Ο λοχαγός Ντον Στοττ (Σκοτ) και το αντι-ΕΑΜ σύμφωνο της Αθήνας

Στο πρώτο δεκαήμερο του Οκτωβρίου 1943, διαφεύγοντας από τον κλοιό των εκκαθαριστικών στον Ελικώνα, ο Άγγλο-Νεοζηλανδός λοχαγός Ντον, κουβαλώντας έναν βαριά τραυματισμένο αντάρτη του ΕΛΑΣ στην πλάτη επί τρεις ημέρες, φτάνει στα Δερβενοχώρια.

Ζητάει σύνδεσμο να μπει στην Αθήνα. Είχε λέει διαταγή του ΣΜΑ για σαμποτάζ στο αεροδρόμιο Καλαμακίου!

 Του δίνουν τον καλύτερο, τον Χασιώτη Γιώργη Μαρούγκα. Στην "είσοδο" της πόλης από την πλευρά της Ελεύθερης Ελλάδας, ο Ντον φοράει τη στολή του λοχαγού με  εκείνο το... καουμπόικο χαρακτηριστικό καπέλο, και μπαίνει καμαρωτός στο άστυ! 

Ο Μαρούγκας εκπλήσσεται. Όταν δε, βλέπει δύο Γερμανούς να τον χαιρετάνε κανονικά κι εκείνος να ανταποδίδει, γυρίζει πίσω έντρομος και αναφέρει...

-Τι με μπλέξατε μ' αυτόν τον παλαβό τον Εγγλέζο; Αν θέλατε να με χαντακώσετε μπορούσατε να βρείτε άλλον τρόπο, όχι έτσι! 

Ο Ντον θα μείνει στην Αθήνα περισσότερο από έναν ολόκληρο μήνα. 

Σαμποτάζ στο αεροδρόμιο δεν έγινε βέβαια, αλλά οργανώθηκε ένα άλλο, αντίθετης κατεύθυνσης και πολύ μεγαλύτερης στρατιωτικής και πολιτικής σημασίας. 

Πρόκειται για το αντι-ΕΑΜικό ή αντι-κομμουνιστικό σύμφωνο που έγινε γεγονός παραμονές της Συνδιάσκεψης των Μεγάλων στην Τεχεράνη και ενώ οι συνομιλίες των Υπουργών Εξωτερικών προχωρούσαν κανονικά στη Μόσχα. 

Ναι, με την... αιγίδα του δήμαρχου Αθηναίων Γεωργάτου, στο σπίτι του, συναντήθηκαν οι Γερμανοί με την ομάδα του Ντον. Και οι δύο πλευρές πήγαν και ήρθαν, διαβουλεύτηκαν, και ξανασυναντήθηκαν. 

Άγγλοι,  Γερμανοί, Γεωργάτος, δεν ήταν οι μόνοι συνομιλητές σε εκείνη την συνωμοσία! 

Ποιοι άλλοι πήραν μέρος; 

Τι καθορίστηκε σε εκείνη την... πρώιμη φάση του Οκτωβρίου του 1943 και λίγο πριν τη δέσμευση των Μεγάλων στην Τεχεράνη; Ποιος ο διεθνής αντίκτυπος; Ποια η αντίδραση της Μόσχας; Τι λέει ο Αμερικανός Μακ Βι, πρέσβης στη Μέση Ανατολή;

Ποια είναι τα καταιγιστικά γεγονότα που ακολούθησαν; τι απέγινε ο λοχαγός Ντον; Σκοτώθηκε όντως στο υποβρύχιο (στον Ειρηνικό) όπως ισχυρίζεται ο υποχθόνιος Μαρίνος ή παρασημοφορήθηκε μετά από μια σύντομη... περιπέτεια με το στρατοδικείο; 

Για όλα αυτά μιλάει με στοιχεία ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ και εμείς συμπληρώνουμε με καινούργια, τα οποία, εν τω μεταξύ, προέκυψαν και τεκμηρίωσαν το γεγονός και την ευρύτερη σημασία του.

Εκτός των πολλών και σημαντικών τεκμηρίων που συνδυάζονται, παραθέτουμε, σε ξεχωριστό σημείωμα, και ένα χρονολόγιο των κινήσεων του Ντον, από τη μέρα που μπήκε στην Αθήνα μέχρι την διαφυγή του,  με άκατο των Γερμανών, μέσω της Χίου, στη Μέση Ανατολή... 

Διαβάστε στον 1ο τόμο του "Ορέστη".... 

Μερικές διευκρινίσεις για τον "Ορέστη", την έκδοσή του, την τιμή του κλπ

 

Ο "Ορέστης" στη σπηλιά του Μπόρση, μετά από 80 χρόνια!!!
Η φωτογραφία αλλά και ο εν-τ(Ρ)οπισμός της μνήμης στον φυσικό της τόπο-τρόπο, είναι του φίλου και συναγωνιστή στη διατήρηση της μνήμης Λάζαρου Πολιτάκη.
Και από δω, χίλια ευχαριστώ!!!

Ο "Ορέστης", ήτοι το βιβλίο που φέρει ως πλήρη τίτλο τον 

Ανδρέας Μούντριχας-Ορέστης, καπετάνιος της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ στο φως της ιστορικής έρευνας

κυκλοφορεί σε δύο τόμους... 

από τις 20 Δεκεμβρίου 2024 ο 1ος τόμος και λίαν προσεχώς ο 2ος. 

Ως κορμό του έχει την αφήγηση του ίδιου του καπετάνιου, η οποία δημοσιεύτηκε, σε συνέχειες, στην Απογευματινή, από τον Ιανουάριο του 1958 έως τον Σεπτέμβριο του 1959. Έχουν βρεθεί όλα τα κείμενα και δεν λείπει τίποτα, εκτός από 5-6 λέξεις, οι οποίες, σε δυο αντίτυπα της εφημερίδας που διασταυρώθηκαν, είναι κακοτυπωμένες. 

