Ο Άρης, ο Λυκουργάκος και οι λύκοι

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Περίμενα από καιρό τους πολιτικούς απόγονους και απολογητές του δοσιλογισμού, (δοσίλογοι β' βαθμού) να επαναφέρουν στο προσκήνιο την παλιά εκείνη σκευωρία κατά του Άρη.

Την περίμενα γιατί είναι σαφές σε όσους μελετάνε τας γραφάς ότι, ναι μεν "το κράτος δεν εκδικείται" όταν είναι "κράτος δικαίου", αλλά όταν είναι κράτος της Δεξιάς εκδικείται και μάλιστα πολλές φορές.

1. Ο μικρός αυτός ανταρτάκος ήταν ελληνοαμερικανός που είχε αποκλειστεί από τον πόλεμο στη Σπάρτη. Ακολούθησε τους μαυροσκούφηδες και πήρε το όνομα Λυκούργος- "Λυκουργάκος".

2. Τη φωτογραφία την χρησιμοποιήσαν μαζικά οι Άγγλοι τον "Δεκέμβρη". Κυριολεκτικά "την ρίξανε με τα αεροπλάνα" και με μια λεζάντα στα εγγλέζικα όπου άφηναν υπονοούμενα κατά του Άρη. "Υπονοούμενα" λέμε, όχι ευθείες κατηγορίες. Ποιοι; οι αντρουά Άγγλοι!

3. «....κι' αυτή (η φωτογραφία με τη λεζάντα) συνετέλεσε στην παραπάνω εξαγρίωσι του αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ, ενώ στην αρχή της συρράξεως ήταν αρκετά διστακτικός γι' αυτήν.»

4. Μετά το τέλος του Άρη η σκευωρία επαναλήφθηκε σε δύο κύκλους, με πρωτεργάτες τους "δειμοσιογράφους" της εποχής που ελάχιστα διέφεραν από τους σημερινούς, αν δεν ήταν επικινδυνότεροι σε πολλές περιπτώσεις.

5. Θυμήθηκαν τότε, λακέδες και αφεντικά, την παλιά σύγκρουση του Θανάση Κλάρα με τον κίναιδο υπουργό Αβραάμ.

Αντιγράφω από το ένθετο “Νησίδες” της “Εφημερίδας των Συντακτών”(17-18/6/2017):
«Σε μια από αυτές τις περιπτώσεις ο Θανάσης Κλάρας [ήταν τότε συντάκτης του “Ρ”] πήρε πληροφορίες για τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις του υπουργού Αβραάμ και του βουλευτή Χατζή [Παναγιώτης- “Τότης” 1887-1952, βουλευτής Αιγίνης] και τις δημοσίευσε, καυτηριάζοντας γενικά την υποκρισία των μεγαλόσχημων αστών».

Η υπόθεση πήρε διαστάσεις, διήρκεσε δύο μήνες, γράψανε και οι αστικές εφημερίδες αλλά μόνο ο Ριζοσπάστης έκλεισε και ο διευθυντής με τον Κλάρα οδηγήθηκαν σε δίκη.
Εκεί, προσπαθώντας να ακυρώσουν την κατάθεση του Κλάρα ανέσυραν την από το 1924, όταν ήταν 19 χρονών, καταδίκη του για κλοπή. 

Ο Θανάσης Κλάρας, που τότε ήταν 26 χρονών απάντησε με κείμενο στο Νέο Ριζοσπάστη (9/9/1931) όπου δίνει εξηγήσεις στις “εργαζόμενες μάζες της Ελλάδας” και όχι «στους ληστές και δολοφόνους του εργαζόμενου λαού, σ' αυτούς που βρωμάν ανηθικότητα, σ' αυτούς που χτες ακόμα σεμνόνονταν γιατί είχαν μάρτυρες υπεράσπισης διευθυντές μπορντέλων...», τονίζοντας ότι από τότε που οργανώθηκε στο ΚΚΕ δεν υπάρχει στη δράση του “ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΚΗΛΙΔΑ”.

Είναι απαραίτητο δε να επισημανθεί ότι ο Νικόλαος Κ. Αβραάμ διετέλεσε υπουργός Συγκοινωνιών και Δικαιοσύνης του Βενιζέλου. Το εργατικό κίνημα είχε πολλές συγκρούσεις μαζί του το 1930-1931 και είναι ο ίδιος με τον υπουργό Δικαιοσύνης της κυβέρνησης Παπανδρέου κατά την Απευλευθέρωση και τα Δεκεμβριανά. Και στην σύντομη περίοδο εκείνη της Απελευθέρωσης ο Αβραάμ με τους χειρισμούς του είχε προκαλέσει αντιδράσεις και τη μήνη του ΕΑΜικού κόσμου.

Υγ. Με το δρόμο που έχουν πάρει μερικοί της Αριστεράς δεν αποκλείεται να καταγγείλουν τόσο εμάς που γράφουμε τέτοια πράγματα όσο και τον μακαρίτη Άρη για... ομοφοβία.

