Γιώργος
Μιλτ. Σαλεμής
Τα τελευταία χρόνια, όπου τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ανθούν, δόθηκε η δυνατότητα σε ορισμένους να βάλουν και στις οθόνες μας την ίδια εκείνη εικόνα για την κοινωνία του Σχηματαρίου, που προωθούσαν χρόνια πριν και μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πριν και μετά τον μεγάλο οικονομικό, παραγωγικό και πολιτισμικό μετασχηματισμό της.
Είναι μια εικόνα που θέλει το χωριό να κατοικείται από αγαθιάρηδες και άβουλους γεωργοκτηνοτρόφους οι οποίοι είναι “φίλοι και αδέρφια” με την ιθύνουσα “τάξη”, τους γαιοκτήμονες, τους γιατρούς, τους δασκάλους, τους πολιτευτές και κατ' επέκτασιν τους δημοσίους υπαλλήλους που τότε μοιράζονταν τα κλέη της εξουσίας. “Φίλοι κι αδέλφια” και υπάκουοι υπήκοοι ενός φαύλου πολιτικού μικροσυστήματος στο τρίγωνο “κεντρικό πολιτικό σύστημα - τράπεζες – τοπικό πολιτικό σύστημα (Θήβα+χωριά). Το οποίο “τρίγωνο” τάχα δεν έκανε τίποτα άλλο από το να τους προστατεύει και να φροντίζει για το κοινό καλό που βέβαια δεν είχε να κάνει με τα συμφέροντά τους αλλά μόνο με το εθνικό συμφέρον.
Μια “βουκολική” εικόνα με πολύ μεγάλες δόσεις εθνοκάπηλης ψιμυθίωσης.
Η ιθύνουσα “τάξη” παρουσιάζεται πρώτα απ' όλα ως ανιδιοτελής, μετά ως αταξική και στη συνέχεια ως η απόλυτη ιδιοκτήτρια της πολιτικής εκείνης που εξυπηρετεί το κοινό συμφέρον. Το κοινό συμφέρον του χωριού, της πατρίδας, της θρησκείας.
Πρώτα πρώτα δεν επρόκειτο για “τάξη”. Μια “κλίκα” ήταν, που ταίριαζαν τα χνώτα τους και οι επιδιώξεις τους. Είχαν μια προέκταση με τους πολιτικούς και τους παράγοντες στη Θήβα κι άλλη μία στην Αθήνα. Όλοι διαπλέκονταν με όλους και κυρίως με την “ανερχόμενη δύναμη του χρήματος”, τις τράπεζες, Εθνική και Αγροτική.
Άλλοι βέβαια ήταν τζορμπατζήδες (πλούσιοι χωρικοί) κι άλλοι θέλανε να γίνουν. Αυτό δεν αναιρεί τη συμμαχία, μεταξύ τους και προς τα πάνω, αλλά την εξηγεί. Είχαν, λοιπόν, κοινό συμφέρον αλλά και κοινά ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά. Δεν διστάζανε και δεν παραιτούνταν από τους στόχους τους, να κυριαρχήσουν στη κοινωνική ζωή του τόπου. Ήταν οι πραγματικοί “Χαλασοχώρηδες” του Παπαδιαμάντη παρά το ότι ως πηγή ανωμαλίας θεωρούσαν τους αντιπάλους τους και τους κατεδίωκαν γι' αυτό ανηλεώς . Ήταν οι πραγματικοί μηδενιστές “πατριδεγωφάγοι” που θεμελίωναν τα πάντα στα δικά τους αβυσσαλέα πάθη ακόμη κι αν θεμελίωναν ιερούς ναούς στο όνομα της Αγίας Τριάδας.
Δεύτερον. Δεν ήταν ανιδιοτελείς. Και από την προφορική παράδοση αλλά και από τα λίγα σκόρπια κείμενα, ο καθείς καταλαβαίνει. Ήταν άνθρωποι άπληστοι και αδηφάγοι. Κι αν δεν ήταν όλοι τόσο όσο πχ ο Γκαγκούρης , συμπλήρωναν το κενό με την απληστία της ματαιοδοξίας, της εξουσιολαγνίας και του αυταρχισμού. Του προσέδιδαν, αυτού του “αρχοντοχωριάτη”, κύρος είτε με τα κουστούμια τους είτε με τη μόρφωσή τους. Είδεσι διηλλαγμένοι. Στο είδος διέφεραν μεταξύ τους και όχι στο γένος. Διαφορετικός ήταν ο τρόπος ύπαρξης και όχι η ουσία του. Ο Πατριδεγωφάγος, αυτό το χαρακτηριστικό έχει: “ΕΓΩ θα επιβληθώ σε σας κι όχι εσείς σε μένα, η δε πείνα μου για όλα όσα επιθυμώ είναι ακόρεστη”. Το άλλο όνομα του “Πατριεγωφάγου” είναι “Ερυσίχθων”.
Τρίτον. Δεν ήταν αταξικές και πολύ περισσότερο εθνικές οι απόψεις τους και οι πολιτικές τους. Όπου και να κοιτάξει κανείς στις ενέργειές τους θα δει όλα τα στοιχεία αυτής της “ταξικής πάλης από τα πάνω και για τους πάνω”. Παντού βρίσκονται οι Τράπεζες. Και μάλιστα ενός πολύ πρώιμου ελληνικού καπιταλισμού. Μετά έρχονται οι κερδοσκόποι που ρουφάνε το αίμα αγροτών και κτηνοτρόφων. Στη συνέχεια έρχεται η δύναμη καταστολής και το νομικό πλαίσιο που την επιβάλλει ως αναγκαία καλή και αγαθή κοινωνική λειτουργία. Γύρω απ' όλα αυτά οι ύαινες: κλητήρες, πρωτοπαλλήκαρα, λούμπεν στοιχεία που ενσωματώνονται και ακολουθούν για χρόνια τα αφεντικά τους, όπως τα ζόμπι τον βρυκόλακα.
Η Εκκλησία, ακολουθεί εκούσα άκουσα. Συμμαχεί, θέλει δεν θέλει, πάντα προσευχόμενη. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην περίπτωση του οικοπέδου του νέου ναού σιωπά και ο μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας δεν χοροστατεί αλλά στέλνει αντιπρόσωπο. Αλλά ούτε κι εκείνοι φαίνεται να τον ρωτάνε και να τον επικαλούνται. Ο εφημέριος του χωριού δεν αναφέρεται ούτε κατ' όνομα στα δημοσιεύματα αν και αναφέρονται με τη σειρά κυρίες και δεσποσύνες που έδωσαν ένα χέρι βοηθείας στον έρανο και στο τραπέζωμα.
Πριν τον πόλεμο δεν υπάρχει η “εθνική δοκιμασία” και όλα τα καμώματά τους προβάλλονται γυμνά στον ορίζοντα της ιστορίας. Κατά τον πόλεμο, αναδεικνύεται αυτή η γύμνια τους τόσο που μετατρέπεται σε ανοικτή συνεργασία με τον κατακτητή. Το “εθνικό” τους είναι μια σκέτη προδοσία βαμμένη στο αίμα. Μετά το πόλεμο, έχοντας νικήσει σε επίπεδο πολιτικής εξουσίας αλλά έχοντας ηττηθεί κατά κράτος ηθικά, δεν μπορούν να κάνουν βήμα χωρίς το φύλλο συκής, το “εθνικό” περιτύλιγμα της ίδιας ανόσιας, βαθειά ταξικής, και αντικοινωνικής τους στάσης.
Αυτό το συμπέρασμα βγάζει κανείς αν παρακολουθήσει την πορεία τους πριν, κατά την Κατοχή και μετά την Κατοχή. Μέσα στον εμφύλιο και μετά τον εμφύλιο. Πριν την δικτατορία, και κατά την δικτατορία.
*****
Στο κείμενο αυτό θα παραθέσουμε ένα... κοινωνικό και πολιτικό καλειδοσκόπιο, όπως αυτό προκύπτει μέσα από τις σελίδες του Ριζοσπάστη και όπως αυτό καταγράφει τη δράση ενός επαναστάτη κομμουνιστή, του Γιώργου Κων. Πηλίτση (1987-1944), του παππού μου από μητέρα.
Ο δεύτερος, από τους τέσσερις γυιους και από τα πέντε παιδιά της οικογένειας του Κωστή Πηλίτση. Από τις πιο παλιές οικογένειες του χωριού την εποχή της Επανάστασης, η οποία κράταγε και από τη μια μεριά και από την άλλη από διακριθέντες αγωνιστές του '21.
Μαζί με τον πρώτο, τον Μήτσο, και αφού δούλεψαν από μικρά παιδιά σε διάφορες δουλειές στο χωριό και στη Χαλκίδα, πήγαν στον Βόλο για να μάθουν τέχνες. Ο Μήτσος καρροποιός και ο Γιώργος σιδηρουργός, "γύφτος". Αυτά τη δεκαετία του 1910 όπου στη βιομηχανική αυτή πόλη γίνονταν τα πρώτα αλλά και τα πλέον ωραία και αγνά επαναστατικά βήματα ενός λαού που ήθελε να αλλάξει τη μοίρα του.
