Ο "Ηριδανός" και η επανάσταση για την απελευθέρωσή του

Έγραψα τον "Ηριδανό"     29 Απριλίου 2004. Τότε έμενα για ένα φεγγάρι σε ένα μικρό διαμερισματάκι στην Πλάκα, απέναντι από το κτήριο του ΜΙΕΤ, οδός Θουκυδίδου. Τακτοποίησα τις....διαδικτυακές δουλειές μου το πρωί και κάποια στιγμή κίνησα να πάω στον "ηλεκτρικό", στο Μοναστηράκι. Έκανα δυο φορές την ημέρα αυτή τη διαδρομή και την απολάμβανα ιδιαίτερα. Εκείνο το πρωί τα πάντα όλα έλαμπαν, προεξάρχουσας της Ακρόπολης. Τα ράδια των εμπόρων στην Αδριανού, στην Άρεως, στην Πανδρόσου, σαν να είχανε πάρει γραμμή, παίζανε Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Ήταν η εποχή της Μαργαρίτας Μυτιληναίου και των Εννέα Μουσών της. Το τρανζιστοράκι έπρεπε να παίζει συνεχώς, έστω και χαμηλοφώνως, για να παρακολουθώ ζωντανά τη μουσική σκυταλοδρομία που διεξήγετο κάθε μέρα. Έφτασα στον "ηλεκτρικό" και κατέβηκα στην πλευρά προς Ομόνοια για να πάω προς τον...Πειραιά. Ο σταθμός ήταν υπό ανακατασκευή λόγω των Ολυμπιακών και έπρεπε να πάει κανείς στην Ομόνοια και να αντιστρέψει. Χαζεύοντας τα έργα και την αθλιότητα που επικρατούσε πριν απ' αυτά και κατά τη διάρκεια αυτών, θαύμαζα το νερένιο πλούτο που ξεπήδαγε ασυγκράτητος από την Αττική γη! Αντλίες δούλευαν μουλοχτά και ακατάπαυστα για να εκτρέψουν το ποτάμι από την αρχαία του κοίτη, σιδερένια τέρατα μούγκριζαν στη ράχη του και πηγαινοέρχονταν στη σπηλιά, αφήνοντας όλο και λιγότερο χώρο στο νόμιμο κάτοικο. Ήταν εκείνο τον χειμώνα που είχε χιονίσει μέχρι την Ακρόπολη και τα κράκουλα στα κεραμίδια της Πλάκας είχα φτάσει το ένα μέτρο. Καίτοι τότε, ο Ηριδανός και τα αρχαία έργα του δεν είχαν αποκαλυφθεί και δεν είχαν γίνει επισκέψιμα, είχαν αρχίσει οι πρώτες αναφορές. Στην Πλάκα βέβαια είναι γνωστές λίγο-πολύ οι υπόγειες "δραστηριότητες" του ποταμού, είτε τον βλέπει κανείς ιδίοις όμμασι είτε τον ακούει από θρύλους..."στο υπόγειο της Ταβέρνας του Ψαρά υπάρχει πηγή του Ηριδανού", και άλλα τέτοια. Τότε ήταν που άρχισαν όλα να ρέουν εμμέτρως. Πρόσφατη δωρεά αυτή, δεν είχε κλείσει χρόνο. Διαπίστωσα ότι με "καταλάμβανε" όταν έβλεπα κάτι πολύ όμορφο και δεν έφευγε αν δεν έβρισκα τον τρόπο να ασχοληθώ μαζί του. "Έμπνευση" το λένε, λέει. "Του κάλλους η νεύση" το λέω εγώ. Βάλθηκα να σκαρώνω στίχους στο μυαλό μου, μέσα στο βαγόνι. Στίχους και στροφές που έρχονταν σχεδόν έτοιμες και ολόκληρες! Ξεκίνησα από την περιγραφή της κατάστασης. Πέρασα στην αναγκαιότητα "να κάνουμε κάτι". Προχώρησα στην απαρίθμηση των επαναστατικών δυνάμεων που όφειλαν να συμπράξουν απελευθερώνοντας εαυτούς και αλλήλους. Καθόρισα τις ηγετικές δυνάμεις, τις κύριες και τις δευτερεύουσες.  Τις εφεδρείες, τακτικές και στρατηγικές. Κατέστρωσα το επαναστατικό σχέδιο. Όρκισα τους συνωμότες! Σάλπισα το σύνθημα..."Τώρα ή Ποτέ" αφού χθες ήταν αργά και αύριο θα είναι αργότερα. Από τις πρώτες  στιγμές και από τους πρώτους στίχους είχα την πίστη ότι,  .....μια βραδιά στην Πλάκα στην Ακρόπολη κοντά θα μαζέψω παλληκάρια  π' αγαπάνε τα νερά....

Έδωσε ο Θεός, όπως και να τον λένε οι Έλληνες, και αυτή η μαγιά των παλληκαριών "π' αγαπάνε τα νερά" άρχισε να συνάζεται. Από τούτη εδώ τη θέση, ευχαριστώ από καρδιάς όλους τους συντελεστές και ξεχωριστά τους ερμηνευτές: τον μεγάλο Σταμάτη Κραουνάκη, που ειδικά τότε τα τραγούδια του αποτελούσαν μέρος της έμπνευσή μου, τον Γιάννη Γιοκαρίνη, τον Θοδωρή Μέρμηγκα, τον Γιώργο Πλόσκα.  

