Ο συν/ρχης Χρήστος Γερακίνης μέλος της επιτροπής εκκένωσης των παραλίων της Εύβοιας

 

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Τέλη Ιουλίου 1943, και ενώ ο ΕΛΑΣ στην Εύβοια ήταν ακόμα μια μικρή ομάδα και απλώς διεξήγαγε "ένοπλη διαφώτιση", η κυβέρνηση Ράλλη, δια του διαβόητου υπουργού Εσωτερικών Ταβουλάρη, οργανώνει την άμυνα της νήσου Ευβοίας έναντι ενδεχόμενης απόβασης των Εγγλέζων. 

Για τον στρατηγικό ρόλο της νήσου έχουμε πει πολλά. 

Για τον Γερακίνη θα πούμε κι άλλα περισσότερα. 

Σήμερα θα αναφέρουμε απλώς ότι, τη στιγμή που είναι διορισμένος για να κρατάει τα μπόσικα των Γερμανών και Ιταλών στην Εύβοια, ταυτόχρονα συνομιλεί με τον Τσιγάντε ενώ στέλνει ανθρώπους του να ενταχθούν στον ΕΛΑΣ σε μια εκ των έσω διάβρωσή του. Ακόμα και ο ίδιος διαπραγματεύεται την προσχώρησή του! 

Εδώ θα παραθέσουμε τρεις σελίδες από το βιβλίου, του άλλου διαβόητου της Εύβοιας Νίκου Αναγνωστόπουλου, που έχει τίτλο "Η Εύβοια υπό Κατοχήν". (τομ β')

Εκεί, αναδημοσιεύεται το πρακτικό της επιτροπής αυτής όπου αναφέρονται τα μέλη της, ο σκοπός της και τα καθήκοντά της.

Το κοπάδι του δεσπότη Καρυστίας Πεντελεήμονος Φωστίνη...

 Καπετάνιος & στρατιωτικός διοικητής του ΙΙΙ/7 τάγματος αναφέρουν στο 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ Ευβοίας

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Τέτοια μέρα πριν από 80 ακριβώς χρόνια, ο καπετάνιος του ΙΙΙ/7 τάγματος της Νοτίου Ευβοίας του ΕΛΑΣ, μαζί με τον στρατιωτικό διοικητή του αναφέρουν στη διοίκηση του Συντάγματος. 

Θέμα, το κοπάδι του πρώην δεσπότη Καρυστίας Παντελεήμονος Φωστίνη, ο οποίος είχε κατηγορηθεί από τον ΕΛΑΣ για διάφορα. 

Ελπίζω, κάποια στιγμή να δώσω στη δημοσιότητα και το κατηγορητήριο του ανταρτοδικείου μαζί με άλλα τεκμήρια. 

Σήμερα δίνω μόνο αυτό το ντοκουμέντο, χάριν των φίλων στην Κύμη που ψάχνουν και μελετούν. Καθώς αυτές οι αναζητήσεις συνέπεσαν και με την επέτειο τούτου του τεκμηρίου, δίκαιο είναι να το ζωντανέψουμε πάραυτα χωρίς καθόλου σχόλια. 

Συντάχθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1944 με αριθμό πρωτοκόλλου 183.

Παραλαμβάνεται από το Σύνταγμα την επομένη, 18 Νοεμβρίου, και λαμβάνει αριθμό εισερχομένων 562.

Υπογράφουν, ο Λόγγος (Προκόπης Τζάνος) στρατιωτικός διοικητής και ο Θανάσης (Θανάσης Τζάνος) καπετάνιος του τάγματος. 

Το κείμενο έχει έχει ως εξής:

Εθνικός Στρατός

ΕΛΑΣ

7ον Σύν/μα

ΙΙΙ Τάγμα         

αρ: 183

Προς

Το 7ον Σύν/μα

Εις απάντησιν της αιτήσεως του σεβ. Μητροπολίτου Καρυστίας και Σκύρου Ανανία γνωρίζομεν τα κάτωθι.

