Τρίτο χτύπημα του ΕΛΑΣ στους "τσολιάδες" στον Ωρωπό, μετά το Κλειδί και τη Λιάτανη

Αφήγηση του Ορέστη, καπετάνιου της V Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ

Τμήμα του 34ου (Αρβανίτικου) Συντάγματος παρουσιάζει όπλα στον Άγνωστο Στρατιώτη  28 Οκτωβρίου 1944! [ η φωτογραφία είναι από το διαδίκτυο]
Περισσότερα και συγκλονιστικότερα για τον εορτασμό εκείνο δείτε το κείμενο του Ιάσονα Χανδρινού εδώ.

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Σε προηγούμενες αναρτήσεις είδαμε τι συνέβη όταν μια διλοχία των "Ταγμάτων ασφαλείας" διείσδυσε στην περιοχή των Δερβενοχωρίων για δεύτερη φορά. 

Είδαμε επίσης την Ημερησία Διαταγή της V Ταξιαρχίας και τη νεκρολογία στους τρεις εκτελεσμένους αγωνιστές της Σκάλας Ωρωπού από έναν άλλο λόχο "τσολιάδων".

Ας δούμε, λοιπόν, τι λέει ο ίδιος ο καπετάνιος της μεγάλης μονάδας του ΕΛΑΣ για τα γεγονότα αυτά, την εμφάνιση, δηλαδή, των "τσολιάδων" στο Κακοσάλεσι και στη συνέχεια στον Ωρωπό όπου δέχτηκαν δύο φορές τις επιθέσεις του ΕΛΑΣ. 

Στο κείμενο αυτό του Ορέστη ιδιαίτερα αξίζει κανείς να σημειώσει:

1) Την κίνηση των Γερμανών προς τα Δερβενοχώρια στον απόηχο της νίλας των "Ταγμάτων" στην ίδια περιοχή, οιονεί εκκαθαριστική επιχείρηση. Θα ακολουθήσουν κι άλλες, "κανονικές" με χιλιάδες άνδρες, στους επόμενους μήνες. Μία, στα τέλη Απριλίου- αρχές Μαΐου και μία, τελευταία, στα τέλη Ιουλίου- αρχές Αυγούστου. Όλες ανεπιτυχείς στον εγκλωβισμό και εκμηδένιση του "καρτερικού τμήματος" του ΕΛΑΣ της Πάρνηθας! 
[Ο όρος "καρτερικό τμήμα" ανήκει στον επιτελικό της Ταξιαρχίας Φώτη Βερμαίο (Φοίβο Νεόκ. Γρηγοριάδη). 

2) Την επισήμανση του καπετάνιου ότι, τότε ακόμη, τίποτα δεν μπορούσαν να κάνουν που να δημιουργήσει προβλήματα στον ΕΛΑΣ. 

3) Την επίσης σημαντική επισήμανση ότι οι Γερμανοί γίνανε επικίνδυνοι "όταν τους άνοιξαν τα μάτια ντόπιοι αντίπαλοί μας".  Οι Γερμανοί αν και ήταν πολύ αξιόμαχο στράτευμα δεν μπορούσαν ν' αντιληφθούν την αντάρτικη τακτική του ΕΛΑΣ. Αυτό μπορούσαν να το κάνουν μόνο φορείς της ίδιας "ανορθόδοξης" στρατιωτικής παράδοσης. Αλλού έχουμε αποδείξει ότι πρόκειται για την αρχαία ελληνική παράδοση που έχει ονομαστεί και "Κλέφτικη" ή "Αρματολική" ή "Αρβανίτικη".
[Για τη στρατιωτική αυτή παράδοση έχουμε αναφερθεί διεξοδικά στο βιβλίο, Παράξενοι Φτωχοί Στρατιώτες- Θαυμαστά στοιχεία της Αρβανίτικης στρατιωτικής παράδοσης των ελληνικών Κοινών, Εκδόσεις Αλφειός, Αθήνα 2014]

Αυτό σημαίνει ότι, οι προδοσίες των συνεργατών των Γερμανών είναι δύο ειδών. Μία που προδίδουν τους αντάρτες και φορείς αυτής "της τέχνης που μας ελευθέρωσε" και άλλη μία που προδίδουν την ίδια την τέχνη και την μαστορική διδάσκοντάς την στους εχθρούς. 