Ααα και το.. κερασάκι:

Το άρθρο 156 του Ποινικού Κώδικα που ψήφισε το Εθνικό Συμβούλιο (των Κορεσχάδων) τον Μάιο του 1944, δείχνει το κλίμα της εποχής σχετικά με αυτά τα θέματα: « Όποιος ασελγήσει παρά φύση, είτε ενεργητικά είτε παθητικά, με πρόσωπο που έχει συμπληρώσει τα 14 χρόνια, τιμωρείται με φυλάκιση ως 5 χρόνια» [Κείμενα της Εθνικής Αντίστασης, ΠΕΕΑ- Εθνικό Συμβούλιο, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1981, τόμος β, σελ. 359]

1941: Τι θα μπορούσε να γίνει αν ήταν η Εύβοια αντί των Θερμοπυλών

 

Χάρτης του Ναυτικού Οχυρού Βορείας Ευβοίας όπως είχε διαμορφωθεί από του Γερμανούς
(Ν. Αναγνωστόπουλος, Η Εύβοια υπό κατοχήν, 1950)

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Όλοι όσοι ασχολούνται στοιχειωδώς με την ιστορία του Β' Π.Π., ξέρουν ότι οι Άγγλοι αποβίβασαν ένα εκστρατευτικό σώμα στην Ελλάδα, συγκροτούμενο από 62.000 χιλιάδες άνδρες, 100 τάνκς και άλλα τόσα αεροπλάνα. Αυτό, άλλωστε, ήταν και το πρόσχημα της επίθεσης του Χίτλερ στα Οχυρά.

Μη μπορώντας να κρατήσει τους Γερμανούς πέραν των Τεμπών, αποφάσισε να δώσει τη μάχη στις Θερμοπύλες, το τελευταίο 10ήμερο του Απριλίου 1941.

Η μάχη αυτή, στην οποία πήραν μέρος 4 Αυστραλιανές και ΝεοΖηλανδικές ταξιαρχίες, εξελίχθηκε σε βάρος των Βρεταννών και επέτεινε τα προβλήματα της απαγκίστρωσης των δυνάμεων τους. Η Ελλάδα έγινε “μικρή Δουνκέρκη”. Ακολούθησε η Μάχη της Κρήτης.

Η Εύβοια και ο στρατηγικός της ρόλος

Από παλιά είναι γνωστό επίσης ότι, η Εύβοια έχει τεράστια στρατηγική σημασία τόσο για τον έλεγχο του Αιγαίου όσο και για τον έλεγχο της ηπειρωτικής Ελλάδας, ιδιαίτερα της Αττικής. Χαρακτηριστικά αναφέρω μόνο την εκστρατεία του ίδιου του Μωάμεθ Β' εναντίον της Χαλκίδας, η οποία, μαζί με το νησί, αποτελέσουν κτήση της Βενετικής Δημοκρατίας.

Ο στρατηγικός αυτός ρόλος της Εύβοιας μεγαλώνει πολύ διότι το νησί έχει μια αξιόλογη παραγωγή, γεωργική, κτηνοτροφική και μεταλλευτική. Όποιος το κατέχει είναι σχεδόν αυτάρκης. Και ό,τι του λείπει μπορεί να το εφοδιαστεί από τις τρεις θάλασσές του και τον αέρα. Ας σημειωθεί ότι οι Αμερικανοί είχαν επιδιώξει τη δημιουργία αεροδρομίου κατά την κατοχή.

Αν και δεν διαθέτει πολύ μεγάλα βουνά, την εποχή του Β' Π.Π., η Εύβοια είχε ένα υποτυπώδες οδικό δίκτυο, τόσο που οι διάφορες πόλεις της επικοινωνούσαν ευκολότερα με την Χαλκίδα δια θαλάσσης παρά με τα αυτοκίνητα. Τότε τα αυτοκίνητα ήταν πολύ λιγότερα από τα πλεούμενα και η απόκτησή τους πολύ πιο ακριβή και δύσκολη.

Ταυτόχρονα μια τεράστια ακτογραμμή με αρκετά “κρυφά” λιμάνια, μεγαλύτερα και μικρότερα, προσφέρεται για πρόσβαση από την ανοικτή θάλασσα. Η Σκύρος και οι άλλες νήσοι των Σποράδων πρέπει να ληφθούν υπόψη στο στρατηγικό ρόλο της Εύβοιας, κεντρικά και βόρια. Ενώ η Άνδρος με τις Κυκλάδες, αλλά και την Αττική, στα νότια.

Στη διάρκεια του ΕλληνοΙταλικού πολέμου, ειδικά η βόρεια Εύβοια απέκτησε ξεχωριστή σημασία. Ένα παράκτιο οχυρό, το Ναυτικό Οχυρό Βορείου Ευβοίας, δίπλα στο Πευκί, έκλεινε την είσοδο στους πάντες, για τον Μαλιακό, τον Παγασητικό και τον Βόρειο Ευβοϊκό. Μια χερσαία καλή οχύρωση, με μεγάλου βεληνεκούς πυροβόλα, αλλεπάλληλες γραμμές αμύνης, χερσαία ναρκοπέδια, μαζί με ένα εκτεταμένο θαλάσσιο ναρκοπέδιο, το οποίο, άνοιγε και έκλεινε αναλόγως, μπορούν να συμπληρώσουν την εικόναⁱ.

Όλα αυτά εγκαταλείφθηκαν κακήν κακώς και οι Γερμανοί τα κατέλαβαν αμαχητί. Μόνος τους εχθρός, ο κακός τους εαυτός. Η αεροπορίας τους βομβάρδισε το οχυρό, τη νύχτα της 24ης Απριλίου, και μαζί βομβάρδισε το πρώτο τμήμα της Βέρμαχτ που αποβιβάστηκε στους Ωρεούς και προωθήθηκε, μη γνωρίζοντας την παρουσία του εκεί. Ο αυτόπτης μάρτυρας διαβόητος για τη δοσιλογική του δράση Νίκος Αναγνωστόπουλος κάνει λόγο για 6 νεκρούς Γερμανούς και 12 τραυματίες, μεταξύ των οποίων και ο υπολοχαγός Λάγγε, ο επικεφαλής του τμήματος των Ωρεών.