Ο πρώην Δεσπότης Παντελεήμων αντί να καταγίνεται με έργα της δικαιοδοσίας του, είχε δημιουργήσει οργάνωσι η οποία συνεργαζόταν είτε άμεσα είτε έμμεσα με τον κατακτητή.

Όταν τα τάγματα ασφαλείας ήρθαν στην περιοχή της Κύμης, όλοι όσοι είχαν ανακατευθή στην εθνικοαπελευθερωτική οργάνωσιν του ΕΑΜ κατεδιώχθησαν από τους Γερμανοτσολιάδες, τα σπίτια τους κάηκαν, τα τρόφιμά τους αρπάχτηκαν και αυτοί για να σωθούν αναγκάστηκαν να καταφύγουν στα βουνά. Οι συνεχείς επιδρομές των Γερμανοτσολιάδων στα γύρω χωριά και η αφόρητος πείνα που μάστιζε όλους τους καταδιωκομένους τούς ανάγκασε να πάρουν για να ζήσουν από το κοπάδι του Δεσπότη. 

Αυτό το κάναν για τους εξής λόγους.

Ο πρώην Δεσπότης σαν κύριος υπεύθυνος της όλης κατάστασης θεωρείται προδότης και σαν προδότης η περιουσία του κατάσχεται. Το ΕΛΑΣ πήρε από το κοπάδι του Δεσπότη 2 φορές, την μια 110-120 και την άλλη 60-70.   

Τα  γίδια αυτά τα πήραν οι Γερμανοί τον περασμένο Ιούνιο, όταν κάνανε το κτένισμα σε συνεργασία με τους Τσολιάδες. 

17-11-44 

Το ΙΙΙ Τάγμα

Υπογραφές 

Λόγγος               Θανάσης

Ο ανθυπολοχαγός του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ (Ευβοίας) Πλάτων-Δημήτρης Τσάκος

Μια πολύ όμορφη φωτογραφία και συνάμα σπάνια αν όχι μοναδική.
Ο Δημήτρης Τσάκος με τον Κώστα Αμπλιανίτη. 
Έφεδροι αξιωματικοί του ΕΣ και μετέπειτα και οι δύο αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Ο Δημήτρης στο 7ο Σύνταγμα και ο Κώστας στο 42ο. 

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Τον Δημήτρη Τσάκο- Πλάτωνα τον συναντάμε πολλές φορές χάρη στην κλασική φωτογραφία του επιτελείου του 7ου συντάγματος του ΕΛΑΣ της Εύβοιας. 

Οι αναγνώστες τις ιστοσελίδας αυτής θα τον έχουν συναντήσει σε μια αναφορά στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση στην μόλις απελευθερωμένη Εύβοια. (κλικ) 

Σήμερα θα παρουσιάσουμε εδώ για πρώτη φορά μερικά σπάνια τεκμήρια που δίνουν κάποια στοιχεία της δράσης του χωρίς όμως να είναι από μόνα τους ικανά να αποτελέσουν ένα πλήρες βιογραφικό. 

Ισχύει και γι' αυτόν ό,τι και για τόσους άλλους αγωνιστές. Ακόμα κι όταν διαμορφώνουμε μια κάποια εικόνα της δράσης τους στην κατοχή, μετά χάνουμε την συνέχεια. 

Πολλούς από εκείνους τους σπουδαίους ανθρώπους μπορεί να τους συναντήσαμε, να μιλήσαμε μαζί τους, να παλέψαμε, ίσως να φάγαμε και να ήπιαμε μαζί σε κάποια από τα μεταδικτατορικά τσιμπούσια αλλά, καθώς δεν ξέραμε την Ιστορία, δεν είμασταν σε θέση να τους "ξεψαχνίσουμε". 

Εκείνοι σεμνοί αλλά και πολλά ταλαιπωρημένοι από εχθρούς και "φίλους" ελάχιστες φορές ξεκίναγαν αυτές τις συζητήσεις. 

Έχω πολλά παραδείγματα να παραθέσω. 