Όταν γύρισαν στο χωριό δίδαξαν στους δύο μικρότερους αδελφούς την τέχνη τους. Έτσι ο Θανάσης έγινε μαραγκός και ο Νίκος σιδηρουργός. Πολύ χαρακτηριστικό στοιχείο για πόσο πίσω βρίσκεται η Ελλάδα σήμερα λόγω της... προόδου, είναι το γεγονός ότι αυτοί οι τέσσερις όταν στρώνονταν στη δουλειά κατασκεύαζαν το μεταφορικό μέσο της εποχής, που ήταν το κάρρο. Σήμερα οι Έλληνες δεν μπορούν, πουθενά στην Ελλάδα και όχι μόνο σε ένα μικρό τόπο, να κατασκευάσουν ούτε μια ρόδα από το μεταφορικό μέσο της εποχής τους. Κι αν λέμε ότι στο επίπεδο της ενημέρωσης και ελευθερίας του τύπου η Ελλάδα βρίσκεται στην 108η θέση, προκύπτει το ερώτημα, σε ποια πραγματικά θέση βρίσκεται στον παγκόσμιο καταμερισμό της εργασίας;
Δυο λόγια για τους ανταποκριτές του “Ριζοσπάστη”.
Όπως θα δει ο αναγνώστης όλες οι ειδήσεις προέρχονται από ανταποκριτές. Ούτε όμως ο Ριζοσπάστης ούτε καμιά άλλη εφημερίδα ήταν σε θέση να διαθέτει, σε όλη την Ελλάδα, τόσους πολλούς ανταποκριτές με την έννοια που τους εννοούμε σήμερα. Η απάντηση βρίσκεται σε μια μικρή είδηση, η οποία βέβαια, πρέπει να ενταχθεί σε ένα ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο.
Οι ανταποκριτές του Ριζοσπάστη δεν ήταν επαγγελματίες δημοσιογράφοι αλλά μέλη και στελέχη του. Εργάτες και αγρότες. Ακολουθώντας την διδασκαλία του Λένιν για το πώς πρέπει να οργανώνεται μια επαναστατική εφημερίδα αλλά και η πάλη των εργαζομένων, παντού αναδεικνύονταν ανταποκριτές από τους ίδιους τους δραστήριους αγωνιστές. Ήταν οι “οικοδόμοι” και η εφημερίδα του ΚΚΕ ήταν η “σκαλωσιά” με την οποία επικοινωνούν αλλά και εφοδιάζονται στην οικοδόμησης του Κόμματος και της πάλης τους. Έτσι ο αναγνώστης διαβάζει ότι ορίστηκαν ανταποκριτές, διαβάζει μηνύματα του κέντρου προς τους ανταποκριτές, διαβάζει παραγγελίες για τη διακίνηση ημερολογίων κ.α. Οι ανταποκριτές αυτοί μάλιστα έχουν και κωδικούς αριθμούς. Πχ. Ο ανταποκριτής “500”. Είναι για λόγους περιφρούρησης του αγωνιστή αυτού και προφύλαξης από τα “χτυπήματα” του αντιπάλου για την κατάρρευση της “σκαλωσιάς”.
Στη εν λόγω περίπτωση του Σχηματαρίου, από τη γνώση των προσώπων αλλά και τη είδος και τη συχνότητα των ανταποκρίσεων, φαίνεται ότι ανταποκριτής ήταν ντόπιος και δεν μπορεί να ήταν άλλος από τον Γιώργο Πηλίτση. Εκτός βέβαια από τις περιπτώσεις που γίνεται ανταπόκριση ενώ εκείνος έχει συλληφθεί. Οι τυχόν ανορθογραφίες στα ονόματα ή “λάθη” όπως στους πολιούχους Αγ. Αναργύρους αντί του σωστού Ταξιάρχες, είναι σκόπιμες ακριβώς για να δημιουργείται αμφιβολία για την ταυτότητα του ανταποκριτή. Η αναφορά δε στους Αγ. Αναργύρους, που είναι γιατροί και αφιλόκερδοι, είναι και “σπόντα” γιατί εκεί “γιατρεύονταν”, κατά την κοινή άποψη όλων των αντιπολιτευομένων τότε παρατάξεων, οι οικονομικές δυσκολίες διαφόρων.
Ριζοσπάστης 29 Μαρτίου 1928
Σχηματάρι, Μάρτιος (του ανταποκριτή μας). Ένα από τα σπουδαιότερα ζητήματα που ενδιαφέρουν ολόκληρη την επαρχία Θηβών είναι και η πώληση του σανού της εφετεινής παραγωγής.
Η κατανάλωση του σανού, που είναι το κυριότερο προϊόν, ελαττώθηκε σημαντικά με την αθρόα εισαγωγή αυτοκινήτων, ενώ από την άλλη η παραγωγή του αυξάνει επειδή η ανομβρία και ο λίβας δεν ευνοούν τη βλάστιση σιταριού.
Μια λύση μπορούσε να δοθή από το Κράτος προ ώφελος δικό του και των φτωχών αγροτών. Αντί να φέρνη από το εξωτερικό σανό για τα χτήνη του Στρατού, να τον αγοράζη από που αφ' ενός μεν είναι φτηνώτερος, αφ' ετέρου δε περιέχει και θρεπτικώτερες ουσίες -κατά τη γνωματεύση των κτηνιάτρων του Στρατού.
Το Κράτος όμως, έχει φαίνεται αναλάβει υποχρέωση απέναντι του Χάμπρο να αγοράζη και το σανό απ' αυτόν και να αφήνη εμάς τους φτωχούς στα νύχια των εμπόρων. Αν και φέτος δεν αγοράση σανό από μάς το Κράτος, είμαστε τελείως καταστραμμένοι γιατί χρωστάμε στην Τράπεζα για λιπάσματα κ.τ.ρ. πάνω από 2 εκατομμύρια δραχμές.
Εξ αιτίας των πιο πάνω επικρατεί μεγάλος αναβρασμός μεταξύ των αγροτών. Προχθές δυο αγρότες ρίξανε το σύνθημα να γίνη ζύμωση στο χωριό και να κάνουμε συλλαλητήριο στην Αθήνα μπροστά στη Βουλή. Ο Πρόεδρος όμως της Κοινότητας και ταμίας του συνεταιρισμού, αντέδρασε, βρίσκοντας αφορμή το ότι ο σ. Πιλίτσης είπε να μοιραστούν προκηρύξεις σ' όλα τα χωριά που ενδιαφέρονται για το ζήτημα αυτό!
Τέλος ο Πρόεδρος κι ένα μέλος του Συναιτερισμού πήγανε στη Θήβα για να συνεννοηθούν. Αποφασίσανε λοιπόν το συλλαλητήριο να γίνη στο Πυρί (χωριό των Θηβών) την 1η Απριλίου. Το αποφασίσανε έτσι γιατί τότε θάχουν διακοπές οι εργασίες της Βουλής και γιατί ελπίζουν πως επειδή το Πυρί δεν είναι κέντρον, δε θα μαζευτή πολύς κόσμος.
Η αγανάχτηση όμως των χωρικών είναι τόσο μεγάλη, ώστε όπου και να γίνη το συλλαλητήριο, θα πάη πολύς κόσμος, στο πείσμα του Προέδρου που έχει γίνει εισπράχτορας του Κράτους στη δεκάτη για να πέρνη τα ποσοστά.
- Ανταποκριτήν. (Σχηματάρι) Την ημέρα που θα γίνη συλλαλητήριο να μάς τηλεγραφήσετε τι γίνηκε και να μάς γράψετε λεπτομερώς.
Σχόλιο: Πρόεδρος του συνεταιρισμού το 1928 είναι ο Ζήσης Γκαγκούρης (1882-1944). Έχει διαδεχτεί τον Νικόλαο Σπύρου. Ο συνεταιρισμός ιδρύθηκε το 1915.
Ριζοσπάστης 11 Απριλίου 1930
Στην πρώτη σελίδα πάνω δεξιά, στήλη για την οικονομική ενίσχυση της εφημερίδας με τίτλο:
“Μάχη για την ύπαρξη του “Ριζοσπάστη”
Παρατήθεται κατάλογος ενισχυτών της εφημερίδας, είτε με αρχικά γράμματα και ψευδώνυμα είτε με πλήρη ονόματα.
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ ΤΑΝΑΓΡΑΣ: Γ. Πηλίτσης 25 δρχ. (τιμή φύλλου 1 δρχ)
Ριζοσπάστης 24 Σεπτεμβρίου 1930
Πώς ληστεύονται οι φτωχοί χωριάτες
Στο χωριό Τανάγρα (Θήβας) η Εθνοτράπεζα μοίρασε τα χρεωστικά γραμμάτια όλου του χωριού, αφού πρόσθεσε από 250 δραχμές στον κάθε χωριάτη, για ανύπαρκτα έξοδα.