Εκτός από τα κείμενα του καπετάνιου, παρατίθενται, και η αλληλογραφία με τους αναγνώστες, όπως και, οι απαντήσεις του Ορέστη σ' αυτές. Υπερβαίνουν τις πενήντα. 

Σε όλα αυτά τα "υλικά", τα οποία από μόνα τους αποτελούν έναν ιστορικό θησαυρό, θησαυρό που καλείται ο φιλίστωρ αναγνώστης να ανακαλύψει και να απολαύσει, προστίθενται άφθονες σημειώσεις και παραπομπές. Δεν είναι μόνο βιβλιογραφικές. Είναι σχόλια, υπομνηματισμοί, διευκρινίσεις, που προέκυψαν από την ιστορική έρευνα, η οποία, πλαισίωσε τις μαρτυρίες του Ορέστη.                         Δηλαδή, δεν είναι μόνο οι αφηγήσεις του καπετάνιου αποτέλεσμα της ιστορικής έρευνας, εφόσον για πρώτη φορά δημοσιεύονται σε βιβλίο και μετά από την αφάνεια των 66 χρόνων. Οι ίδιες αυτές οι αφηγήσεις γίνονται βατήρας και για την παραπέρα επέκταση της έρευνας και την εμβάθυνσή της σε σοβαρά ζητήματα και γεγονότα, στα οποία, ο καπετάνιος δίνει ιδιαίτερο βάρος. Δείγματα αυτής της δουλειάς έχουμε παρουσιάσει σε προηγούμενες αναρτήσεις στην ιστοσελίδα αυτή. 

Ο κάθε τόμος εμπεριέχει τα τρία από τα έξι μέρη στα οποία ο Ορέστης χωρίζει τις αφηγήσεις του. Σε κάθε Μέρος αντιστοιχεί και ένα Παράρτημα. Εκεί, στα Παραρτήματα, δημοσιεύονται και η αλληλογραφία και όλα όσα, σημειώματα και τεκμήρια, θεωρούμε ότι συμβάλλουν, τόσο στην κατανόηση των ζητημάτων που θέτει ο Ορέστης όσο και στην διεύρυνση της ιστορικής γωνίας από την οποία θεάται, την επική εκείνη περίοδο, ο σημερινός αναγνώστης.       Τα τεκμήρια αυτά είναι πολλά και δημοσιεύονται για πρώτη φορά. Πρόκειται για κείμενα εφημερίδων και εντύπων της εποχής εκείνης, για έγγραφα της διοικητικής δομής της "Ελληνικής Πολιτείας" (δλδ του "κράτους" των Δωσιλόγων), για γερμανικές και ιταλικές διαταγές, για έγγραφα της Χωροφυλακής, των κοινοτήτων, του μηχανισμού πληροφοριοδοτών των κατακτητών, διαταγές και κείμενα του ΕΛΑΣ και όλων των σχηματισμών του από τη Μεραρχία μέχρι τα τάγματα και τους λόχους. 

Ακόμα, το βιβλίο περιέχει και σπάνιες και ανέκδοτες φωτογραφίες, βιβλιογραφία, κατάλογο αρχείων που μελετήθηκαν, κατάλογο βιβλιοθηκών, ευρετήρια κυρίων ονομάτων και τοπωνυμίων, πίνακα περιεχομένων. Μόνο που επειδή, για τεχνικούς λόγους, ο κάθε τόμος δεν ήταν δυνατόν να έχει περισσότερες σελίδες, στο τέλος του και πριν τα περιεχόμενα, υπάρχει ένας σύνδεσμος μαζί με ένα QR code. Πληκτρολογώντας ή σκανάροντας, ο αναγνώστης αποκτά πρόσβαση σε ένα ακόμα αρχείο. Εκεί βρίσκεται το πρόσθετο υλικό, το σχετικό με τον κάθε τόμο, και το οποίο, όπως είπαμε, για τεχνικούς λόγους δεν κατέστη δυνατόν να τυπωθεί. 

Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη όλον αυτόν τον όγκο των στοιχείων (πάνω από 2.500 σελίδες οι δύο τόμοι) αλλά και την ποιότητά τους και την μοναδικότητά τους στον χώρο των μέχρι τούδε εκδόσεων, νομίζω ότι μπορώ να ισχυριστώ πως "το βιβλίο αξίζει τα λεφτά του".  Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα βιβλίο-αρχείο-φάκελο, στο οποίο, όποιος θέλει να μελετήσει την ιστορία της Αντίστασης μέχρι και την αρχή του Εμφυλίου (1947), θα μπορεί να ανατρέχει πάλι και πάλι, να ψάχνει, να ερευνά, να συμβουλεύεται κ.ο.κ. Συνεπώς, δεν έχει ημερομηνία λήξης και δεν είναι μίας χρήσης. Αντιθέτως, είναι βιβλίο αθάνατο, για το έπος του σύγχρονου ελληνισμού, το "νέο 1821", το οποίο πλέον, έχει περάσει στον άχωρο χώρο του Πνεύματος και ως εκ τούτου στην Αθανασία. 

Η τιμή του 1ου τόμου, με την οποία καταχωρείται στους καταλόγους είναι 38,89 ευρώ. Παρά την έκπτωση 10% που παρέχεται, παραμένει υψηλή, για τα εισοδηματικά δεδομένα του κοινού στο οποίο απευθύνεται. Ίσως και απαγορευτική, αν υπολογίσουμε και τον 2ο που έρχεται. Δεν γινόταν αλλιώς! Εκείνο όμως που έγινε και λύνει, πιστεύω, το πρόβλημα, είναι η παράλληλη έκδοση του "Ορέστη" ΚΑΙ σε ebook. Η τιμή του είναι μόλις 15,90 ευρώ (ο κάθε τόμος). Γράφει ακριβώς τα ίδια πράγματα και, κατά τη γνώμη μου, είναι ευκολότερο στη χρήση και στην προσπέλαση όλου αυτού του υλικού που συνοδεύει την αφήγηση του Ορέστη. 