Παραθέτω τον "Ηριδανό" όπως τον έγραψα εκείνη τη μέρα, μαζί με τις στροφές που στάθηκε αδύνατο να συμπεριληφθούν στην υπέροχη  μελοποίηση (κλικ) του καλού μου φίλου και συνάδελφου από το Στρατό, Γιώργου Αλτή. Όπως θα διαπιστώσετε και σεις...πρόκειται για ένα μεγάλο ποτάμι!

Κάτω στο Μοναστηράκι

και στις ράγες του μετρό

αν κατέβεις θα τον έβρεις

τον αρχαίο Ηριδανό

κάτω στο Μοναστηράκι

και σε τούνελ σκοτεινό

έχουνε φυλακισμένο

τον αρχαίο ποταμό

μες σε σίδερα, στις πέτρες

σε τσιμέντα και βρομιά

ρέει εκείνος σαν και πρώτα

απ’ της γης την αγκαλιά

δεν τον σταματούν τα τρένα

τα ατσάλινα θεριά

ρέει αυτός όπως και πρώτα

στην κοιλάδα την παλιά

μες στους είκοσι αιώνες

βάρβαροι κατακτηταί

τ’ αγιασμένα ύδατά του

δεν πειράξανε ποτέ

τώρα όμως τα δικά του

του Σωκράτη τα παιδιά

τον βρομίζουν, τον παιδεύουν

και του φέρονται σκληρά

μες σε σήραγγες και τούνελ

και σε ψεύτικες σπηλιές

τον κρατούν φυλακωμένο

τον γεμίζουνε βρομιές

Ένα βράδυ όμως στην Πλάκα

στην Ακρόπολη κοντά

θα μαζέψω παλληκάρια

π’ αγαπάνε τα νερά

θα μαζέψω τις νεράιδες

απ’ τις κρήνες τις παλιές

θα μαζέψω και τις κόρες

του Ερεχθείου τις ξωθιές

τα αδέλφια του τα δύο

τον μεγάλο Κηφισό

θα τον κρύψω στο Θησείο

πλάι-πλάι στον Ιλισό

τα πηγάδια τα αρχαία

που τα σφάλισαν κι αυτά

θα ξυπνήσω να κατέβουν

στην Αρχαία Αγορά

τα ρυάκια και τις βρύσες

τα πλατάνια τα γερά

όλα αυτά θα τα μαζέψω

στου Αττάλου τη στοά

στους θεούς θα θυσιάσω

του Ολύμπου τους παλιούς

άγιους θα προσκυνήσω

ορθοδόξους χριστιανούς

συμφωνία για να κάνουν

μια φορά μοναδική

τις δυνάμεις να ενώσουν

για ιδέα μυστική

ο Ποσειδώνας π’ αγαπάει

κι αφεντεύει τα νερά

ο Χριστός που περπατάει

σε δρομάκια υδατινά

η Υπέρμαχος Παρθένος

κι η Παλλάδα Αθηνά

στην Ακρόπολη θα φτιάξουν

σχέδια στρατηγικά

και ο Διόνυσος θα φέρει

την παρέα των τρελών

σάτυροι την απαρτίζουν

και κοπάδια σειληνών

Όταν όλοι θα κρυφτούνε

στα σημεία τα μυστικά

όταν όλοι ορκιστούνε

μες στις Στύγας τα Νερά

επανάσταση θα κάνω

και εξέγερση τρανή

το ποτάμι να γλιτώσω

απ’ την τύχη τη φρικτή

λεύτερο να αντικρίσει

την Αθήνα του ξανά

τις ελιές της να ποτίσει

τα πλατάνια τα ψηλά

Σήκω! Σήκω Ποταμέ μου

απ’ την κοίτη την παλιά

τσάκισε τις αλυσίδες

κέρδισε τη Λευτεριά

Σήκω! Σήκω Ηριδανέ μου!

Εξεγέρσου Ποταμέ!

Ήρθε η ώρα Όμορφέ μου!

Τώρα! Τώρα ή ποτέ!

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Ρήγας Φεραίος: ποιος μπορεί να είναι Έλληνας πολίτης

(απόσπασμα από τους Παράξενους Φτωχούς Στρατιώτες)

Ενώ μια χώρα μάς έχει «αναθέσει» την τύχη της, «δανείζοντάς» μας τους νέους της και τα παιδιά της, εμείς αυτό το θεωρούμε αδυναμία, ήττα, καταστροφή, και απαιτούμε την άμεση επιστροφή στην πατρίδα τους. Δεν καταλαβαίνουμε, οι ανόητοι, ότι η επιστροφή αυτών δεν θα γίνει στην πατρίδα τους, τη Σκιπερία, αλλά στην αυλή του νεοθωμανισμού.

Ένας λαός ολόκληρος έφυγε από τη χώρα του και ήρθε –έχοντας υποστεί τεράστιες κακουχίες– ικέτης στην πόρτα μας, μας παραδόθηκε, ουσιαστικά άνευ όρων, και μας ανέθεσε να μορφώσουμε τα παιδιά του κατά τα δικά μας μυαλά και αντί πινακίου φακής. Ήρθαν στη δική μας Σχολή, κάμποσοι και στο δικό μας Θυσιαστήριο. Γίνεται συζήτηση έντονη για το αν θα γίνουν δεκτοί και στο Βουλευτήριο. Θυμίζω ότι το Σύνταγμα του Ρήγα του Φεραίου έλεγε και λέει:

«Κάθε άνθρωπος γεννημένος και κατοικών εις το βασίλειον εικοσιενός χρόνου ηλικίας, είναι πολίτης.

Κάθε ξένος εικοσιενός σωστού χρόνου, όστις, κατοικώντας εις το βασίλειον προ ενός χρόνου, ζη με το εργόχειρόν του, είναι πολίτης.