Εδώ θα παραθέσω μόνο δύο κι αυτό γιατί συνδέονται με την Εύβοια. Την Εύβοια με την οποία συνδέομαι αν και κατάγομαι από την βοιωτική ακτή του Ευβοϊκού. 

Το πρώτο παράδειγμα είναι ο Δημήτρης Τόμπρος, ταγματάρχης του Ελληνικού Στρατού. Ένας από τους ανώτερους αξιωματικούς του 7 Συντάγματος κατά την Απελευθέρωση. 

Τον είχαμε δίπλα μας, σε μια από τις οργανώσεις του ΚΚΕ της οδού Αχαρνών σχεδόν όλη τη δεκαετία του '80 και πιο πριν. Κανείς μας όμως δεν ήξερε καν ότι υπήρξε και αξιωματικός του στρατού. 

Το άλλο παράδειγμα είναι ότι πολλούς από τους επιζήσαντες αντάρτες του Συντάγματος τους έχω συναντήσει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο στις αρχές του '80 όταν γίνονταν οι προσπάθειες να στηθούν τα πρώτα μνημεία στη Χαλκίδα για τους εκτελεσμένους ή όταν συλλέγονταν τα στοιχεία για την αναγνώριση της δράσης των αντιστασιακών. Σίγουρα συναντηθήκαμε όλοι, εγώ νεαρός φοιτητής και εκείνοι στην ηλικία που βρίσκομαι εγώ τώρα, στη μεγάλη συγκέντρωση που έγινε όταν εντοιχίστηκαν οι πλάκες με τα ονόματα των εκτελεσμένων στη μάντρα της Στρατώνας. 

Πέρασαν όλοι δίπλα μου, ήρθαμε πρόσωπο με πρόσωπο, αλλά δεν είχα τις "γνωσιολογικές προϋποθέσεις" να αντιληφθώ τη σημασία της συνάντησης αυτής και, παραπέρα, να την αξιοποιήσω για την περαιτέρω μελέτη της Ιστορία. 

Γιατί τα λέω όλα αυτά και... εκτρέπομαι; 

Τα λέω γιατί δεν πρέπει να χάσουμε άλλες ευκαιρίες διάσωσης των ιστορικών στοιχείων και τεκμηρίων.

"Όσο μακραίνει του χρόνου η ουρά 

τόσο θα μοιάζω με τα απολιθωμένα εκείνα τέρατα..." 

λέει ο επαναστάτης ποιητής. 

Και μέχρι να καταλάβουν οι επόμενες γενιές την αξία εκείνων των "απολιθωμένων τεράτων και θαυμάτων", μάλλον θα χαθούν ακόμα περισσότερα. Κι αν δεν χαθούν, σίγουρα δεν θα ξέρουν τι έχουν στα χέρια τους και στα ντουλάπια τους. 

Όσο για τα αρχεία; αυτά δεν ξέρουμε από τώρα ότι υπάρχουν και φυλάνε πολύτιμους θησαυρούς. 

Να μερικοί από αυτούς.... 

Α. Πρώτα πρώτα το φύλλο μητρώου του Πλάτωνα όπως το συνέταξε το στρατιωτικός διοικητής του ταγματάρχης Γιάννης Σταματάκης-Λακκιώτης τέτοιες ημέρες πριν 80 ακριβώς χρόνια.

Β. Στη συνέχεια ένα αυτόγραφο βιογραφικό του ίδιου του Δημήτρη Τσάκου το οποίο συντάχθηκε το 1980 προφανώς μετά από παράκληση του Γιάννη Δουατζή. 

Γ. Η προκήρυξη που υπογράφει ως Πρόεδρος του Επαρχιακού Συμβούλιου της Κεντρικής Εύβοιας στις 20 Οκτωβρίου 1944. Δλδ τέσσερις (4) ημέρες μετά την απαγκίστρωση των Γερμανών από τη Χαλκίδα και τρις (3) ημέρες πριν παραδοθούν οι Ταγματασφαλήτες και μπει ο ΕΛΑΣ στην πόλη.