4) Τη διπλή, μέσα σε τρεις μέρες, επίθεση του ΕΛΑΣ στα "Τάγματα" που δείχνει το αξιόμαχό του και την ικανότητα των στελεχών του να επιτίθενται, να αιφνιδιάζουν και  να ελίσσονται μαχόμενοι. Την ικανότητα αυτή την αναλύει με σαφήνεια, αλλά και την επαινεί, ο καπετάνιος, αντιπαραβάλλοντάς την μ' εκείνη των Γερμανών και των "Ταγμάτων". 

Εμείς είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς που μπορούμε σήμερα, 75 χρόνια μετά, να κάνουμε μνημόσυνο στα γεγονότα αυτά και στους νεκρούς, τώρα πια, συντελεστές τους συνδυάζοντας διαφορετικές πρωτογενείς πηγές και σημαντικότατα ιστορικά τεκμήρια...

Και πάλι το 34ο Σύνταγμα στον Άγνωστο Στρατιώτη την 28η Οκτωβρίου 1944

Ορέστης, Οκτώβριος 1944: Οι τελευταίες μάχες, από την Αθήνα έως τη Λαμία

Ο Ορέστης (Ανδρέας Μούντριχας), καπετάνιος της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ για τις τελευταίες μάχες με τους Γερμανούς, από τις προσβάσεις της Αθήνας έως την Λαμία.

Δημοσιεύσεις στην εφημερίδα "Απογευματινή" στις 20 & 22 Σεπτεμβρίου 1958. Είναι δε τόσο προσεγμένη η δουλειά του Καπετάνιου ώστε φροντίζει, όσο είναι δυνατόν, η αφήγηση να συμπίπτει με τις εποχές και τους μήνες όπου τα γεγονότα έλαβαν χώρα!

Ιδιαίτερης αξίας είναι: 

1) Η περιγραφή της συνάντησης του Κρατερού* με τον μητροπολίτη Αττικής Ιακώβο...ο πολέμαρχος, που σε δυο μήνες θα σκοτωθεί στα Δεκεμβριανά, σκύβει και φυλάει το χέρι του ιεράρχη....

2) Η περιγραφή της απελευθέρωσης της Λαμίας από τον Νικηφόρο και τα ΙΙ Σύνταγμα της ΙΙης Μεραρχίας καθώς και επισήμανση ότι η υποχώρηση των Γερμανών, οι οποίοι μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχαν χάσει τη μαχητική του ικανότητα, από τη μάχη του Σκαμνού και μετά, αποκτά χαρακτηριστικά φυγής!

*Ο μόνιμος υπολοχαγός Κ. Ζούσης ήταν από τους πρώτους αξιωματικούς τους Ελλ. Στρατού που προσχώρησε στον ΕΛΑΣ. Διοικούσε, από τον Ιούλιο του 1943, το 3ο τάγμα (Λειβαδιάς) του 34 Συντάγματος. Καταγόταν από τα Χάλια-Δροσιά. Όταν σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά, στο ύψωμα "Αράπης" στο Γουδή,  πολεμώντας τους Άγγλους αποικιοκράτες, το άλογο και το σπαθί του παραδόθηκαν στην θεια Κωστούλα του Θανάση Μαρνέρη, στο Σχηματάρι, που ήταν πρώτη του ξαδέρφη.

Η μάχη στο Κακοσάλεσι-13 Οκτωβρίου 1944

Ο Βασίλης Κορνηλάκης, συγγραφέας του κειμένου, δεύτερος από αριστερά στους καθιστούς.

