατηφόρα του Τσίπη", εκεί ήταν το σπίτι του), 19 χρονών, (γεν. 1893), με το πλοίο "Λαύρα" από την Πάτρα.

Μια βδομάδα μετά, στις 22 Σεπτεμβρίου του '12, αποβιβάζεται ο Θανάσης Αντωνίου, 19 ετών (γεν. 1893) με το πλοίο "Αθήναι" από τον Πειραιά. Μαζί του ο Δημήτρης Μεντίκος, 20 χρονών.

Παρέα ταξιδεύουν κι άλλοι δύο συγχωριανοί, ο Γιώργος Καζιάνης και ο Θανάσης Σαλεμής. Ο πρώτος είναι 19 χρονών και ο δεύτερος είναι 30, παντρεμένος. Το πλοίο τους είναι το "Σικάγο" και δηλώνουν λιμάνι αναχώρησης τη Χάβρη(;) και αποβιβάζονται στις 14 Οκτωβρίου 1912.

Ερωτηματικό παραμένει για τον Παναγιώτη Λιάπη. Ξέρουμε ότι υπήρξε μετανάστης. Ωστόσο υπάρχουν δύο εγγραφές με "κοντινές" χρονολογίες και χωρίς συγκεκριμένα στοιχεία για τον τόπο καταγωγής. Ο ένας Λιάπης εμφανίζεται να ταξίδεψε με τον πλοίο "Μπελβεντέρε" και να έφτασε στο Έλις τέλη Μαρτίου 1914 με λιμάνι αφετηρίας την Πάτρα και ο άλλος εμφανίζεται να ταξίδεψε με το "Βρετάνη" το 1900 (1η Απριλίου) προερχόμενος από τη Χάβρη . Και οι δύο είναι 24 χρονών. Τείνω να αποδεχτώ ότι ο δικός μας Λιάπης είναι ο πρώτος με ημερομηνία άφιξης 27 Μαρτίου 1914.

Τέλος, ο Δημήτρης Πόγκας, 32 χρονών (γεν. 1889), παντρεμένος, φτάνει στις 10 Ιανουαρίου του 1921, με το πλοίο "Παννονία", έχοντας αναχωρήσει από την Πάτρα.

Λεπτομερείς και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα πλοία με τα οποία ταξίδεψαν μπορεί να βρει κανείς εδώ.

Εμείς ενδεικτικά παραθέτουμε κάποιες φωτογραφίες πλοίων και τα στοιχεία του κάθε μετανάστη σε πρόχειρη μορφή αφού το σύστημα των αρχείων του Έλις Άιλαντ δεν μας αφήνει να επεξεργαστούμε κάτι περισσότερο.