Ξαναγυρνώντας στον έντυπο τόμο, σημειώνουμε ότι στην τιμή καταλόγου των 38,89 ευρώ, παρέχεται η επιτρεπόμενη από τον νόμο έκπτωση και έτσι στα βιβλιοπωλεία εμφανίζεται με την ενιαία τιμή πώλησης των 35,00 ευρώ! 

Εδώ οφείλω να επισημάνω ότι, προσωπικά, διαφωνούσα πάντα και εξακολουθώ να διαφωνώ με τον νόμο που επιβάλλει ενιαία τιμή πώλησης στα βιβλία. Υποτίθεται ότι ήρθε για να βοηθήσει τους εκδοτικούς οίκους και τους συγγραφείς(!) Αν ήθελαν πραγματικά κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να επιβάλλουν, ταυτόχρονα, και μειωμένη έκπτωση στους μεταπωλητές. Δηλαδή  να απαγορεύεται η έκπτωση να είναι 50% στις χονδρικές πωλήσεις και να είναι για το ίδιο χρονικό διάστημα πχ 40%. Τώρα ενώ ο εκδοτικός οίκος πουλάει με μεγάλη έκπτωση, η έκπτωση αυτή δεν φτάνει στον πελάτη, όποια κι αν είναι η τιμή του βιβλίου. Επομένως, ο καθένας κατανοεί ότι, η ωφέλεια της ενιαίας τιμής δεν φτάνει σε αυτούς που κόπιασαν για να βγει το βιβλίο αλλά μένει σε εκείνους που το μεταπωλούν!

Όσοι αναγνώστες, λοιπόν, επιθυμούν να το προμηθευτούν, θέλοντας να βοηθήσουν την έκδοσή αυτή και μελλοντικές που περιμένουν τη σειρά τους, ας παραγγείλει το βιβλίο από τις Εκδόσεις Φυλάτος!    Το βιβλίο θα έρθει κατευθείαν σ' αυτούς, ΧΩΡΙΣ ΜΕΣΑΖΟΝΤΕΣ & ΧΩΡΙΣ ΕΞΟΔΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ, σε όλη την ελληνική επικράτεια! 

Τέλος, μια ακόμα σημείωση, ιδιαίτερα χρήσιμη στους φίλους και τους συναγωνιστές της διατήρησης της μνήμης του "Νέου '21".       Ο "Ορέστη" έγινε πραγματικότητα μετά από περιπλανήσεις, σε μεγάλους και μικρούς εκδοτικούς οίκους, τεσσάρων ετών χάρη στην καινοτομία της "εκτύπωσης κατά την παραγγελία" (print on demand). 

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι, δεν τυπώνεται σε εκατοντάδες αντίτυπα όπως τυπώνονταν τα βιβλία μέχρι τώρα. Κάτι τέτοιο θα ήθελε πολύ χρήμα στοκαρισμένο και, φυσικά, πολύ μεγάλο αποθηκευτικό χώρο. Και τα δύο είναι, εκτός από ανύπαρκτα, πολύ ακριβά. Μαζί με το ρίσκο μιας έκδοσης καθιστούν κάθε παραδοσιακή εκδοτική προσπάθεια, αδύνατη.

Παρακαλούμε λοιπόν, τους φίλους και τους συναγωνιστές της διατήρησης της μνήμης, ήγουν της α-λήθειας, να δείξουν λίγη υπομονή, ιδιαίτερα κατά την πρώτη περίοδο, καθώς συνέπεσε με τις γιορτές και δημιουργήθηκαν καθυστερήσεις. Ας έχουν δε υπόψη τους ότι, και οι υπηρεσίες ταχυμεταφοράς ήταν όλο αυτό το χρονικό διάστημα κορεσμένες, οπότε δημιουργούσαν, κι αυτές με τη σειρά τους, καθυστερήσεις. Οι εκδόσεις Φυλάτος, στις οποίες οφείλουμε και το γεγονός της έκδοσης του "Ορέστη" αλλά και την καλαισθησία αυτής, δεσμεύονται ότι, 

«τα βιβλιοπωλεία καλύπτονται εντός μιας εργάσιμης από την ημέρα που θα παραγγείλουν χωρίς καμία απολύτως καθυστέρηση. Παρομοίως τα βιβλία σε πελάτες λιανικής στέλνονται την επόμενη εργάσιμη ή και αυθημερόν».

Σας ευχαριστώ 

με αγωνιστικούς χαιρετισμούς

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Ο "Ορέστης" στη Μαζαρέκα (ή Μαζαρέικα), μετά από 80 χρόνια!!!
Η φωτογραφία αλλά και ο εν-τ(Ρ)οπισμός της μνήμης στον φυσικό της τόπο-τρόπο, είναι του φίλου και συναγωνιστή στη διατήρηση της μνήμης Λάζαρου Πολιτάκη.
Και από δω, χίλια ευχαριστώ!!!

Μάιος 1944: Ο Ορέστης, εθνοσύμβουλος στους Κορεσχάδες!

   

  Το ξέρετε ότι ο Ορέστης, ήταν και σύμβουλος στο Εθνικό Συμβούλιο των Κορεσχάδων; 

Ποιος να σας το πει για να το ξέρετε;

Στους καταλόγους, που τους έχει συντάξει ο βετεράνος δημοσιογράφος Βάσος Γεωργίου, θα βρείτε έναν "Ορέστη Ράμμα ή Ράμμο", αντιπρόσωπο της Αττικής, αλλά δεν θα καταλάβετε ότι πρόκειται για τον καπετάνιο της 5ης Ταξιαρχίας (τότε ταξιαρχίας κι αργότερα μεραρχίας), μίας από τις πέντε που είχε στη δύναμή του το Α' Σώμα Στρατού, ήτοι ο ΕΛΑΣ της Αθήνας. 

Πουθενά δεν αναφέρεται η ιδιότητά του αυτή και πουθενά δεν φαίνεται κάτι περισσότερο από έναν ασήμαντο, άγνωστο εκπρόσωπο του νομού, ο οποίος νομός,  αποτελεί το κέντρο της χώρας, στοιβάζονται όλες οι ζωτικές λειτουργίες των κατακτητών και όπου, ο ΕΛΑΣ δίνει μάχες εκ παρατάξεως ΜΕ ΤΟΥΣ ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ από τον Οκτώβριο του 1943! 

Και όμως, ο Ορέστης ήταν ένας εκ των έξι (6) ηγετών του ΕΛΑΣ στο ιστορικό αυτό και λαογέννητο σώμα. Οι άλλοι ήταν, ο Στέφανος Σαράφης, ο Κώστας Καραγιώργης, ο Μάρκος Βαφειάδης, ο Ευριπίδης Μπακιρτζής και, βέβαια, ο Άρης Βελουχιώτης. Μόνο που ο Άρης, δώρον άδωρον στο Συμβούλιο, είχε σταλεί εκείνες τις ημέρες στην Πελοπόννησο και σημειώνεται ως "δικαιολογημένως απών"(!) Επίσης, πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Μπακιρτζής είχε προσχωρήσει πρόσφατα από την ΕΚΚΑ, ήταν αντιπρόεδρος της ΠΕΕΑ και εκτελούσε χρέη προέδρου, του Σβώλου απουσιάζοντος στον Λίβανο. Μετά, ο Μπακιρτζής, έγινε διοικητής της Ομάδας Μεραρχιών Μακεδονίας. 

Ο Ορέστης μίλησε στο Συμβούλιο και ανέλυσε τη στρατιωτική κατάσταση στον περίγυρο της Αθήνας και την Εύβοια. Μίλησε και για τους Αρβανίτες του! Δυστυχώς όμως από την ομιλία του, στα περιληπτικά πρακτικά που έχουν δημοσιευτεί, δεν σώζεται τίποτα περισσότερο από δύο φράσεις "του εθνοσυμβούλου Αττικής Ορ. Ράμμα". 

Και όχι μόνο μίλησε τότε στο Συμβούλιο ο Ορέστης, αλλά έγραψε και μετά, στα αναγνώσματά του, την καλύτερη "ανταπόκριση" για τις εργασίες του κορυφαίου εκείνου γεγονότος. 

Θα τη βρει κανείς στη σελίδα 811 του "Ορέστη". Είναι τα πρώτα αναγνώσματα του Γ΄ Μέρους. 

Εκεί, ανάμεσα σε πολύ σημαντικά στοιχεία, κάνει και την πρώτη εκτενή αναφορά στον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, με τον οποίο υπήρξε συνομιλητής, φίλος και συναγωνιστής. Η δεύτερη αναφορά θα γίνει αργότερα, στον δεύτερο τόμο. Και η αναφορά του Ορέστη στον Μπακιρτζή είναι επίσης μοναδικής σπουδαιότητας. "Χάθηκε" κι αυτή και καταχωνιάστηκε μαζί με όλα τα σημαντικά των αναγνωσμάτων του καπετάνιου... 

Οι ζευγάδες, Ορέστης και Γιώτης, έφυγαν. Η σπορά έμεινε...

 

Άκρως σημαντικές είναι οι αναφορές του Ορέστη στον Γιώτη, τον Χαρίλαο Φλωράκη. Γίνονται ακόμα περισσότερο  σημαντικές διότι α) υπάρχουν από το 1958-1959, πολύ πριν ο Χαρίλαος γίνει γραμματέας του Κόμματος, β) ο Χαρίλαος αποφεύγει συστηματικά να αναφερθεί εκτενώς στη δράση του στον ΕΛΑΣ, η οποία ήταν πολύ σημαντικότερη από εκείνη που νομίζουν, ακόμα και όσοι έχουν μια ιδέα της προσωπικότητάς του. 

Ο Γιώτης, είναι για μεγάλο και κρίσιμο διάστημα β' γραμματέας της Κομματικής Επιτροπής της ΙΙ Μεραρχίας. Α' γραμματέας είναι ο ίδιος ο Ορέστης. Σε εκείνο το πόστο τον βρίσκει η διαταγή που απαγορεύει την είσοδο της Μεραρχίας στην Αθήνα στις 12 Οκτωβρίου και αυτό ακριβώς εννοούσε όταν έλεγε και ξαναέλεγε "είχαμε την εξουσία και την δώσαμε". Η αφήγηση του Ορέστη είναι συγκλονιστική όταν περιγράφει τις δραματικές εκείνες στιγμές, όταν οι τρεις τους, ο Ορέστης, ο Γιώτης και ο επιτελάρχης Σαμαρίδης (Λογοθέτης), μετέχουν στις "βουβές συνεδριάσεις"...

Υπάρχουν και άλλες αναφορές. Σημαντικές άμα και δραματικές. Όπου προκύπτουν στοιχεία, τα συμπληρώνουμε. Μία όμως είναι ιδιαίτερα σημαντική και ευτυχώς υπάρχουν και σημαντικά υλικά που την φωτίζουν περαιτέρω. Είναι η δίκη του Χαρίλαου στην Λάρισα το 1955. Στη σελίδα 1132 μπορεί να βρει ο αναγνώστης α) απόσπασμα της απολογίας του, β) σχόλιο της Αυγής, γ) σημείωμα του Ηλία Ηλιού, δλδ του συνήγορού του, στην ίδια εφημερίδα. 

Διότι, στην ερώτηση "γιατί υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο Στρατηγείο Μέσης Ανατολής;" μία από τις απαντήσεις (επισημαίνω "μία" γιατί υπάρχουν κι άλλες απαντήσεις. Όπως υπάρχουν και άλλες ερωτήσεις. Πχ. γιατί η Καζέρτα;) είναι: ο Τίτο! 

Πιστεύω ότι, τούτο το βιβλίο, αν μη τι άλλο, θα προκαλέσει ακόμα μια συζήτηση γύρω από το κυρίαρχο αφήγημα, το οποίο, θέλει την υπαγωγή του ΕΛΑΣ στο ΣΜΑ ως την απαρχή όλων των δεινών. Εκείνοι, οι οποίοι, το επινόησαν, είχαν λόγους να αποπροσανατολίσουν για τις ευθύνες τους. Εκείνοι όμως, που έκτοτε το επαναλαμβάνουν, δεν έχουν λόγους αλλά δεν έχουν και το καθαρό μυαλό, όπως απαιτεί η... σπορά των ζευγάδων!!! 

Τρώνε τη σπορά, αντί να την καλλιεργήσουν για να καρπίσει... 

Ο Ορέστης συνομιλεί με τους αναγνώστες του, εχθρούς και φίλους!

 

Το εγχείρημα του Ορέστη, να αφηγείται τα γεγονότα κάθε μέρα, έξη μέρες τη βδομάδα, επί είκοσι (20) μήνες, στην Απογευματινή, είναι κάτι μοναδικό! Δεν υπάρχει καν ανάλογο, είτε από πολιτικό είτε από στρατιωτικό της σύγχρονης ιστορίας. 

Ας σκεφτεί κανείς ότι, από τους 12 καπετάνιους μεγάλων μονάδων του ΕΛΑΣ (τους δώδεκα της Λαμίας) οι συγγράψαντες αναμνήσεις μετριούνται στα δάκτυλα του ενός χεριού. Κανένα απ' τα έργα αυτά δεν είναι της έκτασης και του όγκου του Ορέστη. Ο Μάρκος, που παρουσιάζει δύο τόμους, είναι περισσότερο...πολιτικός ενώ, η αντίστοιχη αφηγήσή του για την περίοδο που αναφέρεται ο Ορέστης (μέχρι τις παραμονές του Δεκέμβρη), δεν φτάνει καν τις διακόσιες πενήντα σελίδες και σ' αυτές μέσα είναι και τα γεγονότα πριν την ίδρυση του ΕΑΜ. 

Ωστόσο δεν είναι μόνο μία η μοναδικότητά του. Μέσα στα "φράκταλς" του υπάρχουν κι άλλες. Όπως λέμε και στον "Πρόλογο" του βιβλίου, χρειάζεται μόνο καθαρό μυαλό και, κυρίως, καθαρή καρδιά. Καρδιά απαλλαγμένη από την μικροψυχία και την μισαλλοδοξία, αλλά και από την εμπάθεια και την ισχυρογνωμοσύνη. 

Μια από αυτές τις "εσωτερικές" μοναδικότητες και πρωτοτυπίες του Ορέστη, είναι και η συνομιλία με τους αναγνώστες του, εχθρούς και φίλους. 

Από τις πρώτες δημοσιεύσεις κιόλας πλήθος τηλεφωνημάτων και γραπτών μηνυμάτων (επιστολών) φθάνουν στα γραφεία της εφημερίδας! Από τις επιστολές αυτές, περισσότερες από 50, δημοσιεύονται. Απαντάει σε όλες, είτε άμεσα είτε μέσα από τα κείμενά του, τα οποία, όπως τονίζουμε, γράφονται μέρα με τη μέρα και δεν είναι εκ των προτέρων έτοιμα. Εμείς,  στον πρώτο τόμο δημοσιεύουμε τις 38. Στον δεύτερο θα δημοσιευτούν οι υπόλοιπες. Αποτελούν το πρώτο κομμάτι κάθε Παραρτήματος και τα Παραρτήματα είναι έξι (6), όσα και τα Μέρη της αφήγησης, όπως αυτή χωρίστηκε από τον Ορέστη. Ο πρώτος τόμος έχει τα τρία πρώτα μέρη και δεύτερος τα επόμενα τρία.

Άλλοι, από τους επιστολογράφους, δείχνουν με κάποιον συγκεκαλυμένο τρόπο την εκτίμησή τους και τη χαρά τους. Άλλοι εκφράζουν τον θυμό τους, την αγανάκτησή τους. Κάποιοι είναι άμεσα εμπλεκόμενοι. Όπως πχ ο αξιωματικός της Χωροφυλακής Ζαββός ή όπως ο γυιος του μοίραρχου Ζουμά από την Άμφισσα. Κορυφαίο "στιγμιότυπο" θεωρώ, την επιστολή ενός μαχητή της Ορεινής Ταξιαρχίας από νησί του Ανατολικού Αιγαίου. Πάνω στην έξαψη της αφήγησης για τον "Δεκέμβρη", ολοφάνερα εντυπωσιασμένος, τον ρωτάει αν το ανάγνωσμα θα βγει σε βιβλίο. Ο Ορέστης του απαντάει ότι, αν ποτέ το κατορθώσει θα είναι από τους πρώτους που θα λάβει αντίτυπο! 

Και οι δύο κατηγορίες αναγνωστών και επιστολογράφων, όμως, εκλαμβάνουν το αφήγημα με τον σωστό τρόπο. Και είναι εκπληκτικό αυτό καθαυτό! Γιατί ενώ οι σύγχρονοί του, οι άνθρωποι που βίωσαν τα γεγονότα, θεωρούν το ανάγνωσμα υπεράσπιση του ΕΛΑΣ, οι κατοπινοί διαστρέφουν και αλλοιώνουν την σημασία του, υποκύπτοντας στις πολιτικές τους σκοπιμότητες. Και αυτό φαίνεται από τα δύο στοιχειώδη πράγματα που κανείς δεν μπορεί ν' αμφισβητήσει: α) Το ανάγνωσμα δεν τυγχάνει του ενδιαφέροντος και μένει θαμμένο κυριολεκτικά, ενώ, όπως είπαμε, και τα "αετόπουλα" εκδίδουν αναμνήσεις και εντάσσονται στην "Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών"! β) Κανείς, μα κανείς, από όσους το ανακαλούν, είτε τίμια παραθέτοντας την πηγή τους είτε λάθρα ποιώντας ξετσίπωτη λογοκλοπή, δεν δίνει την έκταση και τον όγκο του εγχειρήματος. Ούτε καν μιαν ιδέα δεν μάς δίνει για τη σημασία του έργου, είτε συμφωνεί κανείς μαζί του είτε διαφωνεί. 

Ας έχει δε υπόψη του ο σημερινός αναγνώστης ότι, έναν χρόνο μετά την ολοκλήρωση των δημοσιεύσεων, ο Ορέστης πέφτει θύμα τροχαίου μέρα μεσημέρι μέσα στο κέντρο της Αθήνας. Σημειώνουμε δε ότι παρόμοιο "τυχαίο" συμβάν έχουμε και με τον στρατηγό Σαράφη και με τον Γιώργη Μπουτσίνη-Νικήτα, χωρίς να έχουν την τύχη του Ορέστη που γλίτωσε με ένα βαριά τραυματισμένο χέρι... 

Τούτο το βιβλίο, λοιπόν, με τους δύο τόμους του, με τα έξι Μέρη του και τα άλλα τόσα Παραρτήματα, με τις κοντά χίλιες σημειώσεις, σχολιασμούς, παραπομπές του, με τα ειδικά θεματικά σημειώματα και τα εκατοντάδες αρχειακά τεκμήρια, έρχεται να αποκαταστήσει του "στραβού το δίκιο"... 

Ο αρχιτυπογράφος της ΙΙ Μεραρχίας Θανάσης Γκιώκας από το Κριεκούκι

 

Ο Ορέστης αναφέρεται με μεγάλη εκτίμηση στον "αρχιτυπογράφο Θανάση Γ." κι αφηγείται συνοπτικά την προσφορά του και την περιπέτειά του στη συνέχεια. Εμείς, με τη βοήθειά του καπετάνιου αλλά και του... θεού της ιστορικής έρευνας, που είναι ελεήμων και γενναιόδωρος στους επίμονους διακόνους της, συμπληρώνουμε την εκπληκτική του δράση. 

Στο μικρό τυπογραφείο της μεγάλης αυτής μονάδας του ΕΛΑΣ, το οποίο... εδρεύει στη σπηλιά του Μπόρση, στην Πάρνηθα, τυπώνεται το δημοσιογραφικό όργανο με το όνομα "ΕΚΔΙΚΗΤΗΣ". 

Εκδίδεται από τον Αύγουστο του 1943 έως τον αφοπλισμό και τη διάλυση του ΕΛΑΣ, παρά τις εκκαθαρίσεις των Γερμανών και παρά την καταστροφή του πιεστηρίου τον Οκτώβριο του 1943, μετά την τριήμερη μάχη των Δερβενοχωρίων. 

Ο Θανάσης όμως, δεν εννοεί να περιοριστεί αυστηρά στα τυπογραφικά του καθήκοντα. Με κάθε ευκαιρία παίρνει το όπλο και ακολουθεί τα τμήματα. Ο Βερμαίος τού το απαγορεύει, καθώς είναι ανεκπαίδευτος στρατιωτικά και κινδυνεύει να πάει άδικα. 

Πράγματι, στην τελική φάση και ενώ ο Φώτης έχει μετατεθεί στο 42ο Σύνταγμα, ο Θανάσης, παίρνοντας μέρος στις συγκρούσεις γύρω από το Μύλεσι (τέλη Σεπτεμβρίου 1943), τραυματίζεται βαριά στο πόδι. Πρόκειται για τη μάχη εκείνη στην οποία σκοτώθηκε ο Βαγγέλης Γεωργαντάς και τραυματίστηκε, επίσης βαριά στη γνάθο, ο Σωτήρης Λιάπης. Και οι δύο από το Σχηματάρι. 

Οι τραυματίες μεταφέρονται στην Εύβοια. Ο Θανάσης, τελικά, μέσω του ΕΛΑΝ (Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Ναυτικό) "ανοικτής θαλάσσης", βρίσκεται στη Λέσβο, όπου και του ακρωτηριάζεται το πόδι. 

Νοσηλεύεται για μήνες. Εκεί τον βρίσκουν τα Δεκεμβριανά και αγανακτισμένος με την άθλια προπαγάνδα κατά του ΕΛΑΣ και του ΕΑΜ παίρνει την πένα. 

Τέσσερα κείμενα του Θανάση Γκιώκα βρίσκουμε σε ΕΑΜική εφημερίδα του νησιού! Τα δημοσιεύουμε ολόκληρα, ακριβώς 80 χρόνια μετά! Είναι ανώνυμα αλλά η ταυτοποίηση δεν είναι δύσκολη. Τα κείμενα αφορούν τα γεγονότα στην περιοχή. Τα τρία δημοσιεύονται για πρώτη φορά ενώ το ένα είναι δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα του "Αγίου Θωμά" και περιγράφει πώς οι αντάρτες είδαν από την Αγια-Σωτήρα (Ύπατον όρος) τις στήλες του καπνού στη Λιάτανη και στο Κλειδί στις 26 Ιουλίου 1944 και ξεκίνησαν για την επιδρομή στο Σχηματάρι την ίδια νύχτα. 

Βρείτε τα κείμενα στον "Ορέστη". Παράρτημα Γ' Μέρους, σελ. 1116...

Η Εύβοια στην Κατοχή. Το ηρωικό 7ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ

 Η Εύβοια είναι νησί στρατηγικής σημασίας. 

Αν και οι Άγγλοι την εγκαταλείπουν αμαχητί, οι Γερμανοί φοβούνται απόβαση των Άγγλων! Τοποθετούν τον συνταγματάρχη Γερακίνη πρόεδρο της επιτροπής εκκένωσης των χωριών σε περίπτωση απόβασης. Ταυτόχρονα ο Γερακίνης "συνομιλεί" και με τους Άγγλους και με τον ΕΛΑΣ!

Ο ΕΛΑΣ εδραιώνεται στην Εύβοια με την τρίτη προσπάθεια. Μια μικρή ομάδα υπό τον Όθρυ, έναν από τους πρώτους αντάρτες του Άρη, περνάει στην Εύβοια από τη Ρούμελη. Διεξάγουν "ένοπλη διαφώτιση" με καλά αποτελέσματα. Οι γερή δράση των πολιτικών οργανώσεων βοηθάει ακόμα περισσότερο στην ανάπτυξη του ΕΛΑΣ.

Το άλμα γίνεται με την συνθηκολόγηση της Ιταλίας και την παράδοση των Ιταλικών όπλων. Ο λαός εξεγείρεται, γιορτάζει και αποσπά τα όπλα των Ιταλών με διαδηλώσεις και δη αναίμακτα! Γίνονται ανταρτοδικεία και εκτελούνται συνεργάτες των Ιταλών. 

Όμως οι Γερμανοί, όπως είπαμε, δεν είναι... κουβαρντάδες σαν τους Άγγλους. Την Εύβοια τη θέλουν και γι' αυτό ουσιαστικά την ανακαταλαμβάνουν. Ταυτόχρονα προωθούν και τα Τάγματα Ασφαλείας. Ο λόχος  Λιάκου και Παπαθανασόπουλου γίνεται, με αναγκαστική στρατολογία, τάγμα και σύνταγμα. Πολλοί ντόπιοι αξιωματικοί συσπειρώνονται. Αρχίζει η τρομοκρατία και οι ανηλεείς διωγμοί κάθε αντιστασιακού. Η Χαλκίδα γίνεται το "μικρό Χαϊδάρι". 

Ο ΕΛΑΣ αν και ενισχύεται με σημαντικά στελέχη, δεν βρίσκει εύκολα τον βηματισμό του. Ο Λακκιώτης, ο Εύριπος (Χείλαρης), ο Σταυραετός (Παλάσκας), ο Όθρυς, ζητάνε τον Ορέστης αλλά εκείνος αδυνατεί να πάει. 

Το 1944 ξεκινάει με μια γερή μάχη που έχει και καλά αποτελέσματα. Η Μάχη της Κακής Σκάλας στις 14 Ιανουαρίου, η οποία, έκτοτε θα πρέπει να λέγεται "Σκάλα Μαυροβουνιώτη- Καρλατήρα", από τον νεκρό αντάρτη του ΕΛΑΣ που πολέμαγε όρθιος. 

Ακολουθούν εκκαθαρίσεις των Γερμανών. Ιδιαίτερα κρίσιμος είναι ο Μάρτιος. Ο ΕΛΑΣ δέχεται πλήγματα αλλά και μια αδιανόητη διαταγή από τον επιτελάρχη του Γενικού Στρατηγείου, τον Έκτορα ή Αρμένη (Θεόδωρο Μακρίδη), να αφήσει μόνο έναν λόχο και να συμπτυχθεί στη Ρούμελη!!! 

Οι οργανώσεις διαφωνούν αλλά υποτάσσονται. Ο Ορέστης όχι. 

24 Μαρτίου 1944, ο καπετάνιος της 5ης Ταξιαρχίας (τότε ήταν ακόμα ταξιαρχία ανήκουσα στο Α' Σώμα Στρατού της Αθήνας που είχε άλλες 4 ταξιαρχίες) ξεκινάει για την Εύβοια. Την 1η Απριλίου είναι στις Καματριάδες και ενημερώνεται για την μάχη του Ξηροχωρίου (Ιστιαίας) όπου σκοτώνεται ο Λιάκος! 

"Το μαντήλι της νεράιδας το πήραμε" είπε στους αντάρτες και στα πολιτικά στελέχη που τον άκουγαν! 

Πράγματι, μια σειρά μάχες (στην Αγία Άννα, στην Βάθεια, την Ερέτρια, την Λίμνη) απωθούν τους Γερμανοτσολιάδες στις οχυρές τοποθεσίες τους και ανατρέπουν την διαταγή σύμπτυξης του ΕΛΑΣ εν τοις πράγμασι. Αργότερα, στο Εθνικό Συμβούλιο, ο Ορέστης θα απολογηθεί για την απειθαρχία αυτή αλλά θα δικαιωθεί μετά πολλών επαίνων από το κλιμάκιο του Πολιτικού Γραφείου. 

Η δράση του ΕΛΑΣ θα κλείσει, μετά από πολλές συγκρούσεις και εκπληκτικούς ελιγμούς του μάστορα της πολεμικής τέχνης Γιάννη Σταματάκη (Λακκιώτη) με την Μάχη της Λαμπούσας στις 3 Σεπτέμβρη 1944 και την άλωση (την δεύτερη) της Βάθειας που την κρατούσαν οι ταγματασφαλίτες. 

Η Χαλκίδα απελευθερώνεται τελευταία από τις πόλεις της Στερεάς! Αν και οι Γερμανοί φεύγουν στις 16/10 ο Παπαθανασόπουλος την παραδίδει στις 23/10! Ένας ακόμα Μελιγαλάς ή ένα ακόμα Κιλκίς αποφεύγεται χάρη στην ψυχραιμία της ΙΙ Μεραρχίας και των πολιτικών οργανώσεων. 

Οι άντρες των Ταγμάτων μαντρώνονται κατά διαταγή των Άγγλων, στη Στρατώνα! Είχε τη σημασία του αυτό το μάντρωμα... αλλά δεν τους βγήκε. Ο Λόγγος με το ΙΙΙ/7 τάγμα τους φύλαγε καλά μέχρι τις 12 του Δεκέμβρη που διετάχθη να κινηθεί προς την Αθήνα. Αργότερα οι κρατούμενοι θα ακολουθήσουν τον ΕΛΑΣ στην υποχώρηση χωρίς να τους δωθεί η... ευκαιρία να πολεμήσουν δίπλα στους Άγγλους στην Αθήνα. 

Αυτά και άλλα, πάρα πολλά άλλα, διαβάστε τα να ευχαριστηθείτε, στις αφηγήσεις του Ορέστη, του ενωματάρχη και φοιτητή της Νομικής, του μεταλλωρύχου και μωσαϊκατζή από τον Οξύλιθο, του ανιψιού του ηγούμενου της Μονής Μάντζαρη Ανανία... 

(Ένας άλλος ηγούμενος της Μονής, ήταν αδελφός του Νικολάου Κριεζώτη όταν η Μονή ήταν στρατολογικό κέντρο της Επανάστασης του '21. Τίποτα δεν δημιουργείται εν κενώ! Και τα μοτίβα της Ιστορία επαναλαμβάνονται...) 

Κυκλοφορεί έντυπο και ebook

Η "Ελληνική Πολιτεία" ετοιμάζεται για εμφύλιο πόλεμο! Από πότε, όμως, οι προετοιμασίες;

 Έχουμε πει, σε προηγούμενη παρόμοια σύντομη παρουσίαση, ότι οι κατακτητές Ιταλό-Γερμανοί υποχρεώνουν τους Δωσίλογους να διαμορφώσουν το νομικό πλαίσιο για τον εξοπλισμό πολιτοφυλακής σε κάθε χωριό της υπαίθρου, ήδη από τον Μάιο του 1942. 

Και πράγματι, η "Ελληνική Πολιτεία" (έτσι λεγόταν το γερμανο-τσολιάδικο κράτος επί κατοχής. Πριν λεγόταν "Βασίλειον της Ελλάδος". Από την εποχή του Όθωνα) νομοθετεί. 

Η σημαντική τομή, όμως, στην οργάνωση του κράτους των Δωσιλόγων γίνεται τον Απρίλιο του 1943. Όταν αναλαμβάνει ο Ράλλης και κάνει το διαβόητο διάγγελμά του. 

Στο εξής το διάγγελμα αυτό θα αποτελέσει τη βάση όλων των νόμων και των διαταγμάτων. Όλα αναφέρονται σ' αυτό σαν να ήταν οι "προγραμματικές δηλώσεις" της κυβέρνησης. 

Όποιος θέλει να το διαβάσει αρκεί να πάει στη σελ. 702 του 1ου τόμου του "Ορέστη" (Παράρτημα Β΄Μέρους). 

Στις προηγούμενες σελίδες θα βρει τους νόμους που ψηφίζονται από τον Μάιο 1943 και αφορούν τη στρατολογία, τα έκτακτα στρατοδικεία, τα Τάγματα Ασφαλείας. 

Δεν τσιγκουνευτήκαμε χαρτί, ούτε άλλο τι, και παρουσιάζουμε τους νόμους όπως είναι στα ΦΕΚ. Προσβλέποντας, κυρίως, στην πολύ νέα γενιά, στη γενιά που τώρα είναι παιδάκια, θεωρούμε ότι για διδακτικούς λόγους πρέπει να μπουν κάποια ντοκουμέντα αυτούσια. Να γίνει σαφές και αδρό το έγκλημα της προδοσίας, όπως και οι προδότες που το διέπραξαν ατιμώρητα. Κάτω από τους νόμους είναι τα ονόματα του υπουργικού συμβουλίου. Πάνω-πάνω είναι το όνομα του καθεστώτος, για το οποίο, κατηγορούνται μέχρι και σήμερα οι κομμουνιστές ότι ήθελαν την αλλαγή του(!) 

Δεν σταματάμε όμως μόνο στους νόμους. 

Μετά το Αντι-ΕΑΜ σύμφωνο του Οκτωβρίου 1943, η επίθεση κλιμακώνεται και πολιτικά και στρατιωτικά. Ο ΕΔΕΣ της Αθήνας διασπάται και ο Παπαθανασόπουλος με τον Λιάκο οδεύουν εξοπλισμένοι προς την Εύβοια. Το Ακρο-Κέντρο, ακριβώς όπως και σήμερα, φοβάται τους κομμουνιστές αλλά όχι τους κατακτητές. (Ακριβώς όπως και σήμερα!) Ο γερο-Σοφούλης των εξεγέρσεων (πχ Σάμος) και των αγώνων της δημοκρατίας, ο Σοφούλης του συμφώνου "Σκλάβαινα-Σοφούλη", βγαίνει από τη φυλακή και κάνει πρωτοχρονιάτικο διάγγελμα μεγαλύτερης έκτασης και από εκείνο του Ράλλη. Ταυτόχρονα δίνει γραμμή στους κομματάρχες του να πάψουν να βοηθούν το ΕΑΜ και τον ΕΛΑΣ και να εργαστούν εναντίον τους. Στην ντιρεκτίβα αυτή ανάγεται η αποστασία της Χασιάς, όπως επίσης και η εκτέλεση Παπαδέδε (Λάζαρε, επιτέλους, θα σου λυθεί η απορία!) και μερικών ακόμα στελεχών του Αντι-ΕΑΜ μετώπου που διαμορφώνεται γοργά για να αποτελέσει την πολιτική βάση της επέκτασης των Ταγμάτων Ασφαλείας του Λιάκου και στη Βοιωτία.... 

Ούτε κι εδώ τσιγκουνεβόμαστε χαρτί ή άλλο τι. Παραθέτουμε τα διαγγέλματα όλων των παραγόντων της πολιτικής, στη φάση αυτή της Κατοχής. Στη σελ. 674 του στρατηγού Σπάιντελ. Μετά του Ράλλη και στη συνέχεια του Σοφούλη. Την απάντηση του ΕΛΑΣ με μήνυμα προς τους μαχητές του. 

Ας διαβάσουν τα νέα παιδιά και ας κρίνουν μόνα τους... 

Ο "Ορέστης" κυκλοφορεί και σε ebook.
Χωρίς να του λείπει τίποτα άλλο εκτός από τα 1.650 γραμμάρια, το βάρος του χαρτιού.
Σε πολύ καλή τιμή...