Ανόητοι άνθρωποι στους καφενέδες ισχυρίζονται ότι, "ο ΕΛΑΣ δεν πολέμησε τους Γερμανούς", ότι, "είχε κάνει συμφωνία με τους κατακτητές επειδή στόχο είχε την εξουσία" και άλλα τέτοια. Και δεν συναισθάνονται, οι καημένοι, πόσο καταγέλαστοι θα γίνουν, πόσο θα ρεζιλευτούν, όταν ο οποιοσδήποτε τίμιος παρατηρητής καθίσει και βάλει στη σειρά γεγονότα και ημερομηνίες! 

Ένα απ' αυτά τα γεγονότα είναι η μάχη στο Κακοσάλεσι που έλαβε χώρα την επαύριο της απελευθέρωσης της Αθήνας (13 Οκτωβρίου 1944) με τεράστιες απώλειες για τους Γερμανούς και άλλο τόσο όφελος για τους Συμμάχους. Κάθε Γερμανός που σκοτωνόταν ή τραυματιζόταν, εκείνη τη στιγμή ειδικά, δεν θα λάμβανε μέρος στις μάχες που θα διεξαχθούν  τους επόμενους μήνες στις παρυφές της Γερμανίας και θα καθορίσουν την μεταπολεμική της τύχη.

Το κάτωθι κείμενο του Β. Κορνηλάκη, δημοσιεύεται στο περιοδικό "Ιστορικόν Αρχείον Εθνικής Αντιστάσεως", τεύχος 33-34 Μάιος-Ιούνιος 1961. Εκδότης του ο Κομνηνός Πυρομάγλου του ΕΔΕΣ. 

Προσοχή!  Λόγω της σπανιότητας του ντοκουμέντου παρατίθεται ολόκληρο και όπως έχει. Όμως, στη σελ. 60 (την τέταρτη από τις πέντε της ανάρτησης) υπάρχουν τυπογραφικά λάθη σε δύο παραγράφους, στο τέλος της αριστερής στήλης και στην αρχή της δεξιάς. Κι ενώ δεν λείπει καμία πρόταση, η λάθος στοιχειοθέτηση καθιστά την αφήγηση δυσνόητη. Για την διευκόλυνση του αναγνώστη παραθέτουμε εδώ τις δύο παραγράφους σωστά συντεταγμένες.....

«Μετά την περισυλλογήν των λαφύρων, την σύλληψιν των αιχμαλώτων και την επάνοδον των Διμοιριών εις τας πρωτέρας θέσεις των, η Διοίκησις του Τάγματος δίδει εντολήν να διακοπούν εντελώς τα πυρά, τα τμήματα όμως να παραμείνουν, οπωσδήποτε, εις τας θέσεις των και να αναμένουν διαταγές. Σκοπός της Διοικήσεως του Τάγματος, ο οποίος εγνώσθη εις τους Διοικητάς των Λόχων, ήτο να παραπλανήση τα νοτίως της καμπής τμήματα, τα οποία καίτοι αρχικώς συνεπτύχθησαν επανήλθον όμως αργότερον εις την καμπήν, να προχωρήσουν και να υποστούν την τύχην των προηγουμένων.

Τούτο όμως εστάθη αδύνατον. Δύο αυτοκίνητα και πολλές μοτοσυκλέτες, μέχρι το βράδυ σχεδόν, εκινούντο, φθάνανε μέχρι την καμπή και σταματούσανε λίγο. Μετά από λίγη ώρα φεύγανε προς τα πίσω για να ξανακινηθούνε μπροστά αργότερα. Ίσως να μεταφέρανε τμήματα μέχρι της καμπής του δρόμου.

Μόνο μια μοτοσικλέτα, με μόνο τον οδηγό της, προχώρησε θαρρετά, έφθασε μέχρι των θέσεων των ανταρτών, παρατηρούσε συνεχώς δεξιά και αριστερά, έκαμε στροφή και με μικρή ταχύτητα επανήλθε στην αφετηρία (καμπή). Δεν εβλήθη διόλου, ούτε αντελήφθη τας θέσεις των ανταρτών. Το μόνο που διαπίστωσε και ασφαλώς θα το διαβίβασε εις τους ανωτέρους του ήτο οι υπερδιακόσιοι νεκροί που ευρίσκοντο κατά μήκος του δρόμου».