Μετά πέντε μέρες, η ίδια ληστρική Τράπεζα καλεί να τους πληρώση τα σανά, που τους τ' αγόρασε από τον Μάη, και συμψηφίζει την αξία των σανών με τα χρέη των χωριατών κρατώντας σκανδαλώδικα και 250 δραχμές για έξοδα που δεν έγιναν.
Η λοβιτούρα αυτή έγινε όταν έλειπε ο διευθυντής της Εθνοτράπεζας Θήβας, που ο τελευταίος αυτός έφυγε σκόπιμα κείνες τις μέρες απ΄ τη Θήβα.
Μα οι φτωχοί χωριάτες πληροφορήθηκαν θετικά, πως τα δήθεν έξοδα αυτά τα μοιράστηκαν ο κοιλαράς διευθυντής της Εθνοτράπεζας Θήβας μαζί με τον αρχιχαφιέ δικηγόρο της ίδιας τράπεζας Ιωάννη Ντόκο, ο οποίος ούρλιαζε ενάντια στους κομμουνιστές, διότι μόνον αυτοί έχουν το θάρρος να ξεσκεπάζουν τις λογής-λογής λοβιτούρες των εκμεταλλευτών, που είνε τα στηρίγματα της αστικής κοινωνίας.
Μα τώρα πεια που όλο το χωριό πείστηκε για όλ' αυτά, οι φτωχοί χωριάτες δηλώνουν πώς θ' αγωνισθούν κάτω απ' τη σημαία του Κομμουνιστικού Κόμματος, ενάντια στους κάθε λογής εκμεταλλευτές και για την εγκαθίδρυση της εργατοαγροτικής κυβέρνησης που μόνο αυτή θα λύση όλα τα ζητήματα.
Θήβα 16-9-30
Ένας εργάτης
Ριζοσπάστης 7 Δεκεμβρίου 1930
ΤΑΝΑΓΡΑ. 6 Δεκεμβρίου
Διαμαρτυρόμεθα εντόνως δια θανατικήν καταδίκην δύο κομμουνιστών στρατιωτών παρά Στρατοδικείου Ιωαννίνων, απαιτούμεν ακύρωσιν ποινής και αποφυλάκισίν των.
Όμιλος Εργατικής Βοήθειας Σχηματαρίου.
Ριζοσπάστης 25 Ιουνίου 1931
Πρώτη σελίδα πάνω αριστερά εντός πλαισίου:
“Επαναστατική άμιλλα για την ενίσχυση της εφημερίδας σας, του “Ριζοσπάστη”.
Ημέρα εβδομηκοστή τρίτη.
(ακολουθεί κατάλογος ενισχυτών)
ΤΑΝΑΓΡΑ Γεώργιος Πηλίτσης 72 δρχ. ( τιμή φύλλου 1 δρχ)
Ριζοσπάστης 23 Δεκεμβρίου 1931
(Πρωτοσέλιδο, πάνω δεξιά)
ΣΚΛΑΒΟΙ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ ΞΕΣΗΚΩΘΗΤΕ:
“ΝΑ ΠΕΘΑΝΕΤΑΙ!”
ΜΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΒΡΙΣΙΕΣ ΜΙΛΑΕΙ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΙΚΟΥΣ Η “ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ”
Από την Τανάγρα των Θηβών μάς γράφουν:
«Η πείνα και η δυστυχία που δέρνει το χωριό μας είναι μεγάλη. Όλοι μας σχεδόν περνάμε δύσκολες ημέρες από άποψη ψωμιού. Το λίγο σιτάρι που είχαμε ακόμα το σπείραμε και τώρα δεν έχουμε τίποτα.
Προ καιρού ιδρύσαμε ένα συνεταιρισμό. Προ ημερών ωρισμένα μέλη του συνεταιρισμού μας παρουσιάστηκαν στο κατάστημα της Αγροτικής Τραπέζης και ζήτησαν ψωμί γιατί κινδύνευαν να πεθάνουν της πείνας,. Ποια νομίζετε πως ήταν η απάντηση του διευθυντού της Τραπέζης; “Να χαλάσετε τον συνεταιρισμό και να πεθάνετε!” Να, ο ρόλος της Αγροτικής Τραπέζης. Αντίς για δάνεια, αντίς για ένα κομμάτι ψωμί, μάς δίνει την απάντηση “να πεθάνουμε”.
Να πεθάνετε! Έτσι “διατάσσει” η κατ' ευφημισμόν Αγροτική Τράπεζα. ΠΟΙΟΙ; Και ΓΙΑΤΙ; Να πεθάνουν οι φτωχοί χωρικοί αφού τους ξεσπίτωσαν οι ιδιώτες τοκογλύφοι, οι Τράπεζες και το Κράτος με τους επαχθέστατους φόρους; Όχι, δεν πρέπει και δεν θα πεθάνουν. Να πεθάνουν οι διάφοροι εκμεταλλευτές που καταληστεύουν το λαό. Οι φτωχοί των Θηβών πρέπει σ' απάντηση της βρισιάς αυτής των κοιλαράδων να σηκώσουν τη γροθιά τους τη ροζιασμένη και να την καταφέρουν εναντίον του Κράτους για να το κάνουν να τους δώσει ψωμί, σπόρο, ενισχύσεις έκτακτες κ.λπ. Πρέπει να οργανώσουν τον αγώνα τους με σύστημα και με τους πιο συνειδητούς -επαναστάτες συγχωριανούς τους και να τραβήξουν μπροστά. Στις βρυσιές και τις επιθέσεις του Κράτους να απαντήσουν με οργάνωση και συντονισμό του αγώνα τους για διαδηλώσεις, καθόδους στις πόλεις κ.λ.π., που θα τους καλλιτερεύσει τη ζωή τους. Μόνον έτσι θα γλιτώσουν απ' το θάνατο.
Και στο Νεμπεγλέρ της Λαρίσσης
Απ' το Νεμπεγλέρ της Λάρισσας μάς γράφουν τα ίδια σχεδόν:
«Η κατάστασή μας καθημερινά χειροτερεύει. Τα χωράφια μας, κι έχουμε Δεκέμβριο μήνα μένουν ακόμα άσπαρτα, γιατί η Αγροτική Τράπεζα δεν μάς έδωσε ούτε τα δάνεια τα οποία μάς υποσχέθηκε, ούτε και σπόρο. Από το δάνειο το οποίο καθώρισε έδωσε σε άλλους 80 κι άλλους 100 δραχμές. Όσο για το σιτάρι για σπόρο, οι χωριάτες που ανεβοκατεβαίνουν κάθε τόσο στη Λάρισσα πέρνουν την απάντηση να... περιμένουν. Έτσι θα μάς έλθει σίγουρα η άνοιξη και μεις θα περιμένουμε ακόμα σπόρο για τα χωράφια μας.
Ριζοσπάστης 22 Μαρτίου 1932 σελ. 2
ΣΤΗΝ ΤΑΝΑΓΡΑ
Κατά σχετικό τηλεγράφημά μας απ' την Τανάγρα, συνελήφθη εκεί με την κατηγορία της παράβασης του ιδιωνύμου ο σ. Πιλήτσης και μεταφέρθηκε στην Λειβαδιά.
Ριζοσπάστης 1 Απριλίου 1932 σελ. 2
ΔΙΚΗ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥ
Κατά σχετικές πληροφορίες μας, έγινε χθες στη Λειβαδιά η δίκη του συλληφθέντος πριν λίγες μέρες στη Τανάγρα σ. Γ. Πιλήτση με την κατηγορία του ιδιωνύμου. Το δικαστήριο τον καταδίκασε σε 3 μήνες φυλακή και 1 μήνα εξορία στη Σύρο.
Ριζοσπάστης 2 Απριλίου 1932 σελ. 1
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΗΝ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ!
ΤΑΝΑΓΡΑ, 28 Μαρτίου. (του ανταποκριτού μας). Στο Σχηματάρι ο δάσκαλος Γκριτζάλας και ο πρόεδρος Τουλιούμης είνε χαφιέδες της αστυνομίας. Ζήτησαν από την αστυνομία και συνελήφθη ο σ. Πυλίτσης. Οι ίδιοι ήσαν και μάρτυρες κατηγορίας. Αντιθέτως οι άλλοι φτωχοί χωρικοί και ο καφετζής που κλήθηκαν υπεστήριξαν το σύντροφο και ζήτησαν την απόλυσή του. Ο αστυνόμος όμως τον έστειλε δεμένο στη Λειβαδειά να δικαστεί για παράβαση του ιδιωνύμου. Οι χωριάτες είναι γεγονός πώς αγανάκτησαν απ' αυτό. Οι πιο συνειδητοί πρέπει την αγανάκτηση αυτή να την οργανώσουν. Στέκει τώρα να γίνει μια συγκέντρωση κατά της τρομοκρατίας με συνδυασμό των άλλων ζητημάτων από την οποία μάλιστα να βγει και μια επιτροπή αγώνος.
