Το έπος "πόλεμος & ειρήνη" του 20ου αιώνα...
Κυκλοφόρησε το πρώτο βιβλίο της διλογίας του Βασίλη Γκρόσμαν για τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, το "Στάλινγκραντ".
Το δεύτερο βιβλίο, "Ζωή και Πεπρωμένο", κάπως ανάποδα, είχε κυκλοφορήσει πρώτο, το 2013.
Έτσι ολοκληρώθηκε η ελληνική έκδοση αυτού του αριστουργήματος και μπορεί ο αναγνώστης να το απολαύσει με αρχή, μέση και τέλος.
Μπορεί ο Βασίλη Γκρόσμαν, πολεμικός ανταποκριτής σε όλη τη διάρκεια του πολέμου, να μην έχει ακόμη την δόξα του Τολστόι αλλά και ο Τολστρόι δεν έζησε τον πόλεμο του Ναπολέοντα, ούτε πήρε μέρος στη Μάχη του Μποροντινό, ή στην πυρπόληση της Μόσχας, δεν γνώρισε από κοντά τον Κουτούζοφ και τους άλλους μεγάλους Ρώσους στρατηγούς.
Και βέβαια η ναπολεόντεια εκστρατεία στη Ρωσία δεν είναι κάτι αντίστοιχο της χιτλερικής, ούτε τα μεγέθη και το είδος του πολέμου συγκλίνουν πέρα από την ομοιότητα του τοπίου. Για την ακρίβεια, ενός μόνο μέρους του τοπίου.
Ο Γκρόσμαν, εναλλάσσει τις σελίδες της ειρήνης και του πολέμου στην πόλη του Βόλγα, το ιστορικό μυθιστόρημα με το ιστορικό δοκίμιο, την πολεμική ανταπόκριση με την προσωπογραφία των αληθινών προσώπων της μάχης στην "πολεμική πρωτεύουσα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου"...
Στις 950 συν 950 σελίδες των δύο αυτών τόμων και τι δεν βρίσκει ο αναγνώστης! Είναι τόσα πολλά τα στοιχεία και οι εικόνες που σίγουρα δεν θα φτάσει μια ανάγνωση. Δεν θα χορτάσει με την πρώτη.
Σίγουρα όμως θα θυμάται μετά, την αντίσταση των μαχητών του κτηρίου 6/1, τον νεαρό ανθυπολοχαγό του πυροβολικού Σαπόσνικοφ που μέσα σε λίγες ώρες από παιδί γίνεται ώριμος μαχητής και πεθαίνει εξοντώνοντας Γερμανικά άρματα, τον στρατάρχη της ΕΣΣΔ Ροκοσόφσκι που πλένει τα ποδοπάνια του στο γκουλάγκ καθώς τον αρπάζουν και τον κάνουν διοικητή στρατιάς του 1940, τον στρατάρχη Γερεμένκο τον διοικητή του μετώπου του Στάλινγκραντ, τον αντιστράτηγο Τσουικόφ της 62ης Στρατιάς, τον φοβερό διοικητή της 13η Μεραρχίας πεζικού της Φρουράς, τον Ροντίμτσεφ, συμπολεμιστή του όχι μόνο στο Βόλγα αλλά και στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο.....
Ο Βασίλη Γκρόσμαν ΔΕΝ είναι σταλινικός. Ως εκ τούτου το έργο του αποκτάει μια επιπλέον σημασία. Δείχνει πώς οι πραγματικοί αντισταλινικοί λύνανε την αντίφαση και κάνανε ακέραιο το καθήκον τους προς την πατρίδα.
Ο Βασίλη Γκρόσμαν ΔΕΝ είναι και εθνικιστής. Ωστόσο μας δείχνει πώς μπορεί κανείς να είναι πατριώτης χωρίς να είναι ούτε εθνομηδενιστής ούτε εθνοκάπηλος.
Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής