Η Λαϊκή Απελευθερωτική Μούσα...

  

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

  Η Λαϊκή Απελευθερωτική Μούσα, είναι η 10η Μούσα, αδελφή των εννέα γνωστών του Ελικώνα. Η ωραιότερη όλων! Δεν την γνωρίζετε γιατί είναι χρόνια στην παρανομία. Το κάλλος γαρ κρύπτεσθαι φιλεί. Ενίοτε όμως φανερώνεται και κάνει τα δικά της καπρίτσια. Όπως τώρα, που θέλοντας να πανηγυρίσει, να τιμήσει, να διαιωνίσει, τα μεγάλα κατορθώματα του ΕθνικοΑπελευθερωτικού Αγώνα κατά των Γερμανο-Ιταλών κατακτητών στρώθηκε στη δουλειά! 

Έπιασε να μου υπαγορεύει στιχάκια...

Αφ' ενός, συνέδεσε τα ακούσματα με δύο από τα πλέον ρωμαλέα δημοτικά της Επανάστασης του 1821. Λογική συνέπεια και συνέχεια, εφόσον ο αγώνας της κατοχής επίσης, και εμπνεύστηκε και επιχείρησε να αποτελέσει συνέχεια του '21. 

Αφ' ετέρου, προσπάθησε να πλατύνει την εμβέλεια της δόξας και της τιμής, μη περιοριζόμενη στους γνωστούς αρχηγούς και καπετάνιους, συμπεριλαμβάνοντας κι άλλους αντάρτες, εν πολλοίς "άγνωστους" και "ξεχασμένους". Μαζί τους έβαλε και τις μικρές πατρίδες τους, εκείνες τις Κοινότητες που συνεισέφεραν σε αίμα, ιδρώτα και όλα τα χρειαζούμενα του αγώνα.

Κι αυτό αποτελεί λογική συνέπεια και συνέχεια, διότι, ο ΕΛΑΣ δεν ήταν δημιούργημα ηγετών αλλά ήταν απόλυτα λαογένητος καθώς, και οι ηγέτες του ήταν σαρξ εκ της σαρκός του Λαού και μόνο σ' αυτόν αναφέρονταν. 

Στρώθηκε, λοιπόν, στη δουλειά η Μούσα κι έφτιαξε στίχους που να ταιριάζουν στο σκοπό με άλλα χιλιοτραγουδισμένα δημοτικά τραγούδια. 

Συνεπώς οι στίχοι επιτρέπεται να τραγουδιόνται απ' οποιονδήποτε, οπουδήποτε, οποτεδήποτε. 

Τι ΔΕΝ επιτρέπεται: δεν επιτρέπονται οι διασκευές, όχι γιατί έχουμε (εγώ κι η Μούσα) κάτι εναντίον τους, το αντίθετο. Απλώς θέλουμε να κρατήσουμε το "ίσο". Άλλωστε, για να πετύχει η διασκευή σε τέτοια ρωμαλέα μουσικά δεδομένα, σφυρηλατημένα στην Παράδοση, πρέπει να είναι πολύ...μάγκας! Και ως γνωστόν, δεν υπάρχουν πλέον πολλοί. Τόσοι που να φτιάχνουν όλοι μαζί μια...μάγκα! 

Απαγορεύονται, λοιπόν, οι διασκευές, προχειροκατασκευές, κακοτεχνίες νεοελληνικές και πανωσηκώματα...

Πείτε τα όπως τα λένε οι μεγάλοι μας βάρδοι. Θα δείτε ότι θα σας αρέσει. Κι αν έχετε καλή καρδιά και "ψυχή βαθειά" θα νιώσετε "κάτι" στο στήθος να σας "πειράζει."

Ααα, κι αν τολμήσει κανένας να τους ιδιοποιηθεί, να τους σφετεριστεί και να εκμεταλλευτεί εμάς,

«να του βγει το μάτι σαν λουκουμάς»!!!

Στο σκοπό του "Κάτω στου Βάλτου τα χωριά" αλλά και του παρόμοιου αντάρτικου "βγήκαν αντάρτες στα βουνά τα Ρουμελιώτικα παιδιά".... 

Βγήκαν αντάρτες στα βουνά

Βγήκε και η Αρβανιτιά

Με τον καπετάν Ορέστη

Τον Ιούνη με τη ζέστη


Βγήκαν Αντάρτες στα βουνά

Τα Ρουμελιώτικα παιδιά

Βγήκε και η Αρβανιτιά

Και της κάψαν τα χωριά

Κάψαν τα Δερβενοχώρια

Πολεμούν μαζί και χωριά

Πάρνηθα και Ελικώνας

Ένας είναι ο αγώνας

Λιαταναίοι και Χασιώτες

Οι ατρόμητοι Πυλιώτες

Σκουρτανιώτες και Κρωραίοι

Λευσινιώτες Χωστιαναίοι

Κούκουρα και Ζαγαράς

Ο Φαγάς και ο Χτυπάς

Το ηρωικό Ζερίκι

Είναι νέο αρματολίκι


Πέρα κείθε στο Παμπλούκι

Είν' στρατός δεν είν' μπουλούκι

και στον Όραχο πιο πέρα

λεύτερο φυσάει αέρα


Οι Δαλιάνης Διαμαντής

είναι επικεφαλής

Κι ο Στρατός είν' Λαϊκός

Λοχαγός ο Κρατερός


Κώστας Ζούσης τ' όνομα του

Αρβανίτικη η γενιά του

με τον φίλο του τον "Ούρη"

στ' αρβανίτικο ταμπούρι

Και ο Φώτης ο Βερμαίος

Που ναι σ' όλα του ωραίος

καπετάνιος είν' σωστός

καπετάνιος-λοχαγός


Φώτογλου το καλόγερι

Πού 'χει το λεμπέλ στο χέρι

Το βροντόλαλο τουφέκι

Του Αη Γιώργη αστροπελέκι


Κι άλλο ένα προσφυγάκι

Πολεμάει στο Κυριάκι

Απ' της Θήβας το χωριό

Μέσα απ' τον συνοικισμό


Ειν' ο Βλάσης ο Καπένης

Άει κοντά μη περιμένεις

Δίπλα του ο Θεοδωρής

Ηπειρώτης μερακλής


Και ο Νάκιας ξακουστός

Σκοπευτής είναι δεινός

Απ' της Θήβας την Καρδίτσα

Πετυχαίνει την καρφίτσα

Τζάβαλας και Θεσπιός

Ο Μπαράκος φοβερός

Παπαφλέσσ' απ' τις Στανιάτες

Με τα βάρη όλα στις πλάτες


Ο υπίλαρχος Κοντός

Λαοκράτης είν' σωστός

Μπαίνει βγαίνει στον Πατέρα

Γερμανοί κρατιούνται πέρα


Τον Απόστολο Κοκμάδη

Θα τον βρεις στο Μάλι Μάδι

Και στο τρένο στο Βαθύ

Στο Βουργένι στο Κλειδί


Τον Νικήτα τον Μπουτσίνη

γκα νι ώρα στο καμίνι

Από πάνω στ' οχυρά

Καβαλάει την Οζά


Μεσ' τα Βάγια στον εχθρό

αυτός βοηθάει τον αρχηγό

Το αντάρτικο οργανώνει

Τον Ορέστη αρματώνει


Και ο Πάνος ο Τσαρός

Απ' τους πρώτους είν' κι αυτός

Γαβριώτη τον φωνάζουν

Στον Ορέστη μας τον τάζουν

Από το Μαυρολιθάρι

Στο Βελούχι με τον Άρη

Στο Κλειδί στο Χλεμποτσάρι

κι από κει στο Σχηματάρι


Μα και στον "Εκδικητή"

Όποιος ψάχνει θα τον βρει

Είν' εκεί τα κείμενά του

Πρώτο πρώτο τ' όνομα του.

Αντάρτης απ' τα Βραγγιανά

Τρύφωνα τον λεν παιδιά

Όποιος ξέρει ας μας πει

Το όνομα του να σωθεί.

Σημείωση: 

Η Μούσα αναφέρεται σε διάφορους αντάρτες. Ο " "Ούρης" είναι ο Χρηστάκης Τανάγρας, φίλος και ακόλουθος του Κρατερού. Και οι δυο από τα Χάλια (Δροσιά). Αρβανίτικο κουσούρι, να βγάζουν σε όλους παρατσούκλια. 

Φώτογλου, τουρκόφωνος καλόγερος. Από τους πρώτους αντάρτες του Ορέστη. Είχε στο κελί του το λεμπέλ κρεμασμένο. Το πήρε και τον ακολούθησε όταν εκείνος τον απελευθέρωσε από τα χέρια των ληστών. 

Η έκφραση "γκα νι ώρα" είναι αρβανίτικη και κυριολεκτικά σημαίνει "από μια ώρα". Σημαίνει όμως και "νωρίς". Με αυτή την έννοια παρατίθεται εδώ αφού ο Νικήτας είναι οργανωμένος από τις πρώτες ημέρες της κατοχής και βοηθάει τον Ορέστη μέσα από το σταθμό της Χωροφυλακής των Βαγίων στον οποίο είναι επικεφαλής μετά από μετάταξη. Ο Νικήτας όπως και ο Κρόνος ήταν υπαξιωματικός του ΕΣ και είχε πολεμήσει στα Οχυρά. "Οζά" είναι η Πάρνηθα στην Αρβανίτικη...ορολογία. 

Βουργένι είναι ο Ασωπός ποταμός. Μάλι Μάδι, "μεγάλο βουνό". Συνηθισμένο τοπωνύμιο στα αρβανίτικα χωριά. Εδώ εννοείται το Μάλι Μάδι των Δερβενοχωρίων αν και δεν αποκλείεται ο Αποστόλης να πολέμησε και στο άλλο γνωστό Μάλι Μάδι ως αξιωματικός του ΔΣΕ.

Ο Θανάσης Τσαρός ή Γαβριώτης είναι από τους πρώτους αντάρτες του Άρη. Από το Μαυρολιθάρι. Συγκαταλέγεται στην ομάδα των πολύ σημαντικών ανταρτών τους οποίους ο Άρης διέθεσε στον Ορέστη μετά την ανασυγκρότηση των Αρχηγείων στη Δεσφίνα τον Μάρτιο του 1943. Μένει στην Αττικοβοιωτία μέχρι το τέλος και μάλιστα γράφει και κείμενα στον "Εκδικητή", την εφημερίδα του ΕΛΑΣ. Δικό του και το κύριο άρθρο στο πρώτο φύλλο, Αύγουστος 1943. 

Ο αντάρτης Τρύφωνας είναι από τα Βραγγιανά. Δεν ξέρουμε τίποτα άλλο για το πρόσωπό του. Εξ ου και η έκκληση της Μούσας "όποιος ξέρει ας μας πει"... 

Στο σκοπό "χαρά που έχουν τα βουνά" ή "τ' Ανδρούτσου η μάνα χαίρεται του Διάκου καμαρώνει"...

Του Ορέστη η μάνα χαίρεται

Του Άρη καμαρώνει

που' χουν αντάρτες για παιδιά

Και γυιους καπεταναίους

Τον Μάρτη μήνα σύναξη 

κάνουν οι καπετάνιοι

όρκο μεγάλο δίνουνε

μέσα από τη Δεσφίνα

Ορέστης πάει στην Αττική

Άρης στο Καρπενήσι

Ορέστης πάει στην Πάρνηθα

Κι ο Άρης στο Βελούχι

Άλλοι μοιράζουνε φλουριά

άλλοι μετράνε λίρες 

αυτοί μοιράζουν τους καλούς

τους ξακουστούς αντάρτες

Ορέστη πάρε τους μαζί

Πάρε τον Γαβριώτη

Πάρε τον Αντωνόπουλο

Τον Πελοπίδα πάρε


Πάρε και τον Πολύχρονο

μαζί με την Ασήμω

κι άσε τον Καραλίβανο

να πάει στη Λοκρίδα


Κρόνο τον λεν, σαν τον Θεό

Κρόνο τονε φωνάζουν

Ο Γιώργος Ρήγος φώναξε

Φερραίος διατάζει


Κρόνε να πας στο Ζεμενό

στα Χώστια στη Δομβραίνα

Κι απέ να πας στην Άμφισσα

και στο Πενήντα - Ένα


Κρόνε να πας στη Λιβαδειά

Τρέχα και στις Καρούτες

Και μη ξεχάσεις στα στερνά

Το Σάλεσι να πιάσεις


Οπού περνούν οι Γερμανοί

Φεύγουν ταπεινωμένοι

Τι τους χτυπάει ο Πολύχρονος

Των Καραλιβαναίων

Τι τους χτυπάει ο Πολύχρονος

Κι ας είναι λαβωμένος

Έχει τον Ψύχα στα ζερβά

δεξιά του την Ασήμω


Όταν χτυπάει Γερμανούς

Πολύ τους φαρμακώνει

Κι άφησαν τα κουφάρια τους

Πάνω στη Μαζαρέκα


"Κάνε καρδιά Ασήμω μου

βάσταξε κόμα λίγο

Εξήντα μέρες μου μείναν

αυτές νά 'μαι κοντά σας

Κι απέ να γειάνουν οι πληγές

Να βάλω τ άρματα μου

Με τ' όμορφο τουφέκι μου

Να έμπω στην Αθήνα


Να έρθει και το τάγμα μου

Να πάω στη "Σωτηρία"

Και να πεθάνω όρθιος

Μαζί με τον Σουλτάνη


Κι άλλες Σαράντα από κει

Να πας μες στο ποτάμι

Να πιεις το καθαρό νερό

Να πλύνεις το μαντήλι


Γιατί έχει αίματα πολλά

ιδρώτα λασπωμένο

Έχει και βόλια απ' τις πληγές

Που πήρα στον αγώνα"


Τ' άκουσε ο Γοργοπόταμος

Κι έστρεψε τα νερά του

ούτε σταγόνα για να πιει

μήτε και να δροσίσει.


Η δόλια Ασήμω έμεινε

στα βάθρα στα γκρεμίδια

ούτε ψωμί ούτε νερό

ούτε καλή κουβέντα


Με το ποτάμι μίλησε

κρυφά το ορμηνεύει

γιατί 'ναι γνώριμοι παλιοί

του Χάρου συμπεθέροι:


"Ο Θεοχάρης έπεσε

από Εγγλέζου βόλι

άκουστο Γοργοπόταμε

και πνίξει τους τυράννους!"

Σημείωση:

Ο Άρης με τον Ορέστη, μετά από την μυστική "κάθοδο" στην Αθήνα και την θριαμβική "άνοδο" στη Ρούμελη, ανασυντάσσουν τα Αρχηγεία της Ανατολικής Στερεάς στη Δεσφίνα ανήμερα της 25ης Μαρτίου 1943. 

Ο Άρης αντιλαμβανόμενος τον κρίσιμο ρόλο του αντάρτικου του Αττικοβοιωτίας,... προικίζει τον Ορέστη με ξακουστούς πλην όμως "δύσκολους" αντάρτες. Έχει γνωρίσει τον Ορέστη σ' αυτές τις... διαδρομές και είναι βέβαιος ότι μπορεί να κουλαντρίσει προσωπικότητες όπως του Θεοχάρη, του Πελοπίδα, του Κρόνου, του Γαβριώτη... Για μια ακόμα φορά δεν πέφτει έξω... 

Ο Θεοχάρης θα κάνει "θαύματα" στην περιοχή και θα αναδειχθεί καπετάνιος του Ι/34 τάγματος. Θα πάρει ένα τραύμα τον Αύγουστου του 1943 στην Κάζα και άλλο ένα την τελευταία ημέρα της Κατοχής στη Μονή Κλειστών. Το τρίτο, εξήντα ημέρες μετά, έρχεται στην Αθήνα, στη μάχη για την κατάληψη του συμπλέγματος Γουδί-"Σωτηρία"-Σχολή Χωροφυλακής. Μαζί του σκοτώθηκαν πολλοί και σημαντικοί αντάρτες. Ένας απ' αυτούς ο Γιάννης Σουλτάνης από τη Δεσφίνα, ο προερχόμενος από την ομάδα του Αβορίτη.

Ο "Ορέστης" κυκλοφορεί σε δυο τόμους από

τις Εκδόσεις Φυλάτος