Σχόλιο:
Υπάρχει μια μαρτυρία του τηλεγραφητή Διαμαντόπουλου που υπηρέτησε στο Σχηματάρι, η οποία περιγράφει λίγο διαφορετικά τα πράγματα, και ως προς τα πρόσωπα και ως προς τις ποινές. Σύμφωνα με τη μαρτυρία αυτή ήταν μαζεμένοι γύρω από τη σόμπα του καφενείου του ΣπύροΠαπαγιάννη ο “Πλαστήρας”, ο ΣπύροΜπακίτσης (πατέρας του ηθοποιού Γιάννη Αργύρη), μερικοί άλλοι χωρικοί και χωροφύλακες. Κάποιος που είχε υπηρετήσει στο τάγμα του Πλαστήρα στην Ουκρανία, είτε για να προβοκάρει είτε όχι, έπιασε κουβέντα για τα κατορθώματά τους και ο Πηλίτσης πήρε θέση. Ακολούθως συνελήφθη και οδηγήθηκε στο τμήμα που ήταν τότε στου ΑντωνΜανιάτη. Μπροστά πήγαινε ένας χωροφύλακας στη μέση ο Πηλίτσης και μετά ακολουθούσε άλλος χωροφύλακας. Στο σπίτι του Μήλιου ο Πηλίτσης έβγαλε τα έντυπα που είχε στην τσέπη του και τα πέταξε πίσω από τη μάντρα. Ο χωροφύλακας που ακολουθούσε τον είδε φυσικά αλλά δεν έκανε τίποτε εναντίον του. Αυτό σημαίνει ότι ο Πηλίτσης ήξερε τι έκανε όταν πέταξε τα έντυπα. Η μαρτυρία αυτή λέει επίσης ότι καταδικάστηκε ένα χρόνο φυλακή και ένα χρόνο εξορία. Δεν πρέπει να είναι σωστή η μαρτυρία ως προς αυτό γιατί και ο Ριζοσπάστης κάτι θα ήξερε αλλά και γιατί δεν βγαίνουν οι ημερομηνίες. Άλλωστε η μαρτυρία έγινε πολλά χρόνια μετά και η μνήμη λαθεύει. Σωστό ωστόσο πρέπει να είναι και ταιριάζει το ότι έγινε έφεση η οποία εκδικάστηκε μετά την έκτιση της ποινής. Στο εφετείο μάρτυρες φέρονται ο ΣπυροΜπακίτσης και ο Γκαγκούρης. Η απόφαση ήταν αθωωτική.
Ριζοσπάστης 4 Απριλίου 1932 σελ. 1
ΤΑΝΑΓΡΑ
ΣΥΛΛΗΨΕΙΣ ΧΩΡΙΚΩΝ
ΤΑΝΑΓΡΑ 2 Απριλίου (του ανταποκριτού μας)
Ο σ. Πυλίτσης που συνελήφθη τις άλλες κατεδικάσθη σε τρεις μήνες φυλακή κι ένα μήνα εξορία. Η σύλληψη και καταδίκη του ήταν η απαρχή ενός τρομοκρατικού καθεστώτος που εγκαθίδρυσε ο εδώ αστυνόμος. Χθες συνελήφθη ο σ. Ταξιάρχης Μπασιάκος, εκλήθησαν δε περί τους 10 συμπαθούντες στην αστυνομία τους οποίους τρομοκρατεί. Εναντίον αυτής της τρομοκρατίας, για την απελευθέρωση των συλληφθέντων, για την διεκδίκηση καλαμποκιού δωρεάν, την απαλλοτρίωση των μοναστηριακών χτημάτων υπέρ των ακτημόνων και φτωχών, για τις απαιτήσεις των φτωχών κτηνοτρόφων κλπ που πεθαίνουν της πείνας, ενώ για τους εξοπλισμούς ξοδεύονται δισεκατομμύρια ολάκερα, οι συνειδητοί χωρικοί ετοιμάζουν τον αγώνα της φτωχολογιάς του χωριού.
Ριζοσπάστης 20 Σεπτεμβρίου 1932 σελ 3
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ 15 Σεπτέμβρη
Σήμερα έγινε πετυχημένη προεκλογική συγκέντρωση με 100 εργάτες και φτωχούς αγρότες .
Μίλησε εκ μέρους της περιφερειακής εκλογικής επιτροπής ο σ. Γρηγοράτος.
Ωρισμένοι αντιδραστικοί δεν τόλμησαν να μιλήσουν παρά φέρανε κάποιο Ρώσσο εμιγκρέ να μάς διαψεύσει, αλλά το αποτέλεσμα ήταν να γελοιοποιηθεί και ν' αποδοκιμαστεί.
Ανταποκριτής
Σχόλιο: Ο Ρώσσος εμιγκρές ήταν ο γνωστός στο χωριό ως τις μέρες μας “μπαρμπα- Γιάννης ο Ρώσσος”.
Ριζοσπάστης 22 Οκτωβρίου 1932 σελ 3
ΤΟ ΞΕΓΕΛΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ
ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΖΑΜΠΑ ΤΟ ΜΟΥΣΤΟ ΤΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ. Οχτώβρης (του ανταποκριτού μας)
Στη Χαλκίδα έχει κάτι Μωραΐτες Τσουκάνηδες που έχουν καταστήματα και στο σιδηροδρομικό σταθμό Οινόης, Τανάγρας, Θηβών. Τώρα, με τη μεγάλη φτώχεια, οι ταλαιπωρημένοι χωριάτες αγοράζουν απ' αυτούς καρπούς να σπείρουν με 200% τόκο. Δεν είναι όμως μοναχά αυτό. Οι λωποδύτες αυτοί λένε στους εμπόρους που περνούν από κει πως οι Σχηματαραίοι ζητάνε για το μούστο 8-10 δραχμές κι έτσι δεν έρχονται. Αυτό το κάνουν για να μάς πάρουν αυτοί τον μούστο εντελώς τζάμπα, κι έτσι ο τόκος νάρθει 400%. Εννοείται πως οι χωριάτες και 4,50 δραχ τη μπότσα είναι διατεθημένοι να δώσουν του μούστο για να πάρουν καμιά δεκάρα. Εξ άλλου η Αγροτική Τράπεζα, που υποσχέθηκε να μάς πάρει το μούστο, τώρα αρνείται να το κάνει. Κι όχι μοναχά αυτό, αλλά έρχονται και χωροφύλακες με εντάλματα και αρπάζουν τους χρεώστες για τις φυλακές.
Άσε που τώρα τελευταία παρουσιάστηκαν και κάτι καινούργοι λήσταρχοι, οι αδελφοί Δουρδουβέλα που δεν αφίνουν τους χωριάτες να δώσουν το μούστο παραπάνω από 3.50 δρ τη μπότσα.
Σχόλιο: Η κτηνοτροφική οικογένεια Δουρδουβέλα με πέντε αγόρια και μερικά κορίτσια, σκληροί δουλευτές και ισχυροί χαρακτήρες, φαίνεται ότι διχάστηκε εκείνη ακριβώς την περίοδο κάτω από τα δόλια χτυπήματα της κλίκας αυτής και των τραπεζών. Οι δύο μεγαλύτεροι, ο Δέδες και ο Σπύρος (Κουνούπης) είναι μαζί με τον Γ. Πηλίτση, οι παλαιότεροι κομμουνιστές του χωριού. Αντίθετα ο Γιώργος με τον Νίκο διαφοροποιούνται από τους μεγαλύτερους. Ο διχασμός αυτός, συν τω χρόνω, θα βαθαίνει, για να φτάσει στα πλέον ακρότατα όρια την επόμενη δεκαετία. Η φοβερή αυτή διαπάλη δεν μπορεί να εξηγηθεί αλλιώς παρά μόνο με τη συνεχή πίεση και “κατευθυντήρια” δράση των Χαλασοχώρηδων. Δύο πηγές, απόλυτα αξιόπιστες, καταθέτουν ότι ο Νίκος, λίγο πριν την Απελευθέρωση, κατάλαβε το ρόλο τους και έπνεε μένεα εναντίον τους. Ήταν όμως πολύ αργά.
Ριζοσπάστης 31 Οκτωβρίου 1932 σελ 3
ΛΗΣΤΕΥΟΥΝ ΤΟΥΣ ΦΤΩΧΟΥΣ ΑΓΡΟΤΕΣ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ 26//10/32. (Του ανταποκριτή μας)
Στο χωριό μας πήραν τζάμπα σχεδόν το μούστο. Μάς υποχρέωσε η Εταιρία, στην οποία τον πουλούσαμε οι περισσότεροί μας να τον μεταφέρουμε στη Χαλκίδα. Αφαιρώντας τα μεταφορικά έξοδα και 40 οκάδες που δεν λογαριάζουν από κάθε κάρρο, καταντάει να παίρνουμε 3,5 δραχ τη μπότσα. Μα δυστυχώς το κακό συνεχίζεται. Η Αγροτική Τράπεζα μάς είχε κάνει μακροπρόθεσμα δάνεια -5 ετών- και τώρα που ακόμα δεν πέρασαν ούτε 9 μήνες έρχεται και μάς αρπάζει το βιος μας με τους απάνθρωπους Καραμάνον και Γιαμπάνην, που ενισχύονται απ' τους χωροφύλακες. Ούτε από παρακλήσεις παίρνουν χαμπάρι, ούτε από τίποτα. Όπως φαίνεται πολύ σύντομα θα μάς αρπάξουν και τα ζώα μας και τα σπίτια μας και τα χωράφια μας και θα μείνουμε χωρίς βρακί. Αυτή είναι η περίφημη Αγροτική Τράπεζα, που τόσο πολύ την εκθειάζουν οι αγροτιστές. Αν δεν κινηθούμε με επικεφαλής επιτρ. Αγώνος κατά των φορατζήδων και για το σβύσιμο των χρεών και των φόρων, θα πάμε χαμένοι.
Ριζοσπάστης 1 Φεβρουαρίου 1933 σελ 1
Στο κέντρο της πρώτης σελίδας με τον γενικό τίτλο “Σαν βδέλες ρουφούν τον ιδρώτα μας – Η προεκλογική ζύμωση αρχίζει με άγριο φοροκυνηγητό -Καταγγελίες αγροτών ανταποκριτών μας”.
Διαβάζουμε..
ΤΑΝΑΓΡΑ 30 Γενάρη (Του ανταποκριτή μας)
Όλα τα αστικά κόμματα και τα εδώ όργανά τους λύσσαξαν τις τελευταίες αυτές μέρες να σπάσουν με κάθε τρόπο την επιρροή του Ενιαίου Μετώπου Εργατών και Αγροτών, και προσπαθούν να σταματήσουν το ρεύμα που έχει σχηματισθεί ανάμεσα στους φτωχούς αγρότες υπέρ του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Η ληστρική Αγροτική Τράπεζα έχει εκδόσει δεκάδες εντάλματα συλλήψεως και οι καταδιωκόμενοι κρύβονται ή καταφεύγουν στα γύρω χωριά και στις πόλεις για να αποφύγουν στη φυλακή. Μερικοί καθυστερημένοι απευθύνονται σε αστούς πολιτευτές, οι οποίοι μεταχειρίζονται κάθε μέσο για να αποσπάσουν την ψήφο τους στις προσεχείς εκλογές.
Ο ντόπιος Βενιζελικός κομματάρχης αρχοντοχωριάτης Γκαγκούρης, αφού πρώτα ο ίδιος ενεργεί για τη σύλληψή τους, παρουσιάζεται ύστερα σαν “προστάτης” και μετά την παράδοσή τους στις αρχές, ενεργεί μέσω του διευθυντού του υποκαταστήματος Αγροτικής Τραπέζης Θηβών να τους δοθούν νέα δάνεια στα οποία οι τόκοι των προηγουμένων μπαίνουν ως κεφάλαιο. Τεράστια αγανάκτηση παρατηρείται στη φτωχολογιά.
(ακουλουθούν ανάλογες ανταποκρίσεις από τη Μποριανή Δράμας και τη Σκιάθο).
Ριζοσπάστης 6 Μαρτίου 1933 σελ 4
ΤΑΝΑΓΡΑ 4 Μαρτίου
Με σκοπό να τρομοκρατήσουν τους φτωχούς χωριάτες και να σπάσουν την επιρροή του Ε.Μ.Ε.Α. (Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών) οι χωροφύλακες του Σχηματαρίου, καλούν κάθε μέρα στην αστυνομία τους συντρόφους μας και τους απειλούν να τους ρίξουν στην φυλακή. Ο χωροφύλακας Λουκάς, όργανο των τζορμπατζήδων του χωριού Γκαγκούρη, Καλαμιώτη και Σπύρου (γιατρών), παρακολουθεί βήμα προς βήμα κάθε κίνηση των συντρόφων, τους οποίους απειλεί “να τσακίσει στο ξύλο” αν κάνουν οιαδήποτε ενέργεια υπέρ του Ε.Μ.Ε.Α. Παράλληλα οι πιο πάνω εκμεταλλευτές, με σκοπό να ψηφοθηρήσουν υπέρ των αστών υποψηφίων σκορπάν ψεύτικες υποσχέσεις στους φτωχούς αγρότες. Μα τα μέτρα αυτά θα σταθούν ανίκανα να φράξουν το δρόμο, που υπό την καθοδήγηση επαναστατών αγροτών, ακολουθάει η φτωχολογιά.
Αγρότης ανταποκριτής
Ριζοσπάστης 25 Απριλίου 1933 σελ 5
Ο ΔΕΡΒΕΝΑΓΑΣ ΑΣΤΥΝΟΜΟΣ ΤΑΝΑΓΡΑΣ
ΤΑΝΑΓΡΑ 22 Απρίλη (του ανταποκριτή μας)
Ο αστυνόμος του χωριού μας τοιχοκόλλησε μια διαταγή, με την οποία απαγορεύεται στους φτωχούς αγρότες να περιπατούν στο δρόμο ανά δύο. Ο αστυνόμος και οι χωροφύλακες πιάνουν τους φτωχούς χωριάτες και τους συμπαθούντες και τους λένε να μην συναντούνται και μιλάνε με τους γνωστούς συντρόφους μας γιατί θα χαρακτηρισθούν για κομμουνιστές και θα πάνε μέσα. Θέλουν να τρομοκρατήσουν τη φτωχολογιά, για να μην εξεγερθεί ενάντια στους φορατζήδες και στα μέτρα της αγροτικής τράπεζας. Μα είναι πολύ γελασμένοι. Τα μέτρα αυτά του κυρίου αστυνόμου δεν μπορούν να ανακόψουν το δρόμο προς τα αριστερά που ακολουθούν οι νέοι και φτωχοί αγρότες. Εξ άλλου εμείς δεν στεκόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια μας. Συστηματική [πάμε ;] τη δουλειά, τόσο για τη ελεύθερη διάδοση του “Ριζοσπάστη” και της “Φτωχολογιάς του Κάμπου” όσο και για το πλησίασμα νέων αγροτών και την ανασυγκρότηση ομίλου Εργατικής Βοήθειας. Σε προχθεσινή σύσκεψη βγάλαμε ταχτικούς ανταποκριτές του “Ρίζου” και της “Νεολαίας”.
Ριζοσπάστης 6 Ιουνίου 1933 σελ. 5
ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ Θηβών. Μάης
Το αντιδραστικό συμβούλιο ψήφισε 1% πάνω στην παραγωγή. Ο πρόεδρος της κοινότητας είνε και στην εκκλησιαστική επιτροπή που διαχειρίζεται χιλιάδες δραχ δίχως να δώσει λογαριασμό σε κανένα. Σπαταλούν λεφτά σε καταθέσεις θεμελίων και σε τραπέζια πολυτελή σε επισήμους.
Οι τζορμπατζήδες κάνουν ό,τι θέλουν. Οι φτωχοί αγρότες πρέπει να ζητήσουν να γίνει έλεγχος από επιτροπή τους. Παράλληλα να απαιτήσουν να καταργηθεί ο καινούργιος φόρος.
Σχόλιο:
Στις 28 Μαΐου 1933 έγινε η τελετή θεμελίωσης του Ιερού Ναού των Ταξιαρχών. Είχαν προσκληθεί περίπου 100 άτομα. Ο υφυπουργός Κ. Τσαλδάρης, ο Νομάρχης Αττικοβοιωτίας κ. Γερακάρης, οι τμηματάρχες του υπουργείου Γεωργίας κ.κ. Σμυρλής και Θεοδωρόπουλος, οι Βουλευτές της επαρχίας Θηβών κ.κ. Βουρδουμπάς και Αριστ. Μπασιάκος, διάφοροι πολιτευτές όπως ο Σπηλιώτης και ο Κυρέλλος και πρόεδροι των γύρω κοινοτήτων και γεωργικών συνεταιρισμών. Χοροστάτησε ο εκπρόσωπος της Επισκοπής Πολύκαρπος.
Το γεύμα παρατέθηκε σε αίθουσα του δημοτικού σχολείου και ακολούθησαν χοροί και τραγούδια με πρώτο σύραντα τον χορό τον Κ. Τσαλδάρη. Η φιλαρμονική των Θηβών έπαιζε μουσική στους χωματόδρομους του χωριού. Τέλος διεξήχθη έρανος κατά τον οποίο συγκεντρώθηκε το σημαντικό ποσό των 10.000 δρχ ενώ η δαπάνη του γεύματος , του “αυτορεκλαμαρίσματος”, όπως το θέλει ο δια του τύπου καταγγέλων Νικόλαος Σπύρου, ανήλθε στις 25.000 δρχ.
“Διενεργήθη ακολούθως εκ μέρους επιτροπής αποτελουμένης από τας Κας Παπανδρέου, Μπελεγράτη και Γκριτζάλα και τας δ/δας Αλκινόην και Μαρίαν Γκαγκούρη, Ε. και Π. Κουρμπέτη, Δεδάκη, Καλαμιώτου, Ασημοπούλου, Κατσίνα, Γεωργαντά και Αργυρίου, έρανος υπέρ του ανεγειρομένου Ναού, του οποίου αι εισπράξεις επέβησαν λίαν ικανοποιητικαί”. [“Θηβαϊκός Ταχυδρόμος”, 10/6/1933, σελ 4]
Η επιτροπή για την ανέγερση του Ναού αποτελείτο από τον πρόεδρο Ανδ. Παπανδρέου ιατρό και τα μέλη: Κ. Γκριτζάλα δημοδιδάσκαλο, τον Ζησ. Γκαγκούρη Πρόεδρο του Γεωργικού Συνεταιρισμού, τον Λαμ. Κόσμο ιατρό, τον Δ. Δεδάκη Πρόεδρο της Κοινότητας και τον Ιω. Παπαϊωάννου Πρόεδρο Εκκ. Συμβουλίου.
(Ο Λάμπρος Κόσμος του Γεωργίου (1868-1935) ήταν γαμπρός του Γκαγκούρη από την αδελφή του Όλγα).
Είχε προηγηθεί, από το 1932 μια “εμφύλια” διαμάχη μεταξύ των ιθυνόντων για το πού θα ανεγερθεί ο ναός. Εκπρόσωποι της άλλης πλευράς ήταν ο γιατρός Λεωνίδας Σπύρου και ο αδελφός του Νικόλαος Σπύρου. Αμφότερες οι πλευρές αρθογράφησαν στις θηβαίικες εφημερίδες και σώζονται σε γενικές γραμμές οι απόψεις τους αλλά και οι εκατέρωθεν εκτοξευθείσες κατηγορίες. Σε μας έγιναν γνωστές χάρη στην έρευνα και τη δημοσίευση του κ. Γ. Ζωίτση.
Η επιλογή του οικοπέδου παρά την παλαιά μικρή πλατεία, την οποία και υποστήριαν οι... Μανιαταίοι (Αφοί Σπύρου) στηριζόταν και σε μια απόφαση του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, την υπ' αριθ. 47999/2-9-32. Προέβλεπε μια μικρότερη εκκλησία και ταυτόχρονη διαμόρφωση της πλατείας του χωριού, όπου και ελάμβαναν χώρα οι τελετές και το “ντιβάνι”. Ως εκ τούτου προβλέπονταν μικρότερα έξοδα διαμόρφωσης του χώρου, της κατασκευής των θεμελίων ενώ θα προέκυπτε και μια πιο ωραία και αξιοπρεπής πλατεία.
Ο μηχανικός του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Λ. Δήμου καταγγέλθηκε ως συνεργάτης της αυθαιρεσίας. Απάντησε κι αυτός με τη σειρά του κάνοντας τον ανήξερο και υποστηρίζοντας ότι αυτός μόνο τη μελέτη κλήθηκε να κάνει κι όχι την εκλογή του οικοπέδου. Τη μελέτη, ύψους 50.000 δρχ, κατ' άλλους δε 20.000, προσφέρθηκε να την κάνει δωρεάν. Ο Νίκος Σπύρου απάντησε ότι την έκανε δωρεάν για ψηφοθηρικούς λόγους.
Απάντηση έδωσε και η Επιτροπή, η οποία θεώρησε ότι πίσω από την επιστολή του Νικολάου Σπύρου βρισκόταν ο αδελφός του γιατρός Λεωνίδας. Υποστήριξαν την αρχική επιλογή για ανέγερση του ναού στη γειτονιά τους. Δηλαδή έξω από την αυλή του Γκαγκούρη και πολύ κοντά στα σπίτια του Δεδάκη και του γιατρού Παπανδρέου. Χωρίς αυτή την μετατόπιση του κέντρου του χωριού, εκεί θα ήταν το... χάος. Το έδαφος ήταν κατηφορικό, ασταθές, ακατάλληλο και στα όρια του οικοπέδου πέρναγε ο..."Δούναβης", ένα ορμητικό ρέμα που γινόταν αδιάβατο όταν έβρεχε πολύ. Για τη θεμελίωση, όπως καταγγέλλει ο Ν. Σπύρου, χρειάστηκαν έργα 500 κυβικών μέτρων.
Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι μπορεί να υπήρχε πράγματι ένα όραμα για το κέντρο του χωριού, όπου να υπάρχει η εκκλησία, το σχολείο, και διάφορα “δημόσια έργα”, πάλι δεν είδαμε να συντελέστηκε κάτι τέτοιο.
Ήταν τόση η... αναπτυξιακή μανία της Επιτροπής που ξεθεμελίωσε τον μικρό πλην όμως παμπάλαιο ναό για να οικοδομήσει τον καινούργιο. Σε μια άκρη του οικοπέδου τοποθετήθηκε ένα... παράπηγμα για τις λατρευτικές ανάγκες της κοινότητας και δεν είναι σαφές πόσα χρόνια μεσολάβησαν μέχρι τα θυρανοίξια του σημερινού ναού. Αυτό ήταν κάτι το εντελώς σπάνιο, αφού το αρχαίο ναΐδριο, μνημείο και ορόσημο πρώτης γραμμής της συλλογικής ζωής, συνήθως ενσωματώνεται στο νεώτερο ναό ή εμπεριέχεται ως στοιχείο του.
Ο καινούργιος ναός ήταν έργο τεράστιο. Θα μπορούσαν να γίνουν δυο και τρεις εκκλησίες με τα ίδια μέσα. Οι ταμακιάρηδες, όμως, και τότε έλκονταν από το υπερμεγέθες όπως και τώρα. Όσο πιο μεγάλο το έργο τόσο πιο μεγάλες οι προμήθειες, τόσο πιο δύσκολο να ελεγχθούν οι... “φύρες”. Ο Ν. Σπύρου καταγγέλλει ότι δεν εξελέγη ελεγκτική επιτροπή δίπλα στην επιτροπή της ανεγέρσεως ακριβώς για να μπορεί να διαχειρίζεται τα κονδύλια ύψους 2.000.000 δρχ αυθαιρέτως.
Μαζί, με το αρχαίο αυτό ναΐδριο, πρέπει να πούμε ότι εξαφανίστηκαν και όλες οι παλαιές εικόνες. Διεσώθησαν μέχρι τώρα μόνο μερικές εικόνες του τέμπλου και αυτές είναι των μέσων του 19ου αιώνα. Ακόμα κι αν δεν δώσει κανείς βάση στην προφορική παράδοση που λέει ότι, οι εικόνες πουλήθηκαν με άγνωστο τίμημα σε συλλέκτες, παραμένει το μέγα ερώτημα “τι έγιναν οι εικόνες ενός χωριού με πέντε αιώνες ιστορία;”
Με τούτα και με τ' άλλα, πέρασαν ακόμα 2-3 δεκαετίες για να διαμορφωθεί στοιχειωδώς μια κάποια πλατεία έξω από την εκκλησία ενώ εξακολουθεί να μη λειτουργεί ως το κέντρο της ζωής του χωριού παρά τη γειτνίασή της προς την κεντρική πλέον οδό Αλ. Κουκούλεζα. Τότε ο δρόμος αυτός, μπορεί να πει κανείς ότι, ήταν η... περιφερειακή οδός του παλαιού οικισμού του χωριού που βρίσκονταν στην κορυφή του λόφου.
Δεν κατάφεραν ούτε ένα “ηρώον” να φτιάξουν, μέσα σε πενήντα (50) χρόνια. Είναι δε αυτό το γεγονός από τα πλέον καταπληκτικά. Διότι, τόση εθνικοφροσύνη πού κατέθετε στεφάνους μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '60; Στο πραγματικό “μηδέν” των εθνικών τους υπηρεσιών! Για να έρθει αργότερα, μια νεότερη γενιά και στολίσει πραγματικά την πλατεία με τα γλυπτά της μεγάλης αισθητικής αξίας του Χρήστου Διαμ. Γεωργίου.
Και ενώ η διαμάχη για την εκκλησία μαίνεται και αγγίζει κι άλλες “λοβιτούρες” όπως πχ τις σχέσης του Ζήση Γκαγκούρη με τις Τράπεζες, με την εμπορεία λιπασμάτων και βαμβακόπιττας, με το ασυμβίβαστο της θέσης του ως προέδρου του συνεταιρισμού κ.α., ο Γιώργος Πηλίτσης έρχεται, μετά από λίγες μέρες να αναδείξει μερικά από τα προβλήματα της “άλλης κοινωνικής πλευράς”.
Ριζοσπάστης 2 Ιουλίου 1933 σελ 4
ΠΡΟΕΚΛΟΓΙΚΗ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
Το περασμένο Σάββατο έγινε προεκλογική συγκέντρωση στο Σχηματάρι. Πήραν μέρος πάνω από 50 εργάτες και αγρότες. Ο σ. Πυλίτσης ανέπτυξε το πρόγραμμα του Εν. Μετώπου και το ρόλο του κόκκινου κοινοτικού συμβουλίου που θα αγωνισθεί για τα συμφέροντα των φτωχών αγροτών και ειδικώτερα 1) για την παραλαβή απ' το κράτος 50% του σανού και όχι 20%. 2) για την αποξήρανση του ρέμματος στο Κρέσπι και Βαθρακά. 3) για κατασκευή δρόμων. 4) για δωρεάν βιβλία στους φτωχούς μαθητές. 5) για δωρεάν ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη στους απόρους. 6) κατάργηση της προσωπικής εργασίας. Έπειτα μίλησε αντιπρόσωπος της εκλογικής επιτροπής Θηβών που τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη της κυκλοφορίας του εράνου.
Στο τέλος εγκρίθηκε ψήφισμα με το οποίο οι φτωχοί χωρικοί ζητάνε την παραλαβή από το κράτος των 50% του σανού που μένει και ξεραίνεται.
Ανταποκριτής
Σχηματάρι
28 /6/ 33
Σχόλιο:
Η ανταπόκριση αυτή από την προεκλογική συγκέντρωση για τις κοινοτικές εκλογές είναι η πιο ολοκληρωμένη εικόνα του πολιτικού προγράμματος της Αριστεράς για το Σχηματάρι που διαθέτουμε. Εκεί παρατηρεί κανείς:
α) την προσήλωση στην διασφάλιση του πολύ σημαντικού για τον τόπο παραγωγικού εισοδήματος. Ο σανός πρέπει να πουληθεί, το 50% της παραγωγής, σε καλή τιμή και σε καλό αγοραστή, το Κράτος. Είναι το κυριότερο στοιχείο των διεκδικήσεων και το βλέπουμε να προτάσσεται πολλές φορές.
β) την έγκαιρη πρόταξη της ανάγκης κατασκευής δρόμων αφού σε παλαιότερη διεκδίκηση έχει ήδη διαπιστωθεί η ραγδαία αύξηση των αυτοκινήτων και μάλιστα έχει καταδειχτεί ως η αιτία της μείωσης των πωλήσεων του σανού. Οι Πηλιτσαίοι, θα πάρουν σοβαρά την εκτίμηση και λίγα χρόνια αργότερα, ο Μήτσος με το Θανάση θα γίνουν αυτοκινητιστές. Η Κατοχή θα τους βρει με φορτηγό εκτελούντες μεταφορές.
γ) το ενδιαφέρον για την υγεία και την ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη των φτωχών ανθρώπων. Αυτή εστιάζεται σε δύο αιτήματα. Το πρώτο είναι η αποξήρανση των ελωδών περιοχών που περιέβαλλαν το χωριό και ήταν εστίες ελονοσίας. Το Κρέσπι και ο Βαθρακάς. Το Κρέσπι παραμένει, ως τα τώρα, “ελεύθερο” ρέμα και πλημμυρίζει και τους δύο παράδρομους της Εθνικής Αθηνών - Λαμίας. Ο Βαθρακάς αποξηράνθηκε χάριν του αεροδρομίου και ως συνέπεια των έργων του. Το δεύτερο αίτημα για την υγεία είναι η δωρεάν ιατρική και φαρμακευτική φροντίδα των απόρων. Το αίτημα αυτό βρήκε πλήρη δικαίωση μόνο επί της κυβέρνησης Τσίπρα- Καμμένου, όταν 2,5 εκατομμύρια ανασφάλιστοι, ένεκα των Μνημονίων, απέκτησαν πλήρη πρόσβαση σ' αυτή και χωρίς να τους στέλνει η εφορία τα νοσήλια στο σπίτι.
δ) το ενδιαφέρον για τη μόρφωση και την παιδεία. Ο Γιώργος Πηλίτσης ήταν του “δημοτικού” και “αυτοδίδακτος”, όπως του άρεσε να λέει. Αλλά είχε διαβάσει πολύ και όντας ταυτόχρονα καλός μάστορας μιας απαιτητικής και πανάρχαιας τέχνης, ήξερε να μιλάει και να οργανώνει τη σκέψη του. Δίοπος τορπιλομηχανικός στο “Ιέραξ” θα πρέπει να ήταν από τους ναύτες που είδαν την Κωνσταντινούπολη και άλλα άστεα της εποχής εκείνης που άλλαζε με γιγαντιαία βήματα. Κατανοούσε λοιπόν ότι το κρίσιμο στοιχείο για τη μόρφωση των παιδιών ήταν οι δάσκαλοι, τα σχολεία και τα βιβλία. Σχολείο το χωριό είχε. Έστω κι αν αυτό κρίθηκε ακατάλληλο μετά τους σεισμούς του '38 στον Ωρωπό. Δάσκαλο, είχε και δεν είχε, όπως προκύπτει από τις καταγγελίες. Σε κάποιο αίτημα διατυπώνεται και η αξίωση αντικατάστασής του. Τα δωρεάν βιβλία ήταν εκείνο το επιπλέον στοιχείο που χρειάζονταν τα παιδιά στην εποχή που η πλειονότητα των γονέων ήταν αναλφάβητοι. Κι ήταν κάτι παραπάνω από αίτημα. Ήταν και ο παιδικός καημός του.
ε) η επιμονή στην κατάργηση της προσωπικής εργασίας. Αυτός, ένας κομμουνιστής επαναστάτης, που η συλλογική δραστηριότητα είναι βασικό στοιχείο και μοχλός αλλαγής της κοινωνίας, πώς προβαίνει σ' αυτή την δράση και μάλιστα επιμένει; Και εδώ την απάντηση τη δίνουν οι Χαλασοχώρηδες. Την επικαλούνται μάλιστα οι ίδιοι στην απάντηση που δίνουν τον Αύγουστο του '33 με επιστολή τους στον “Θηβαϊκό Ταχυδρόμο”. Θα μειώσει, λένε, κατά 40% τη συνολική δαπάνη του έργου! Η προσωπική εργασία, από εθελοντική συλλογική απόφαση για την λύση κοινωνικών προβλημάτων έχει ήδη μετατραπεί στο αντίθετό της. Είναι βίαιος καταναγκασμός των πλέον φτωχών και εξαθλιωμένων χωρικών, ο οποίος χρησιμοποιείται μαζικά για να “αυτορεκλαμάρωνται” οι Χαλασοχώρηδες, να εξασφαλίζουν την φήμη τους και την υστεροφημία τους. Την εκκλησία δεν μπορούν να τη χτίσουν με τα κουστούμια οι άρχοντες αλλά οι χειρώνακτες μεροκαματιάρηδες “με τα ροζιασμένα χέρια τους”. Ο Γιώργος Πηλίτσης δεν φοβόταν τη δουλειά και δη τη χειρωνακτική. Άλλοι τη φοβούνταν. Και η “προσωπική εργασία” έχει έννοια μόνο όταν είναι συλλογική, όταν όλοι μπορούν να τα φέρουν σε πέρας και όταν όλοι έχουν την ευχέρεια να διαθέσουν εργάσιμο χρόνο από τη ζωή τους χωρίς να πεινάσουν.
στ) τέλος, ένα ακόμα στοιχείο που δεν φαίνεται μεν στην παραπάνω ανταπόκριση αλλά διαπερνάει όλες τις άλλες, είναι η αταλάντευτη πάλη ενάντια στο δανεισμό από τις τράπεζες, για το ολόπλευρο ξεσκέπασμα του ρόλου τους στην υποδούλωση του εργαζόμενου λαού. Είναι εντυπωσιακή η... προφητικότητα της στάσης αυτής των κομμουνιστών. Τελικά όμως οι τράπεζες νίκησαν. Ο Γιώργος Πηλίτση απέκτησε βιβλιάριο καταθέσεων στο Ταμιευτήριο αλλά όχι δανειακό λογαριασμό στις τράπεζες. 7 Μαρτίου του 1939, αποσύρει το σύνολο του κόπου του (21.000 δρχ) και αγοράζει κάρβουνο και σίδερο. Τις Α' ύλες για τη τέχνη του. Έβλεπε τον πόλεμο να έρχεται και προετοίμαζε και τους άλλους γι' αυτό. Και τα μεν τσιγάρα που επένδυσαν τα κουνιάδια του τα λεηλάτησαν οι Ταγματασφαλίτες μαζί με τα κρασιά του Θανάση Σπύρου, τα σίδερα και τα κάρβουνα διασώθηκαν και βοήθησαν τη χήρα και το παιδί του, όταν τελικά “επετεύθχη” η βιολογική εξόντωσή του. Να τι αξία έχει μια καθαρή και νηφάλια πολιτική σκέψη!