Εκείνος οπού αγοράζει ένα υποστατικόν είναι πολίτης.

Εκείνος οπού νυμφεύεται μίαν Ελληνίδα είναι πολίτης.

Εκείνος οπού παίρνει ένα ψυχοπαίδι είναι πολίτης.

Εκείνος οπού ομιλεί την απλήν ή την ελληνικήν γλώσσαν και βοηθεί την Ελλάδα ας διατρίβη και εις τους αντίποδας (επειδή το ελληνικό προζύμι εξαπλώθη και εις τα δύο ημισφαίρια) είναι Έλλην και πολίτης.

Εκείνος οπού είναι χριστιανός και δεν ομιλεί την απλήν ή την ελληνικήν διάλεκτον, αλλά μόνον βοηθεί την Ελλάδα, είναι πολίτης.

Και, τέλος πάντων, κάθε ξένος τον οποίον η Διοίκησις στοχάζεται πως είναι άξιος κάτοικος της Πατρίδος, ήγουν καθώς ένας καλός τεχνίτης, ένας προκομμένος διδάσκαλος, ένας άξιος πατριώτης, είναι δεκτός εις την Πατρίδα και ημπορεί να μετέρχεται ισοτίμως τα δίκαια, οπού και όλοι οι συμπολίται.

Ένας ξένος φιλόσοφος ή τεχνίτης Ευρωπαίος, οπού αφήση την πατρίδα του και έλθη να κατοικήση εις την Ελλάδα, με σκοπόν να μεταδώση την σοφίαν ή την τέχνην του, όχι μόνον θεωρείται ως καθαυτό πολίτης, αλλά και με δημόσια έξοδα να τω εγείρεται ένας ανδριάς μαρμαρένιος με τα παράσημα της διδασκαλίας ή τέχνης του, και ο πλέον σοφός ελληνικός κάλαμος να γράφη την ιστορίαν της ζωής του»

Άρθρον 4 του Συντάγματος του Ρήγα

Αυτό το «εκούσιο παιδομάζωμα» και αυτή την εκούσια αλλαγή «συστήματος πατρίδας» –ας μου επιτρέψουν την έκφραση και οι Έλληνες και οι Σκιπητάρηδες–, εμείς τα θεωρούμε καταστροφή. Μας δίνουν, εκουσίως και αυτοβούλως, τη δυνατότητα να μορφώσουμε τη νέα γενιά τους. Αυτό γίνεται ήδη, εκ των πραγμάτων, επί είκοσι και πλέον χρόνια. Μας δίνεται η δυνατότητα να καλλιεργήσουμε μια άνευ προηγούμενου σχέση με τα αδέρφια μας του Σκιπητάρηδες, που πήραν (από λάθος) άλλον δρόμο, και μεις το θεωρούμε όλεθρο. Είναι, όπως φαίνεται, τόσο λειψός ο πατριωτισμός μερικών, είναι τόσο αδύναμη η ψυχή τους, που νομίζουν ότι ένα εκατομμύριο Σκιπιτάροι είναι πιο επικίνδυνοι από δέκα εκατομμύρια Έλληνες, που κατ’ εξακολούθηση βλάπτουν ο ένας τον άλλον, επιδιδόμενοι επί δύο αιώνες σε έναν εμφύλιο πόλεμο, πότε ψυχρό, πότε θερμό.

Ας βάλουμε λοιπόν μυαλό κι ας μάθουμε από τη μακραίωνη ιστορία των δύο, τώρα πια, εθνών ότι το συμφέρον είναι κοινό. Ας εξηγήσουμε στους –κατά δική τους ανάγκη και κατά δική μας χάρη– φιλοξενούμενούς μας πως τα πιο πολλά από αυτά που πάθανε, τα πάθανε είτε γιατί βαδίσαν εναντίον μας είτε γιατί βαδίσανε χωρίς εμάς δίπλα τους. Και ας καταλάβουμε, κι εμείς, ότι στην πίσω αυλή μας –που δεν είναι και τόσο πίσω– έχουμε ανθρώπους οι οποίοι είναι πιο πολύ δικοί μας παρά των Τούρκων, των Κονιάρων και των Χαλδούπιδων. Κι ας σταματήσουν τα κουβαρνταλίκια, ότι οι καιροί ξαναγινήκαν δύσκολοι και κανένας δεν μας περισσεύει.

Όσο για τα εξ αίματος αδέλφια μας, τους Σκιπητάρηδες, τους λέω να μη φοβούνται. Δεν «τους παίρνουμε την ιστορία τους». Αντίθετα, τους καθιστούμε συνδικαιούχους και συν-κληρονόμους ενός πανάρχαιου και μεγάλου πολιτισμού, του ελληνικού. Εφόσον το κατανοήσουν και δραστήρια ασχοληθούν με την ανάκτηση του χαμένου χρόνου, τότε η κληρονομιά αυτή θα τους χαριστεί, και εμείς, για να προκαλέσω λίγο τα δικά μας γεράκια, θα έχουμε έτοιμο τον μόσχο τον σιτευτό.

Παράξενοι Φτωχοί Στρατιώτες σελ., 252

Επίκαιρες σημειώσεις: 

1. Τους Σκιπητάρηδες (Αλβανούς) δεν τους έφερε στην Ελλάδα ούτε ο Τσίπρας ούτε ο "αριστερός" εθνομηδενισμός. Τους έφερε ο Σαμαράς (κατ΄επέκτασιν και ο Φαήλος). Ήταν τότε που συμμαχούσαν με τον δεξιό κοσμοπολιτισμό (=η δεξιά εκδοχή του εθνομηδενισμού)  για να νικήσουν τον "σοσιαλσοβινισμό"(!)
2. Οι Σκιπητάρηδες αυτοί ήταν 500.000 και όχι 50.000 και ήταν όλοι Μπεκτασίδες ή, στην καλύτερη περίπτωση άθεοι μηδενιστές σαν τον Φίλη(!) Μπεκτασίδες ήταν πάππου προς πάππου και έγιναν τέτοιοι επειδή δεν μπορούσαν να τους κάνουν σουνίτες. Σημειώνουμε ότι οι Γενίτσαροι ήταν κι εκείνοι Μπεκτασίδες και φορούσαν στο κεφάλι τους το "μανίκι του Χατζή Μπεκτάς". Οι Έλληνες (Ρωμηοί) της Ηπείρου έχουν δύο λέξεις για τους εξισλαμισμένους της Ηπείρου: ρωμηο-γυρισμένος και ρωμηο-κουνιμένος(εκείνος που γαλουχήθηκε στην κούνια από ρωμηούς). 
3. Ναι, λοιπόν, υπάρχει κίνδυνος εξισλαμισμού των Ελλήνων! Έχει γίνει πολλές φορές στο παρελθόν και μπορεί να ξαναγίνει πάλι. Αυτοί όμως που κινδυνεύουν περισσότερο είναι εκείνοι που σκούζουν περισσότερο. Διαισθάνονται την "εθνική" τους ένδεια και γι' αυτό φοβούνται οποιαδήποτε επαφή με τους "άλλους". Έχοντας εγκαταλείψει προ πολλού την ελληνική εκδοχή του ατόμου, το Πρόσωπο, νομίζουν ότι ο ισλαμισμός μεταδίδεται δια της επαφής(!) Δεν μπορούν καν να αναλογιστούν ότι επί αιώνες οι Έλληνες (προ και μετά Χριστόν) ζούσαν σε μια θάλασσα βαρβάρων. Επί αιώνες δεν γινόντουσαν οι Έλληνες βάρβαροι αλλά οι βάρβαροι θέλανε να γίνουν Έλληνες και πολλοί απ' αυτούς το κατόρθωναν. Οι Έλληνες άρχισαν να γίνονται...βάρβαροι όταν οι εσωτερικές έριδες έφτασαν στο ζενίθ και όταν αυτό συνδυάστηκε με την στρεβλή Πίστη και την κακοδοξία (τις αιρέσεις). Εκείνοι οι πληθυσμοί (ειδικά στα Βαλκάνια) που δεν πάταγαν σταθερά στην ελληνική παιδεία και άρα δεν αντιλαμβάνονταν πλήρως την ορθόδοξη Πίστη έγιναν γρήγορα βορά του εξισλαμισμού, είτε με το καλό είτε με το άγριο. Όλοι την ίδια απειλή αντιμετώπιζαν αλλά δεν έπραξαν όλοι το ίδιο! Κι αν κάποιοι γελάστηκαν δεν άργησαν να το καταλάβουν, οπότε προέκυψε το "λαϊκό κίνημα" των Νεομαρτύρων, τελευταία ακούσια συνέπεια του οποίου υπήρξε η απόφαση των Ελλήνων Κομμουνιστών (κόντρα σε όλα τα άλλα Κόμμ. κομ. της Ευρώπης) να μην υπογράφουν δήλωση μετανοίας για οποιονδήποτε λόγο! 
4. Πριν όμως τον κίνδυνο του εξισλαμισμού βρίσκεται το γεγονός του "εξευρωπαϊσμού". Προς το παρόν εκεί βρίσκεται ο κύριος κίνδυνος! Από εκεί έχουμε τις πιο πολλές απώλειες και κάποιοι, εντελώς στην ψύχρα, προπαγανδίζουν και καλλιεργούν την "ευρωπαϊκή μας ταυτότητα". Τι να γίνουμε δηλαδή; Να γίνουμε σαν τους Αυστριακούς; Ή σαν τους Ούγγρους; Ή σαν τους Πολωνούς; Ή σαν τους Γερμανούς;  Μα απόπειρες τέτοιες γίνανε πολλές. Από την Βαβαροκρατία και δώθε αυτό γινότανε. Δεν απέδωσε τίποτα αξιόλογο και όλοι είμαστε δυσαρεστημένοι για τα χάλια μας, άσχετα αν ο Ράμφος θεωρεί ότι αποτύχαμε επειδή ήμασταν "ανεπίδεκτοι" στο να "αναλάβουμε την ευθύνη του άλλου", όπως, πχ, αναλαμβάνουν οι Ευρωπαίγοι(!)
5. Ο εθνομηδενισμός και η πατριδοκαπηλεία είναι σχήμα "αλλοτριο-μορφο-δίαιτον", όπως λέει ο Ζουράρις. Δηλ. ο ένας πόλος τροφοδοτεί τον άλλον, τρέφεται από τον άλλο και τελικά παίρνει τη μορφή του. Αυτό λέγεται και μιμητικός ανταγωνισμός. Δείτε πόσοι "Έλληνες" ξελιγώνονται με τον Ούγγρο Όρμπαν. Αυτοί, το πιο πιθανό είναι, αύριο μεθαύριο να αντικαταστήσουν τον "ευρωπαϊκό φονταμενταλισμό" με τον ισλαμικό. Μέχρι τότε όποιος τους βλέπει δοκιμάζεται. "Γίνεται Τούρκος" από το θυμό του και, σε πρώτη φάση, θέλει "να χέσεις μέσα και να βγει έξω". Οι φονταμενταλιστές είναι οι καλύτεροι στρατολόγοι του  εθνομηδενισμού! "Αν είναι η πατρίδα σας αυτή, εγώ δεν θέλω να την έχω πατρίδα", "αν είναι ο θεός σας αυτός, εγώ δεν θέλω να έχω θεό", αν είναι το έθνος σας αυτό, εγώ δεν θέλω να ξέρω από έθνη και παραμένω άνθρωπος". Σ' αυτούς έχω να πω ότι:  Η απιστία είναι μορφή πίστης έστω κι αν είναι πίστη στο Τίποτα ή στον Μαμωνά ή στον Μολώχ. Η απο-πατρίδωση είναι μορφή ένταξης στην "πατρίδα της παγκοσμιοποίησης" που δεν είναι άλλη από εκείνη των διεθνών χρηματοσυμμοριτών. Η απο-εθνικοποίηση είναι μορφή ένταξης στο "υπερ-έθνος" της ιδιωτείας και του μηδενισμού, ο οποίος, στις μέρες, δεν είναι σαν τους προηγούμενους  αλλά συνοψίζεται στο "ό,τι φάμε-ό,τι πιούμε και ό,τι αρπάξει ο κώλος μας". 
6. Κουράγιο λοιπόν αδέρφια και μη χαρίζετε τα ιερά και τα όσια της ταυτότητάς μας τοις κυσί! Μην πετάτε μαζί με τα βρωμόνερα και το Παιδίον! Η συμμαχία σας "και με τον διάβολο", μαύρο ή κόκκινο,  δεν απέδωσε.  Καιρός για τη συμμαχία με τον Θεό! Τον Θεό, της καλοσύνης, του Ελέους, της Αγάπης, του Σθένους (και όχι του δυναμοκεντρισμού), της συμπόνιας, της ελπίδας, της σοφίας, της πίστης, της αλληλο-βοήθειας, συνάμα και της αυτο-βοήθειας. Η ορθόδοξη παράδοση είναι, μαζί με πολλά άλλα, σχολείο-έμπεδο-γυμναστήριο ενός άλλου είδους ανθρώπου που ψυλλιασμένοι τον ψάχναμε αλλού αλλά βρίσκονταν στα μπαούλα των παππούδων μας! 

Εορτασμός της 25ης Μαρτίου 1944 στη Λιάτανη

Λαμβάνοντας υπόψη και άλλες δημοσιεύσεις της φωτογραφίας αυτής προκύπτει ότι το εικονιζόμενο αντιαεροπορικό είναι το λάφυρο που αποκτήθηκε από το Ι/34 τάγμα του ΕΛΑΣ κατά την επιδρομή και κατάληψη του αεροδρομίου της Τανάγρας τον Σεπτέμβριο του 1944 

Την μέρα της 25ης Μαρτίου θα την γιορτάζαμε αρκετά μεγαλοπρεπώς στη Λιάτανη. Όπως όμως το αποφασίσαμε ξαφνικά και βιαστικά, εκείνο το μικρό πραξικόπημά μας, δεν μάς έμενε καιρός για χάσιμο, ούτε μιας ώρας.

Έμεινε όμως ο Φώτης εκεί. Αυτός εξεφώνησε τον πανηγυρικό της ημέρας. Θύμισε το Θανάση Σκουρτανιώτη και τον Χατζημελέτη του 21. Φοβέρισε σε μια στροφή του λόγου του και τους κτηματίες του Σχηματαρίου, που καθυστερούσαν την εισφορά τους (φορολογία 5% επί των εισοδημάτων)¹. Αυτός στο τέλος... την ανταρτοποίησε και την γιορτή ολότελα.

Εκτός από τους αντάρτες είχανε μαζευτή στη Λιάτανη και οι μαχητικές ομάδες των γύρω χωριών. Σφάχτηκαν και τα υπόλοιπα πρόβατα κωπαϊδικής και κάποιας άλλης προελεύσεως και παρά την άφθονη ρετσίνα όλα πήγαιναν καλά περίπου, ως το τέλος. Ο ανθυπολοχαγός Αποστόλης, δεν έμεινε ήσυχος όλη την ημέρα. Κάθε τόσο έτρεχε από την μια μεριά στην άλλη, για να συγκρατήση το κακό που φοβότανε, μην αρχίση δηλαδή κανένα ομαδικό ενθουσιαστικό ντουφεκίδι. Ο Βερμαίος τον είχε καταστήσει προσωπικά υπεύθυνο γι' αυτό το ενδεχόμενο. Η γερμανική βάσις Σχηματαρίου, δεν ήταν τόσο μακρυά και δεν θα έπρεπε για κανένα λόγο να «εκθέσουμε» το χωριό, που ήταν η βάσις του εφοδιασμού μας τότε, μετά το ερήμωμα των Δερβενοχωρίων. Με το ηλιοβασίλεμα, ξεκίνησαν πια να φεύγουν οι «εφεδρικοί » για τα χωριά τους με τραγούδια και ζητωκραυγές.

Ο ενθουσιασμός κορυφώθηκε την ώρα που περνούσε η πολυάριθμη και ακουσμένη σ' όλη την Βοιωτία μαχητική της Πύλης. Ενθουσιασμένος και ο Βερμαίος τράβηξε το πιστόλι του και το άδειασε στον αέρα, ξεχνώντας τις ως εκείνη τη στιγμή «αυστηρές διαταγές» του. Σε λίγα δευτερόλεπτα κόρωσε ο τόπος. Πεντακόσια τουφέκια βροντολαλούσαν, οπλοπολυβόλα κακάριζαν και χειροβομβίδες σκάγανε με πάταγο².

Ο Απόστόλης τραβούσε τα μαλλιά του απελπισμένος και διεμαρτύρετο στον προϊστάμενό του:

-Για να με ρεζιλέψης με κατέστησες «προσωπικώς υπεύθυνο»; Αυτός ο ενθουσιασμός θα μάς φάει όλους.

-Καημένε μου, έχουμε και τίποτα άλλο από τον ενθουσιασμό μας; Ας τον κόσμο να ξεσπάση και λίγο.

Πρόκειται για την αφήγηση του Καπετάνιου της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ Ορέστη (Ανδρέα Μούντριχα, από τον Οξύλιθο της Εύβοιας) όπως δημοσιεύτηκε από τον ίδιο στην εφημερίδα "Απογευματινή" στις 8-V-1958 και υπομνηματίζεται από τον υποφαινόμενο. 

  Ο Φώτης Βερμαίος (Φοίβος Γρηγοριάδης) που εκφώνησε τον πανηγυρικό ήταν επιτελάρχης της Μεραρχίας, μόνιμος λοχαγός του Ελληνικού Στρατού και γυιος του στρατηγού  Νεόκοσμου Γρηγοριάδη, γνωστού από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη Δίκη των Εξ. 

  Ο λοχαγός Αποστόλης (Απόστολος Κοκμάδης)  ήταν ο μόνιμος υπολοχαγός του Ε.Σ., αρβανίτης από την Ξάνθη. Είναι ο ίδιος που ένα μήνα πριν είχε χτυπήσει το τρένο στο Βαθύ Αυλίδας απελευθερώνοντας τους κρατούμενους και αργότερα, στις 25/26-VII-1944, θα μπει στο Σχηματάρι, μαζί με τον Νικήτα, σε μια επιχείρηση αντιπερισπασμού και τιμωρίας στις μεγάλες εκκαθαριστικές που διεξήγαγαν οι Γερμανοί και τα "Τάγματα Ασφαλείας" στην Πάρνηθα και τα Δερβενοχώρια. Στις αρχές του Σεπτεμβρίου θα χτυπήσει, μαζί με τον Θεοχάρη, και θα καταλάβει το αεροδρόμιο της Τανάγρας, λαφυραγωγώντας και καταστρέφοντας τα πάντα.

  Στον εορτασμό εκείνο είχε λάβει μέρος και πλήθος κόσμου από τα σκλαβωμένα χωριά του κάμπου και τμήμα Αετόπουλων από το Σχηματάρι, με  ξύλινα ντουφέκια και σπαθιά!

  Το "μικρό πραξικόπημα" στο οποία αναφέρεται στην αρχή είναι η απόφαση που πήραν οι τρεις (Ορέστης, Βερμαίος και ο γραμματέας της Θήβας "Μιχάλης" στον Άη Θανάση της Λιάτανης την προηγούμενη μέρα) να μην εφαρμόσουν την διαταγή απόσυρσης του 7ου τάγματος του Λακιώτη (ταγματάρχης Γιάννης Σταματάκης) από την Εύβοια αλλά, αντίθετα, να διαπαιρεωθεί απέναντι και ο ίδιος ο Ορέστης προς ενίσχυση της μαχητικότητάς του. 

Σημειώσεις: 

1 Η εισφορά 5% είχε επιβληθεί από τον Νοέμβριο του 1943 και ο λόγος ήταν ότι οι Άγγλοι διέκοψαν κάθε είδους στήριξη του ΕΛΑΣ μετά τις συγκρούσεις με τον Ζέρβα. Οι φορολογίες ήταν δύο ειδών. Μία επί της παραγωγής, σε είδος, και μια επί της κίνησης των εμπορευμάτων, κάτι σαν τον Φόρο Κύκλου Εργασιών ή τον ΦΠΑ. Και οι δύο δεν ξεπερνούσαν ποτέ το 10%. Κι εδώ, στην Αττικοβοιωτία βλέπουμε ότι ήταν 5%. Επίσης βλέπουμε ότι η "εξουσία" του ΕΛΑΣ επεξετείνετο ακόμη και στο γερμανοκρατούμενο Σχηματάρι κι όχι μόνο στα κοντινά στη βάση του ημιορεινά χωριά.

2 Στο φύλλο 16 του «Εκδικητή» της 9η Απριλίου 1944, διαβάζουμε σχετικά: 

«Μέσα σε παλμούς εθνικής χαράς, κάτω από ελεύθερου αέρα πνοή, με τις σημαίες περήφανα απλωμένες, γιόρτασαν οι κάτοικοι των ελεύθερων χωριών της Αττικής, μαζί με το στρατό τους τον ΕΛΑΣ τη μέρα της γιορτής της Λευτεριάς.

Ας είναι πολλά από τα χωριά αυτά καμένα κι ερειπωμένα! Μήπως στην άλλη μεγάλη Εθνική Εξέγερση δεν είχανε καταστραφεί; Φτάνει που έλειπε ο αιμοβόρος καταχτητής. Φτάνει που μπορούσαμε περήφανα να διακηρύξουμε πως είμαστε άξιοι απόγονοι των ηρώων του '21, πολεμιστές αδάμαστοι όπως εκείνοι.

Σε όλα τα χωριά έγιναν δοξολογίες. Ομάδες του ενεργού κι εφεδρικού ΕΛΑΣ παρέλασαν μέσα σε παλλαϊκές εκδηλώσεις συγκίνησης και χαράς. Παντού μιλήσανε αντιπρόσωποι των οργάνων αυτοδιοίκησης, του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ. Μέσα σε φρενίτιδα ενθουσιασμού διαβάστηκαν οι νίκες του Κόκκινου Στρατού και κάθε φορά που οι ρήτορες τόνιζαν πως σε τούτη την εξέγερση δεν πρόκειται να γελαστούμε από κανένα κοτζάμπαση, για α καρπωθεί τις θυσίες μας, ομόφωνα δινόταν ο όρκος πίστης στη Λαοκρατία.

Τις γιορτές κλείσανε ομοβροντίες από τον ένοπλο λαό, που ασφαλώς τάραξαν τις ανήσυχες ώρες των αιχμαλώτων καταχτητών, στις γειτονικές φρουρές. Στις 25 έγινε μνημόσυνο στο Κλειδί των πεσόντων στον αγώνα. Έξι ιερείς λειτούργησαν κι αντιπροσωπείες των γύρω χωριών του 34ου Συντάγματος και των Τοπικών οργανώσεων πήραν μέρος. Όρκο πίστης στον αγώνα κι εκδίκησης των ηρώων και των αδικοχαμένων αμάχων δώσανε οι μαχητές του ΕΛΑΣ.

Μέσα σ' όλα τα στεφάνια ξεχώριζε της ηρωικής Πύλης με τους στίχους του σ. Αυγερινού:

Η κατακαημένη Πύλη

της τιμής σημάδι στέλνει

σ' εκείνους που την έκαναν

θρυλική και δοξασμένη.

Ένα δάφνινο στεφάνι

και το λόγο της τιμής

πως στ' αχνάρια τα δικά σας

θα πατήσουμε κ' εμείς.

Αιωνία σας η μνήμη

και το χώμα ελαφρύ

σάς που παραστέκει η δόξα

ω αθάνατοι νεκροί.

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής




Διαβάστε επίσης: Η 25 Μάρτη στην ελεύθερη Αττική

Διαθήκη Δημ. Χαριτόπουλου, οπλαρχηγού, 1708, Ζάκυνθος

Από το βιβλίο του Κ. Σάθα: 

Η κατά τον 17ο αιώνα επανάστασις της Ελληνική Φυλής, 1684-1715, 

Αθήνησι, εκ του τυπογραφείου της Χρυσαλλίδος, (παρά τη πύλη της αγοράς αριθ. 4), σελ 34-36

Επισυνάπτομεν την διαθήκην του Δημ. Χαριτοπούλου, αυταδέλφου του υπέρ πίστεως και πατρίδος πεσόντος επισκόπου των Σαλόνων Φιλοθέου, αντιγραφείσαν εκ των αρχείων της εν Ζακύνθω Μονής του Προδρόμου, και δια τας εν αυτή ιστορικάς αληθείας και το διαλάμπον του πατριωτισμού.

Εφτά Αλωναρίου 1708, εις χωρίο Ζακύνθου Καταστάρι.

Εις το όνομα του πατρός, και του υιού, και του αγίου πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων Αμήν.

Εδώ κάνω κατάγραμμο της δυστυχισμένης φαμίλιας μας, που καταγόμαστε σκλιτάδα και σκλιτάδα¹ από τη Ρούμελη, και ήρθαμε σε τούτο το νησί της Ζάκυνθου από κατατρεμό, και όχι από άλλο.

Ο πατέρας μας, που ν' αγιάσουν τα κόκκαλά του, ελέγονταν Γιάννης και ήταν από την χώραν Αγιθυμία, και η μάνα μας, που ο Θεός να τη σχωράη, Σαλονίτισα, και ελέγονταν Βιελέτα. Γεννηθήκαμε τέσσαρα αδέρφια` ο μεγαλείτερος ελέγονταν Φίλιππος και, καλογερεύωντας επήρε όνομα Φιλόθεος και είνε ο δεσπότης, ο δούλος του Θεού, που να έχω την αγίαν του ευχή εγώ και πάσα άλλος χριστιανός, αγκαλά και απεθαμένος' ύστερα έρχομαι στην αράδα εγώ, και η αδερφή μου η Μάρω, και το αδέρφι μου ο Γεώργις. Και ο πατέρας μου πέθανε χρόνωνε ογδοήκοντα με θάνατο χριστιανικό, σαν καλός χριστιανός που ήτανε, κάνοντας ψυχικά, και ποτέ στο ζύγι μην αγελώντας, και αξιώθηκε να τον εβγάλη ο Φιλόθεος ο δεσπότης, που τού εδωκε και την αγίαν του εύχη` και η μάνα μας πέθανε από την λοιμική που μας ηφέρανε οι Βενετζιάνοι` και πολύ κόσμο εχάθηκε, χρόνωνε εξήντα τρία.

Ο Φιλόθεος είχε γραμματαλλαγή με τους Βενετζιάνους να το βαρέσουνε λευθερόνοντας το σκλαβωμένο γένος μας, και αγροικόταν με τους καπετανέους και δεσποτάδες της Ρούμελης. Κατά καιρό που κατέβηκε η αρμάδα στα νησιά, ούλη η Ρούμελη εδούλεψε σπαθί, και εκλαδέψαν πάσα ψυχή αλλόπιστων αγαρηνών. Τότε ήτονε καπετάνιος Σάλονα και Λοιδορίκι ο καπετάν Κούρμας, και με πεντακόσιους αρματωλούς επήρε Σάλονα, Λοιδορίκι και Έπαχτο, και περίττο από δυο χιλιάδαις Τούρκων εσφάξαν.