Η Χαλκίδα επίσης ήταν οχυρωμένη. Μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι στον Καράμπαμπα, το κάστρο που έχτισε ο Μωάμεθ για να εκπορθήσει τα φοβερά τείχη της, υπήρχαν αντιαεροπορικά πυροβόλα των Άγγλων. Και αυτά εγκαταλείφθηκαν ενώ το εντυπωσιακό είναι πως οι Γερμανοί ήξεραν ότι μπαίνοντας στη Χαλκίδα, οι Άγγλοι του Καράμπαμπα δεν θα τους ενοχλήσουν.

Η Εύβοια στην Κατοχή

Από πάρα πολλές μαρτυρίες αλλά και από αρχειακό υλικό ξέρουμε ότι η Εύβοια, από το 1942 ακόμη και ιδιαίτερα το 1943, έγινε αντικείμενο μελέτης των επιτελείων και των δύο πλευρών. Οι μεν Γερμανοί είχαν την έγνοια μιας πιθανής απόβασης, οι δε Άγγλοι είχαν το δέλεαρ ενός προγεφυρώματος, ή έστω την απειλή ενός τέτοιου ως αντιπερισπασμός στα σχέδια για εισβολή στη Σικελία. Οι Γερμανοί, από νωρίς εκπόνησαν ένα σχέδιο αμύνης του νησιού, με τη βοήθεια πολυπρόσωπης επιτροπής στελεχών του κατοχικού κράτους, μεταξύ των οποίων ήταν και ο συν/ρχης Χρήστος Γερακίνης. Τα σχέδια προέβλεπαν από επιτάξεις μέσων μεταφοράς μέχρι και την εκκένωση από τον πληθυσμό παράκτιων ζωνών. Στα σχέδια αυτά εντάσσεται και η πρώτη εκστρατεία των Ταγμάτων Ασφαλείας της Αθήνας στην επαρχία. Από τον Οκτώβριο όπου Άγγλοι, Γερμανοί και συνεργάτες, τα βρίσκουν στην Αθήνα, ένας “οργασμός” δουλειάς ακολουθεί, μαζί με τη διάσπαση του ΕΔΕΣ. Λιάκος και Παπαθανασόπουλος φτάνουν με τους πρώτους ταγματασφαλείτες τα Χριστούγεννα του 43 για να αναπτυχθούν τους επόμενους μήνες σε λόχους, τάγματα και Σύνταγμα... το διαβόητο 7ο Σ/Τάγμα Ασφαλείας (Ευβοίας) και να εγκατασταθούν σε όλες τις επίκαιρες και παράκτιες θέσεις: Ψαχνά, Αγία Άννα, Οχυρό Βορείου Ευβοίας (ή Γουβών), Κύμη, Αλιβέρι, Βάθεια, Ερέτρια κλπ, μαζί με Γερμανούς.

Ο ΕΛΑΣ της Εύβοιας ξεκινάει την τακτική του δράση τον Ιούνιο του 1943. Κάποιες πρώτες ομάδες και μετά η ομάδα του Όθρυ διαπεραιώνονται και αρχίζουν να οργώνουν το νησί σε μια ένοπλη εκστρατεία διαφώτισης για τους σκοπούς του ΕΑΜ και την ανάγκη παλλαϊκής ένοπλης αντίστασης. Η έλλειψη όπλων και εφοδίων όμως περιορίζει την ανάπτυξη των ομάδων αυτών αν και δεν είναι μικρή η δράση τους.

Τεράστια ανάπτυξη θα πάρει αυτή η μαγιά, όταν στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολογεί. Ασφαλώς και οφείλεται στην προηγούμενη καλή δουλειά των οργανώσεων η πλήρης παράδοση του οπλισμού του ιταλικού συντάγματος στον ΕΛΑΣ και η απόκρυψή του από τον λαό στα βουνά. Παντού ο ξεσηκωμένος λαός απαιτεί τον οπλισμό, με κορυφαίο παράδειγμα τη φάλαγγα που... πολιορκείται στο δρόμο από το Αλιβέρι στη Χαλκίδα.

Έκτοτε η ανάπτυξη του ΕΛΑΣ είναι ραγδαία, στέλνει μάλιστα έναν λόχο στη Στερεά όπου και παραμένει μέχρι το τέλος, ενώ οι υπόλοιπες δυνάμεις αποτελούν το εν τη νήσω 7ο Ανεξάρτητο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, με τρία τάγμα και πάνω από χίλιους μαχητές.

Όταν μετά τη Βάρκιζα οι Άγγλοι εξώθησαν και πάλι τα πράγματα στην ένοπλη σύγκρουση, το Νοέμβριο 1947, τμήμα του Δημοκρατικού Στρατού με καμιά 50ρια αντάρτες,υπό τον Θύμιο Καψή- Ανάποδο, διεπεραιώθη στο νησί και κρατήθηκε εκεί και μετά την πτώση του Γράμμου, με τους τελευταίους αντάρτες του να εξοντώνονται και να συλλαμβάνονται τους πρώτους μήνες 1950!

Απορίας επιμύθιον

Έχοντας όλα αυτά τα στοιχεία υπόψη μας, νομίζω ότι είναι εύλογο να διατυπωθούν μια σειρά ερωτήματα.