Δ. Η κλασική και γνωστή φωτογραφία της διοίκησης του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ. Όρθιος πάνω από τον Σταματάκη-Λακκιώτη. Δεξιά του οι Βαγγέλης Χείλαρης- Εύριπος με τον Ιπποκράτη Μαυρομάτη- Νικηταρά. Αριστερά οι δύο Τζάνοι, ο Θανάσης και ο Προκόπης -Λόγγος. Αριστερά από τον Λακκιώτη, ο Παντελής Τσίχλας-Χατζηχρήστος. 

[Κάποια στιγμή θα κάνουμε και γι΄αυτόν ένα αφιέρωμα με μοναδικά τεκμήρια]. 

Εδώ να αναφέρουμε ότι, όπως υπήρχαν δύο Τζάνοι στη νότια Εύβοια που δεν ήταν αδέλφια, υπήρχαν και δυο Τσάκοι στην Κεντρική. Ο Κώστας Τσάκος, αξιωματικός κι εκείνος του ΕΣ και του ΕΛΑΣ εκτελέστηκε στην Αίγινα τον Απρίλιο του 1948. Επίσης δύο ήταν και οι Αφένδρα αλλά εκείνοι ήταν αδέλφια. 

Ε. Τέλος, ένα θλιβερό ντοκουμέντο. Η δημοσίευση στον "Ευβοϊκό Κήρυκα" της δήλωσης του Δημήτρη Τσάκου. Όσο και να σνομπάρουν μερικοί μερικοί τους "δηλωσίες", λες κι αυτοί δεν ξέρουν τίποτα από δηλώσεις, λες κι εκείνοι δεν ήταν παράγοντες που οδήγησαν με τα λάθη τους και την στενοκεφαλιά τους τόσους και τόσους αγωνιστές στο έσχατο δίλημμα της ζωής, εμείς στεκόμαστε με σεβασμό στα ανθρώπινα δράματα. 

Μακριά από αφορισμούς, οι ανθρώπινες αυτές καμπές, μάς σφυρηλατούν και μάς δίνουν φρόνηση. 

Όλοι οι σημαντικότεροι καπεταναίοι της Ρούμελης ήταν "δηλωσίες". Δεν ήταν όμως δειλοί και το απέδειξαν. 

Και ο καπετάν Θωμάς, ο σύνδεσμος του Άρη, είναι ο μόνος που κρατάει ζωντανή την επισήμανση ότι ο Άρης δούλευε με μεθοδικότητα μέσα σ' αυτή τη μάζα των 70.000 δηλωσιών για να μεταστρέψει το μίσος τους για τη δικτατορία Μεταξά σε δράση. Μίσος, ναι, γιατί τους ταπείνωσε και τους υπέβαλε σ' αυτή την δεινή δοκιμασία.

Ο Πλάτωνας υπογράφει 12 Απριλίου 1948, όταν όλα είχαν χαθεί, όταν η ελπίδα είχε εξοντωθεί για μια ακόμα φορά. Ο Απρίλιος του '48 είναι ιδιαίτερα φονικός, τόσο στα βουνά όσο και στις φυλακές. Στις 6 Μαΐου εκτελείται ο Πολικός στην Αίγινα. 

Δεν μπορεί, βέβαια, κανένας να μην αποδώσει τιμές σ' εκείνους που δεν λύγησαν αλλά μήπως αυτή δεν ήταν και οι κύρια επιδίωξη των αντιπάλων; Να τους εξοντώσουν δλδ βιολογικά σε μια "πολιτική τελική λύση";

Ευβοϊκός Κήρυξ, 21 03 1949, σελ 2.
Η δίκη των ¨Στρατολόγων" έχει αρχίσει
στις 15 Μαρτίου
και βρίσκεται στην κορύφωσή της.
Να λοιπόν, πού οφείλεται η τόσο μεγάλη
καθυστέρηση της δημοσίευσης της δήλωσης,
από τον Απρίλιο του 1948 στον Μάρτη του 1949.