Ύστερα σε λίγο μας ήρθε η λοιμική, και πολύς κόσμος εχάθην` τότε και η μάνα μας η μακαρίτισσα, ο Θεός να την σχωράγι, πέθανε και η αδερφή μου Μάρω χρόνων είκοσι οχτών.

Σάμπως ήρθαν οι Τούρκοι, οι Βενετζιάνοι έμπηκαν στα κάτεργα και άφησαν εμάς τους δύστυχους. Και ο καπετάν Κούρμας με τετρακόσους εύγηκε και τους ετσάκισε σε τέσσεραις πάνταις. Ήρθε και ο Φιλόθεος, που ο καπετάν γκενεράλες τον είχε μαζή του, γιατί είχε υπόληψι και στίμα, και ακούονταν απ' όλους τους Ρουμελιώταις, και εκάμαν με τον καπετάν Κούρμα βουλή να πάρουνε και το Ζητούνι` μα δε μπόρεσαν, γιατί εκλειστήκαν οχτώ πασάδες` και εκάψαν και τη Φήβα* εχτυπήσαν και το ορδί του Τούρκου κοντά στο Πατρατζίκι, και το Ταλάντι επήραν, και ο Κούρμας λαβώθηκε. Ήρθε ο Λιμπεράκης να πάρη τα Σάλονα, μα ο Κούρμας τον πήγε του κυνηγιού στο Καρπενήσι, και σε τρίχα να τόνε πιάση και ολοζώντανο. Ο δεσπότης ο Φιλόθεος εβαρέθη στο λαιμό στο μπόλεμο, και σε δέκα μέραις επρίστηκε και πέθανε, και ο Κούρμας εσκοτώθη.

Ήρθαν οι Τούρκοι και έδιωξαν τους Βενετζιάνους, και εγώ με άλλους πολλούς, αγκαλά και μας έταξαν οι Τούρκοι με όρκο να μη μας πειράξουν, έφυγα με το αδέρφι μου τον Γεώργη και με κάτεργο του καπετάν Στάθη Βλαστού ήρθα σε τούτο το νησί της Ζακύθου.

Σαν αληθινός χριστιανός χρήζοντας να ήμαι έτοιμος σε πάσα ώρα και στιγμή να παρουσιαστώ εις το τρομερόν και φρικτό του Θεού κριτήριον, ερεγολάρισα τα πράγματά μου. Και πρώτο συχωράω πάσα άνθρωπο, που με έβλαψε, και ζητάω απ’ ούλα τ' αδέρφια μου τους χριστιανούς συγχώρεσι σε ό,τι τους επίκρανα και εζημίωσα. Αφίνω το τίποτες μου εις το αδέρφι μου τον Γεώργη, και θέλω να με θάψη χωρίς καμμία εξόδευσι και κοσμοπομπή, να μου αφήση μονάχα το βρακί και το μαύρο 'ποκάμυσο, και τίποτας άλλο, και να με ρίξη σ' ένα ταφί. Και αν δώση ο πανάγαθος και πανοικτίρμονας Θεός και καπιτάρη και ελευθερωθή το δυστυχισμένο γένος μας από τον τρομερό, και απάνθρωπο, και αντίχριστο και ανελεήμονον Αγαρηνόν, να ξεθάψη τα κόκκαλά μου, και τα κόκκολα του μακαρίτου αδελφού μας Φιλόθεου, που τα έχω κρυμμένα με μια σακκούλα στην σπηλιά, που εγνωρίζει και να τα θάψη μαζή και κοντά στα κόκκαλα των γονηών μας εις την εκκλησία της πατρίδος μας' μα το ξαναλέγω, σαν ελευθερωθή, και όχι τώρα, που είμαστε σκλάβοι. Και αν κάμη έτζι νάχη την ευχή του Φιλόθεου και εμένα, αλλέως τη κατάρα μας' γιατί έτζι με ώρκισε στο ευαγγέλιο ο μακαρίτης Φιλόθεος ωσάν εξεψύχου.

Αφίνω ακόμα διάτα και τόνε βάνω σε όρκο φρικτό εις το όνομα του Θεού, του Χρίστου, της Παρθένος, εις τα κόκκαλα των γονηών μας και του αδερφού μας Φιλόθεου, και εξορκίζω τον αδερφό μου Γεώργη, το σταυρό τον μαλαματένιον να μην τόνε πειράξη` να τον απιθώση σε μία εκκλησία να λειτουργιέται, και να κάμη κολάγι και τόνε στείλη στην πατρίδαν μας του Παπα- Θανάση να τον απιθώση στην εκκλησία μας, γιατί είμαστε άνθρωποι και δε ξέρομε που καταντάμε, και τυχόντας σε καμμία χρεία του μπορεί να τον πουλήση, γιατί άνθρωποι είμαστε και πέφτομε σε λάθο` αυτός ο σταυρός είνε του μακαρίτου αδελφού μας Φιλόθεου, και νάχης την εύχη του, Γεώργη μου, να τον φιλάξεις.

Αφίνω και στον αδερφό μου Μήτρο να δώση 50 τσεκίνια στην κάσα, για ελευθέρωμα σκλαβών, και 40 στο οσπιτάλε, και χωρίς άλλο να το κάμη. Αλλο τίποτε δεν έχω να ειπώ, και αυτή είνε η τέλεια και υστερινή μου θέλησι.

ΔΗΜ. ΧΑΡΙΤΟΠΟΥΛΟΣ

1Σκλιτάδα τη σκλιτάδα= γένος το γένος