1. Τι θα μπορούσε να γίνει αν και όταν το ΣΜΑ διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να κρατήσει τους Γερμανούς πέραν των Τεμπών, αποφάσιζε αντί να δώσει τη μάχη των Θερμοπυλών, να οχυρωθεί στην Εύβοια με τις 4 ταξιαρχίες, τον διαλυμένο ελληνικό στρατό που επιχειρούσε ανασυγκρότηση στην Τανάγρα και τις μονάδες του στόλου που εξακολουθούσαν την αντίσταση μη υπακούοντας στον Τσολάκογλου;

2. Ποια η έκβαση της Μάχης της Κρήτης αν η Εύβοια αποτελούσε μια ακόμη “Κρήτη”, την πρώτη, και ανάγκαζε τις Γερμανικές δυνάμεις να μοιραστούν;

3. Τι θα έκαναν οι Γερμανοί μπροστά σ' αυτή την εξέλιξη; Θα χτυπούσαν τα δύο νησιά διαδοχικά ή και τα δύο ταυτόχρονα; Τι θα σήμαινε αυτό και πόση φθορά και καθυστέρηση θα είχαν οι Γερμανοί;

   Μιλάμε για φθορά και καθυστέρηση γιατί, τότε, οι Γερμανοί ήταν ανίκητοι. Σαφώς και δεν θα μπορούσε να αναχαιτιστεί η ορμή τους. Αλλά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούσαν να βρουν για καιρό τον διάολό τους. Δεδομένου δε ότι είχαν προκρίνει τη στρατηγική της εκκαθάρισης των Βαλκανίων πριν χτυπήσουν την ΕΣΣΔ, ο χρόνος ήταν εχθρός τους. Αν συνέχιζαν αυτή τη στρατηγική θα έχαναν τουλάχιστον έναν ακόμη μήνα. Αν την εγκατέλειπαν θα άφηναν στις πλάτες τους μια ανοιχτή πληγή. Αυτή που απεγνωσμένα προσπαθούσαν να αποτρέψουν το 1943, όταν μπροστά στο ενδεχόμενο απόβασης των Συμμάχων πρότειναν ακόμα και την εγκατάλειψη της Πελοποννήσου.

4. Γιατί αυτό που διακαώς επιχειρούν να ανακτήσουν οι Άγγλοι -και μάλιστα βάζοντας πολλά σε κίνδυνος- το 1943, δεν επιχειρούν να το διατηρήσουν το 1941;

5. Πού οφείλεται η δεδομένη στρατηγική των Άγγλων; Σε ανικανότητα στρατηγικής σκέψης των επιτελών ή σε πολιτική απόφαση, στο πολιτικό δόγμα; Τελικά, ήθελε η Αγγλία να αντιτάξει σοβαρή άμυνα στην Ελλάδα ή δεν ήθελε; Ήθελε να πολεμήσει γερά τους Γερμανούς, να τους ματώσει και να ματωθεί, κάνοντας ό,τι της αναλογούσε και ό,τι έκανε ο Κόκκινος Στρατός τους επόμενους μήνες ή ό,τι έκανε κι εκείνη στη Β. Αφρική; Και αφού έχασε τις μάχες στο βορά, τι ήθελε από κει και πέρα; Μια ακόμα βάση στην Ανατολική Μεσόγειο; Απλώς μια Κρήτη δίπλα στην Κύπρο;

Με όλα όσα αραδιάζουμε εδώ και ακόμη όσα υπάρχουν στην βιβλιογραφία, το σίγουρο είναι ότι η Εύβοια θα μπορούσε να αποτελέσει ένα σπουδαίο αμυντικό ορόσημο στον Β' Π.Π.

Ίσως τότε και η Κρήτη να μην είχε πέσει ποτέ.

Ίσως και η κατοχή στην Ελλάδα να μην ήταν της μορφής που ξέρουμε. Τόσο εκτεταμένη, δηλαδή, και με αυτή τη διάρκεια.

Πιστεύω ότι την απάντηση θα δώσει η συζήτηση πάνω στο θέμα και μετά από την ακρόαση της γνώμης των στρατιωτικών ειδικών. Το κείμενο αυτό δεν επιχειρεί τίποτα περισσότερο από το να θέσει το ζήτημα ως υπόθεση εργασίας.

i  Σήμερα, τα οχυρά σώζονται ακόμη σε διάφορες καταστάσεις. Χάρη στη δουλειά των ντόπιων έχουν αποκαλυφθεί και συντηρηθεί μερικά ώστε να μας δίνουν μια ιδέα της γενικότερης οχύρωσης.

Μια βδομάδα μετά την κατάληψη του Καρπενησίου από τον ΔΣΕ, η "υπόθεση των Στρατολόγων"

Από αριστερά: Α' γραμμή: Ιωάννης Πορτοκάλης, Γεώργιος Τσουκαλάς, Αλίκη Τσουκαλά, Ιωάννης Βλέσσας
Β' γραμμή: Τάκης Φίτσιος, Μαρία Λαφαζάνου, Παντ. Τριανταφυλλίδης, Ευάγ. Π. Μαντής

 

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Η Ιστορία αναφέρει ότι στις 21 Ιανουαρίου 1949, εξετοξεύθη η επίθεση του Δημοκρατικού Στρατού κατά της οχυρωμένης πόλης του Καρπενησίου. Η επιχείρηση ολοκληρώθηκε στις 22/1 και η πόλη κρατήθηκε επί δέκα ημέρες.

Στη σκιά εκείνου του μεγάλου γεγονότος, όπου μια πόλη και μάλιστα της κεντρικής Ελλάδας καταλαμβάνεται από τον ΔΣΕ επί τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, παραμένει η λεγόμενη “υπόθεση των Στρατολόγων”.

Μιας ομάδας αγωνιστών, με ποικίλη μόρφωση, κοινωνική και επαγγελματική προέλευση, που δρούσε στο κέντρο της Αθήνας αλλά και στη Χαλκίδα, και είχε
αποστολή να φυγαδεύει διωκόμενους αγωνιστές προς το βουνό, όπως και πάσης φύσεως εφόδια που μπορεί να βοηθούσαν τους αντάρτες.

Η υπόθεση στις βασικές της γραμμές έχει ως εξής:

8 Φεβρουαρίου 1949, η Γενική Ασφάλεια Αθηνών ανακοινώνει τη σύλληψη των «Στρατολόγων».

9 Φεβρουαρίου, από την «Ελευθερία» και το «Εμπρός» έχουμε τα ονόματα και τα στοιχεία τους:

1. Βλέσσας Ιωάννης ετών 51, διατηρών αρωματοπωλείον επί της οδού Φιλελλήνων 24, εκ Βραϊνδρίου Μ. Ασίας

2. Τσουκαλάς Γεώργιος ετών 45, διατηρών βιβλιοπωλείον επί της οδού Φιλελλήνων 52, εκ Προυσσού Ευρυτανίας

3. Τσουκαλά Αλίκη του Γεωργίου, ετών 20

4. Μαντής Ευάγγελος, ετών 45, τμηματάρχης της Εθνικής Τραπέζης, εκ Σχηματαρίου Θηβών

5. Πορτοκάλης Ιωάννης, ετών 37, διατηρών την γνωστήν ταβέρναν της Πλάκας επί της οδού Κυδαθηναίων 15, εξ Αιγιάλης Αμοργού

6. Φίτσιος Δημήτριος ή Τάκης, ετών 48, πρώην συντάκτης της κομμουνιστικής εφημερίδος «Ριζοσπάστης», εκ Λαμίας

7. Τριανταφυλλίδης Παντελής, ετών 52, εμποροράπτης επί της οδού Βερανζέρου 14, εκ Νικομηδείας Μ. Ασίας

8. Κατραφύλας Αλέξανδρος (αλλού αναφέρεται ως Ιωάννης), ετών 27, ράπτης, εκ Μυτιληνών Σάμου

9. Σκαφής Φ., ετών 43, διατηρών μαρμαρογλυφείον επί της οδού Μαυρομιχάλη 161, εκ Τήνου

10. Λαφαζάνου Μαρία ετών 26, εκ Μικρομάνης Καλαμών.

«Ούτοι, κατά πληροφορίας της Γενικής Ασφαλείας, ήσαν πράκτορες των συμμοριτών, εγκατεστημένοι εις Αθήνας, ενεργούντες κατασκοπείαν και στρατολογίαν δια λογαριασμόν των συμμοριτών της Ρούμελης, καθοδηγούμενοι απ' ευθείας υπό Συνδέσμου του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ και εξυπηρετούντες το κομματικόν γραφείον περιοχής Στερεάς Ελλάδος.

Η ανακάλυψις της παρανόμου ταύτης οργανώσεως επετεύχθη κατόπιν ομολογιών του συλληφθέντος προ καιρού εις Εύβοιαν συμμορίτου Σταμ. Μπαλάσκα και της αρχηγού της κομμουνιστικής οργανώσεως Χαλκίδος Μαρίας Μανουσάκη ή Μεϊμάρογλου, οι οποίοι ευρίσκοντο εις επαφήν με τους συλληφθέντας εις Αθήνας. Εις την Χαλκίδα επίσης συνελήφθησαν άνω των 100 προσώπων εχόντων σχέσιν με την ίδιαν υπόθεσιν, πολλά των οποίων παραπεμφθέντα εις το Στρατοδικείον κατεδικάσθησαν εις θάνατον και άλλας βαρείας ποινάς»...[«Ελευθερία» 9 Φεβ 1949]

«...συνελήφθησαν κατόπιν πολυημέρου παρακολουθήσεως, τα μέλη της οργανώσεως των κομμουνιστών υπό των οποίων συνεκεντρούντο και μετεφέροντο μέσω Χαλκίδος εις Στερεάν Ελλάδα πολεμοφόδια, τρόφιμα και υγειονομικόν υλικόν δια την ενίσχυσιν των εκεί συμμοριακών συγκροτημάτων. Επίσης εστρατολογούντο και διάφορα άτομα, τα οποία εφυγαδεύοντο δια πρακτόρων της οργανώσεως εις Χαλκίδα και εκείθεν εις διάφορα συμμοριακά συγκροτήματα». [«Εμπρός» 9 Φεβ 1949]

Η ανακοίνωση τη Γενικής Ασφάλειας κάνει λόγο και για τέσσερις γιάφκες όπου γίνονταν οι συναντήσεις:

• Το αρωματοπωλείο επί της οδού Φιλελλήνων 24

• Το βιβλιοπωλείο επί της οδού Φιλελλήνων 52

• Η ταβέρνα επί της οδού Κυδαθηναίων 15

• Το εμποροραφείο επί της οδού Βερανζέρου 14

Το «Εμπρός» δίνει περισσότερες λεπτομέρειες:

Ο πρώτος συλληφθής Σταμ. Μπαλάσκας (Μπαλέκα τον αναφέρει το «Εμπρός») στην ανάκριση αποκάλυψε όλη την οργάνωση της Χαλκίδας. Έτσι συνελήφθη και η Μανουσάκη ή Μεϊμάρογλου. Δεν έδωσε όμως κανένα στοιχείο για την οργάνωση της Αθήνας με την οποία είχαν επαφή. Στη συνέχεια ο διαβόητος Ι. Κροντήρης ζήτησε να αποσταλούν στην Αθήνα οι δύο ανωτέρω για να ανακριθούν. Η ανάκριση του Κροντήρη απέδωσε τα δέκα ονόματα των Αθηναίων κομμουνιστών.

Από το «Εμπρός» μαθαίνουμε και μερικά ονόματα από τα εκατό περίπου των συλληφθέντων στη Χαλκίδα: Λ. Βρεττός, Κ. Αργύρης, Ισαάκ Βασιλειάδης, Χαρίκλεια Καραχανίδου, Βάσω Πανταζή και Ζωή Μανιάτη.

Όπως προκύπτει όμως από τη σύγκριση των στοιχείων η κατάθεση του Σταμάτη Μπαλάσκα και οι συλλήψεις αυτές πρέπει να είχαν γίνει αρκετούς μήνες πριν τη σύλληψη του κλιμακίου της Αθήνας. Ο Μπαλάσκας είναι εκτελεσμένος ήδη από τις 23/9/1948. Φαίνεται μάλιστα ότι εκτελέστηκε αυθημερόν δυνάμει των 120 & 121 23/9/1948, αποφάσεων του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών Β' τμήμα Χαλκίδας (Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια -Νικόλαος Μιχιώτης, Αθήνα 2011). Στις 15/12/1948, γίνονται και οι εκτέλεση των: Ισαάκ Βασιλείου Βασιλειάδη, Κων/νου Αθανασίου Αργύρη, Ανέστη Ιωάννου Βασιλείου, δυνάμει της 130/18/10/1948 απόφασης του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών, Β' τμήμα Χαλκίδας. Η εκτέλεση της Χαρίκλειας Παντελή Καραχανίδου γίνεται κι αυτή την ίδια μέρα δυνάμει της ίδιας απόφασης.

Κάνοντας τον μακάβριο λογαριασμό, από τις υποθέσεις αυτές προκύπτουν τρεις μεγάλες ομάδες εκτελέσεων στην Χαλκίδα από τον Σεπτέμβριο του 1948 έως τον Μάιο του 1949:

9 αγωνιστές (7 άνδρες & 2 γυναίκες) πέφτουν στις 23 & 27 Σεπτεμβρίου 1948 δυνάμει των 120 & 121/23-9-1948 απόφασης του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών – Β' τμήμα Χαλκίδας

4 αγωνιστές (3 άνδρες & 1 γυναίκα) πέφτουν στις 15 Δεκεμβρίου 1948 δυνάμει της 130/18-10-1948 απόφασης του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών- Β' τμήμα Χαλκίδας

9 αγωνιστές (5 άνδρες & 4 γυναίκες) πέφτουν στις 16 Απριλίου και 23 Μαΐου 1949 δυνάμει της 51/5-4-1949 απόφασης του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών- Β' τμήμα Χαλκίδας.

Σύνολο 22 αγωνιστές σε σύνολο 33 που εκτελέστηκαν στην Χαλκίδα κατά τον εμφύλιο πόλεμο. Από τους 22, οι 7 είναι γυναίκες. Η Αλίκη Τσουκαλά είναι 20 ετών, δηλαδή για την εποχή αυτή ανήλικη. Η Μαρία Λαφαζάνη είναι 25.

Η ίδια εφημερίδα, στις 12 Φεβρουαρίου, δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για τη δράση και τη λειτουργία του μηχανισμού εφοδιασμού του ΔΣΕ και της στρατολογίας ανταρτών.

Αφού παραθέτει αρκετά στοιχεία για τα συνθηματικά που χρησιμοποιούνταν στο μυροπωλείο της οδού Φιλελλήνων, (ως κατάθεση της Μαρίας Μανουσάκη, υπεύθυνης για την περιοχή) αποκαλύπτει ότι οι σύνδεσμοι με την Αθήνα ήταν η Ζωή Μανιάτη και η Βασιλική Πανταζή.

Από τις τρεις αυτές γυναίκες και ιδιαίτερα από την Μανουσάκη έγινε δυνατή η σύλληψη της αδελφής της, στελέχους του Κόμματος στην περιοχή της Θεσσαλίας, όπως και του Δημ. Μπουραζόπουλου φοιτητή της Ιατρικής που είχε στήσει γιάφκα στην οροφή του σπιτιού της χήρας Αικατερίνης Μελεμενή, όπου εξέδιδε έντυπα και φύλαγε διάφορα υλικά της οργάνωσης.

Εκεί φαίνεται ότι ευρέθη και κατασχέθηκε το αρχείο της κομματικής οργάνωσης της περιοχής, ραδιόφωνα, έντυπο υλικό, πολύγραφος κ.α..

Ένα τυχαίο(;) συμβάν έδωσε ακόμη περισσότερες πληροφορίες στην Ασφάλεια. Κάποιος έκλεψε την βαλίτσα της Βασιλικής Πανταζή, σε μια μετακίνησή της από ή προς την Αθήνα. Αφού αφαίρεσε όλον τον ρουχισμό άφησε τη βαλίτσα σε μια είσοδο πολυκατοικίας. Όταν κάποιος την παρέδωσε στην Ασφάλεια και μετά από επισταμένη έρευνα, βρέθηκε σε μυστική κρύπτη η έκθεση δράσης της οργάνωσης της περιοχής Ευβοίας και άλλα έντυπα και έγγραφα.

Η φιλοξενία των νεοστρατολογημένων ανταρτών γινόταν από τους Αργυρόπουλο, Μανουσάκη, Μανιάτη, και Πανταζή. Κατά την πορεία των ανακρίσεων ενεπλάκησαν, ως φιλοξενούντες τους υπό προώθηση αντάρτες, και άλλα άτομα όπως το ζεύγος Θρασύβουλου και Ισμήνης Παπαστρατή, ο φιλόλογος Χάνος Ιω., και άλλοι. Μεταφέρονταν δε μέσω Αιδηψού σε διάφορα σημεία για να προωθηθούν στο βουνό, με το καΐκι του Ιωαν. Χριστοφορίδου ή Ψαρουδάκη, το οποίο φόρτωνε τούβλα και κεραμίδια.

Η εφημερίδα καταλήγει:

«Ήδη παρεπέμφθησαν ενώπιον του εκτάκτου στρατοδικείου Θηβών οι Βλέσσας, Τριανταφυλλίδης, Πορτοκάλης και Τσουκαλάς, ως «γιαφκατζήδες» και στρατολόγοι, οι Φίτσιος και Αλίκη Τσουκαλά ως υπεύθυνοι των συνδέσμων των «γιαφκών» της οργανώσεως με τους απεσταλμένους των συμμοριτών εις Αθήνας, οι Μαντής και Μαρία Λαφαζάνου ως καθοδηγηταί του δικτύου συνδέσεως του Π.Γ. Του ΚΚΕ με τα συμμορίας, του οποίου υπεύθυνος ήτο ο διαφυγών παλαιός κομμουνιστής Ε. Τσάκος ή Τζάκος.

Ο τελευταίος είναι στέλεχος του ΚΚΕ από του 1933, κατάγεται δε από το χωρίον Βύσσαν των Ιωαννίνων.

Η δίκη των προαναφερθέντων θα ορισθή εντός ολίγων ημερών υπό του στρατιωτικού διοικητού Βοιωτίας συνταγματάρχου κ. Κανελλοπούλου».

Από τον ανταποκριτή του «Εμπρός» στη Χαλκίδα, μαθαίνουμε ότι στις 15 Μαρτίου αρχίζει η δίκη των «Στρατολόγων» του ΔΣΕ που συνελήφθησαν στην Αθήνα μαζί με άλλους που συνελήφθησαν στη Εύβοια. Αυτοί είναι:

1. Παπαστρατής Θρασύβουλος πρώην βουλευτής των Φιλελευθέρων

2. Παπαστρατή Ισμήνη, σύζυγος του βουλευτή

3. Ματσούκας Γ., γαλακτοπώλης

4. Μπάμπαλη Ελένη,

5. Αλεξανδροπούλου Αλκμήνη

6. Κατσαρός Δημ., ηλεκτρολόγος

7. Παπαδάκης Νικ., κτίστης

8. Μπέης Γ., ιδ. Υπάλληλος

9. Χάνος Ι. Φιλόλογος

10. Μπουραζόπουλος Δημ., φοiτητής της Ιατρικής (κατάγεται από το Ξηροχώρι και έχει πλούσια δράση από την Κατοχή)

11. Χριστοφορίδης Ιωαν., πλοιοκτήτης ( παλιός “μεταφορέας” των ανταρτών, βλ. “Στην Εύβοια με τον Ανάποδο”, σελ. 132)

12. Κατρατζίδης Σάββας., ράπτης

13. Γκιουζελής Νικ., παντοπώλης

14. Ζέρβας Ι., τσιμεντεργάτης

15. Ζέρβα Παναγιώτα σύζ., του Ιωάννη

16. Καλέρης Κων., υποδηματοποιός

17. Παπάς Λουκάς., ράπτης

18. Κούκος Αντ., υποδηματεργάτης

19. Μελεμενή Αικατερίνη

20. Μελεμενή Ευαγγελία κόρη της Αικατερίνης

21. Πάτσαλη Ευανθία, νοικοκυρά

22. Ποζίδης Θεοφ., κτίστης

23. Χάνος Ιω. Βαφεύς

24. Βακάλη Πολυξένη, οικοκυρά

25. Τσάκος Γ., φαρμακοποιός

26. Τσόνη Παρασκευή.

Την πρώτη μέρα της δίκης διαβάζεται ο κατάλογος των μαρτύρων. Οι μάρτυρες κατηγορίας ανέρχονται σε 20 ενώ της υπερασπίσεως υπερβαίνουν τους 100.

Πρώτη μάρτυς κατηγορίας η ήδη καταδικασμένη σε θάνατο Βασιλική Πανταζή. Καταθέτει ότι πήγαινε στο μυροπωλείο του Βλέσσα και στο βιβλιοπωλείο του Τριανταφυλλίδη όπου συναντούσε κάποιον άγνωστο για να τις δώσει οδηγίες. Οι στρατολογημένοι παρεδίδοντο στην υπεύθυνη της περιοχής Ζωής Μανιάτη και εκείνη τους προωθούσε με το καΐκι του Χριστοφορίδη. Ο αριθμός των ανταρτών μέχρι τον Ιούνιο του 1947 ανήρχετο σε 30 περίπου. Μέχρι την επιβίβαση στο καΐκι φιλοξενούνταν στο σπίτι του Θρ. Παπαστρατή, της Ελένης Πάτσαλη και του Ιωάν. Χάνου.

Η δίκη συνεχίζεται με καταθέσεις μαρτύρων και αγορεύσεις μέχρι την 5η Απριλίου. Εκείνες τις ημέρες λαμβάνει χώρα και η επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους στην Εγκληματική Φυλακή Μακρονήσου «ήτις αποτελεί παράρτημα της φυλακής Αβέρωφ», η οποία συμπληρώνει τον πρώτο χρόνο της «λειτουργίας» της. [Ιδρύθηκε 31 Ιανουαρίου 1948, ΦΕΚ 25]. Με αφορμή δε την παρέλαση της 25ης Μαρτίου κάνει την εμφάνισή του και παρελαύνει άγημα του Αμερικανικού Στρατού.

Στις 2 Απριλίου αγορεύει ο βασιλικός επίτροπος Β. Παπαγιαννόπουλος και ζητάει τις εξής ποινές για τους κατηγορουμένους:

Για τους εξ Αθηνών:

Την ποινή του θανάτους για τους:

1. Βλέσσα Ιωαν,

2. Σκαρή Φ.,

3. Κατραφύλια Ιω.,

4. Φίτσιο Δημ.,

5. Τριανταφυλλίδη Π.,

6. Λαφαζάνου Μ.,

7. Τσουκαλά Αλίκη,

8. Μαντή Ευαγ.,

9. Τσόλη Βούλα.

Για τον Πορτοκάλη Ιω., ζητάει ισόβια δεσμά, και για τον Γ. Τσουκαλά την αθώωσι.

Για τους εκ Χαλκίδος:

Την ποινή του θανάτου για τους:

1. Παπαστρατή Θρασύβουλο

2. Παπαστρατή Ισμήνη

3. Πάτσαλη Ευανθία

4. Κατρακύλη Α.

5. Ματσούκαν Γ.

6. Μπέην Γ.

7. Βακάλη Πολυξένη

8. Μελεμενή Αικ.

9. Ζέρβαν Ιω.

10. Ζέρβα Παν.

11. Γκιζελήν Ν.

12. Θάνον Ι.

13. Βουραζόπουλο Δημ.

14. Αλεξανδρόπουλο Α.

15. Χριστοφορίδην Ιω.

16. Καλέρην Ευσ.

17. Μπάταλη Ευστ.

18. Τσάκον Γ.

Την ποινή των ισοβίων για τους:

1. Κούκον Α.

2. Παπαδάκην Ν.

3. Πολίδην Θ.

4. Καπερόν Θ.

Τους Παπά Λ και Πάνο Ν., αφήνει στην κρίση του δικαστηρίου και την 15χρονη μαθήτρια Ευαγγελία Μελεμενή να απαλλαγεί λόγω βλακείας.

Συνολικά, ο βασιλικός επίτροπος, ζήτησε 27 θανατικές καταδίκες και πέντε καταδίκες ισοβίων δεσμών.

Η απόφαση υπ. Αριθ. 51 του Εκτάκτου Στρατοδικείου Θηβών- Β' τμήμα Χαλκίδος, βγαίνει το απόγευμα της 5ης Απριλίου και οι ποινές είναι οι εξής:

Δις εις θάνατον:

1. Βλέσσας Ιωάννης

2. Μαντής Ευάγγελος

3. Φίτσιος Δημήτριος

4. Λαφαζάνη Μαρία

5. Τσουκαλά Αλίκη

6. Κατραφύλιας Ιωάννης

7. Σκαρής Φώτιος

Άπαξ εις θάνατον:

1. Βουραζόπουλος Δημήτριος

2. Μελεμενή Αικατερίνη

3. Πάτσαλη Ευανθία

4. Χριστοφορίδης Ιωάννης

5. Χάνος Ιωάννης

6. Ζέρβας Ιωάννης

7. Βακάλη Πολυξένη

Εις ισόβια δεσμά:

1. Θρασύβουλος Παπαστρατής

2. Ελένη Μπακάλη

3. Αλκμήνη Αλεξανδροπούλου

4. Γεώργιος Μπέης

5. Βούλα Τσόλη

6. Παναγιώτα Ζέρβα.

Σε πρόσκαιρα δεσμά 14 ετών καταδικάζεται ο Αντώνης Κούκος.

Οι λοιποί απηλλάγησαν.

Από τους 14 καταδικασθέντες σε θάνατο βρίσκουμε 9 εκτελεσμένους στη Χαλκίδα, στο Νεκροταφείο του Αη Γιάννη.

Οι εκτελέσεις γίνονται σε δύο δόσεις:

Η πρώτη με τους 8, δώδεκα μέρες μετά την εκφώνηση της απόφασης, την 16η Απριλίου και η δεύτερη του Βαγγέλη Μαντή, 23 Μαΐου 1949.

Έπεσαν για τη Εθνική Ανεξαρτησία, τη Δημοκρατία και την Ελευθερία οι:

1. Χριστοφορίδης Ιωάννης του Χαρίλαου

2. Μπουραζόπουλος Δημήτριος του Χρήστου

3. Μελεμενή Αικατερίνη

4. Πάτσαλη Ευανθία του Θωμά

5. Χάνος Ιωάννης του Μιχαήλ

6. Λαφαζάνη Μαρία του Ηλία

7. Τσουκαλά Αλίκη του Γεωργίου

8. Φίτσιος Δημήτριος του Χρήστου

9. Μαντής Ευάγγελος του Παναγιώτη (23/5/1949)