Ριζοσπάστης 30 Ιουλίου 1933 σελ. 4
ΕΝΑΣ ΑΝΤΕΡΓΑΤΗΣ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ
Περνώντας απ' το καφφενείο του Γιάννη Παπαγιάννη άκουσα το δάσκαλο του χωριού Γκριτζάλα, που είναι και γραμματέας στην επιτροπή για την ανέγερση της εκκλησίας των Αγ. Αναργύρων και γνωστός αντεργάτης, ν' απειλεί τον εργάτη Παναγιώτη Τσαβάρα γιατί δεν πήγε να εργαστεί στην προσωπική εργασία. Με τις απειλές του δασκάλου ο εργάτης αναγκάστηκε να πει πως θα πάει.
Σχηματάρι 22/7/33
Ένας περαστικός
Ριζοσπάστης 6 Οκτωβρίου 1933 σελ. 4
Στη στήλη της αλληλογραφίας
Θήβα. Ανταποκριτήν 500. Ειδοποίησε αν θα γίνουν συγκεντρώσεις Σχηματάρι και Κριεκούκι.
Ριζοσπάστης 17 Οκτωβρίου 1933 σελ. 5
ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΧΕΙ ΌΛΑ ΤΑ ΠΡΆΓΜΑΤΑ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΏΝ
Προ πέντε ημερών έφθασε στο χωριό μας μια κουστωδία κλητήρων και προσημείωσε κατ' εντολής της “Αγροτικής Τραπέζης” όλα τα υπάρχοντα, στα σπίτια των εξής φτωχών χωρικών. Κων. Γ. Μπεζιάνη Σπ. Παπαδημητρίου, Στυλ. Μαρνέρη, Γεωργίου Δουρδουβέλα, Παν. Λιάπη, Σωτ. Κατσούρη, της φτωχιάς και απροστάτευτης χήρας Χαρίκλειας Σ. Κατσάπη και πολλών άλλων. Οι κλητήρες δήλωσαν στους οφειλέτες πως δεν έχουν δικαίωμα να πουλήσουν ούτε μια κατσίκα, αν δεν εξοφλήσουν προηγουμένως το χρέος προς την Τράπεζα. Μα πού να βρούνε χρήματα οι φτωχοί αυτοί χωρικοί που ύστερα από λίγο καιρό δεν θα έχουν ούτε ψωμί για τα παιδιά τους; που δεν έχουν ούτε σπόρο να σπείρουν εφέτος τα λίγα παληοχώραφα, που τους απέμειναν ύστερα από τη βαρειά φορολογία και την εκμετάλλευση των εμπόρων;
Η ίδια τύχη περιμένει και όλους εμάς τους άλλους, γιατί όλοι χρωστάμε στην τοκογλύφα τράπεζα. Γι' αυτό πρέπει να οργανωθούμε, να βγάλουμε επιτροπή αγώνα από συνειδητούς χωριάτες, να κάνουμε συγκέντρωση και να ετοιμασθούμε για την άμυνα κατά των τέτοιων επιδρομών των κλητήρων και των φορατζήδων, που πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε ομαδικά και να τους τσακίσουμε στο ξύλο όταν ξανάρθουν.
ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΕΣΙΤΗΣ ΜΟΥΣΤΟΥ
Ο δάσκαλος του χωριού μας -παράγων του βενιζελικού κόμματος- έχει παρατήσει τελείως τα μαθήματα και κάνει τον μεσίτη μούστου τους εμπόρου Καραμουντζούνη. Στο μεταξύ τα παιδιά μας μένουν αμόρφωτα. Τι λέει ο διώκτης των συνειδητών δασκάλων φασίστας Τουρκοβασίλης για τους προστατευομένους του εμποροδασκάλους; Μα από μας τους πατεράδες των παιδιών, εξαρτάται το διώξιμό του, αν μαζευτούμε όλοι και απαιτήσουμε να παυθεί αυτός και να μας σταλεί άλλος δάσκαλος.
Ανταποκριτής
Σχηματάρι
15/10/33
Στο ίδιο φύλλο σελ 2 διαβάζουμε:
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΕΞΟΡΙΣΤΟΥΣ
Με πρωτοβουλία του ομίλου Ε. Β. (Εργατική Βοήθεια) Σχηματαρίου μαζεύτηκαν δρχ 165 για την ενίσχυση των αγωνιστών της Αίγινας και παραδόθηκαν στην Ε.Β.Ε.
Σχόλιο: Ποιοι ήταν όμως κρατούμενοι κομμουνιστές στην Αίγινα; Πρώτα πρώτα ο θρυλικός Δημήτρης Σακαρέλλος – Ζωγράφος και άλλα επτά στελέχη.
[Τον Μάιο του 1934, οκτώ κατάδικοι κομμουνιστές δραπετεύουν από τις Φυλακές Αίγινας. Κατορθώνουν και ανοίγουν υπόνομο μήκους 25 μέτρων, και από το κελί τους βρίσκονται ελεύθεροι έξω από τις φυλακές και μακριά από τη σκοπιά. Στη συνέχεια κλιμάκιο του ΚΚΕ που είχε μεταβεί μυστικά στο νησί τους βοηθά με βάρκες να επιβιβαστούν σε ρώσικο πλοίο ανοιχτά της Αίγινας και καταφεύγουν στη Σοβιετική Ένωση.
Οι οκτώ που απέδρασαν ήταν οι: Απόστολος Κλειδωνάρης, πρώην βουλευτής του Ενιαίου Μετώπου Εργατών Αγροτών το 1932, Νίκος Βαβούδης, γραμματέας του Ενωτικού Εργατικού Κέντρου Πειραιά, Δημήτρης Σακαρέλος, συνδικαλιστής, Ευάγγελος Θωμάζος, ναυτεργάτης, Τζανής Φλαράκος, τσαγκάρης, Μόσχος Δουλγέρης, Αβραάμ Δερβίσογλου και Κώστας Σαρίκας, εργάτες.
Ο Ριζοσπάστης της 10ης Μαΐου 1934 γράφει στο πρωτοσέλιδο του : «Οχτώ αγωνιστές της εργατικής τάξης δραπέτευσαν από τα μπουντρούμια της κεφαλαιοκρατίας. Εμπρός να σώσουμε όλους τους φυλακισμένους και εξόριστους συντρόφους μας».
Οι δραπέτες φεύγοντας άφησαν σημείωμα στους φύλακες που έγραφε "Είμαστε ελεύθερα πουλιά. Όπως φύγαμε εμείς θα φύγουν και οι άλλοι !”] (κλικ)
Ριζοσπάστης 17 Ιανουαρίου 1934 σελ 2
Μήνυμα στη στήλη Η ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΥ.
Το Σχηματάρι να ζητήσει 15 ημερολόγια από τον υπεύθυνό μας στη Θήβα.
Ριζοσπάστης 27 01 1936 σελ. 4
Αποτελέσματα εκλογών: Τανάγρα – Θηβών. Ψήφισαν 381. Λαϊκοί 132. Φιλ. 108. Κονδ. 117. Π. Μέτωπο 23.
Ριζοσπάστης 14 Φεβρουαρίου 1934 σελ. 4
Αποτελέσματα εκλογών: ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ. Ψήφισαν 243. Ενιαίο Μέτωπο Εργατών Αγροτών 70 (βουλευτικές 33)
Ριζοσπάστης 18 Μάη 1936
Πρωτοδικείο ή θάνατος
65.000 στο πόδι.
Σχόλιο: Πρόκειται για το κύριο άρθρο της εφημερίδας. Ανταπόκριση από τη μεγάλη παμβοιωτική διαδήλωση για να ιδρυθεί πρωτοδικείο στη Θήβα και να μη χρειάζεται να ταξιδεύουν οι αγρότες στη Λιβαδειά. Στο απόηχο των γεγονότων της 1ης του Μάη.
Ριζοσπάστης 19 Μάη 1936 σελ. 3
ΟΙ ΣΑΝΟΠΑΡΑΓΩΓΟΊ ΤΑΝΑΓΡΑΣ
Οι επιτροπές σανοπαραγωγών της περιφερείας Τανάγρας – Θηβών που παρουσιάστηκαν προχτές στον υφυπουργό του Πολιτικού Γραφείου Γεωργακόπουλου ζήτησαν ν' αγοράσει το κράτος το σανό που βλάφτηκε από τις βροχές και ν' αναστείλει για τρία χρόνια όλα τα χρέη προς το Δημόσιο, την Αγροτράπεζα κι τους ιδιώτες.
Επίλογος
Καθώς το κίνημα του '35 έχει συντρίψει τους Βενιζελικούς, η τοπική “νομενκλατούρα” αλλάζει πολιτικούς προσανατολισμούς. Ο κλοιός γύρω από τους κομμουνιστές του χωριού χαλαρώνει καθώς το λαϊκό κίνημα ανεβαίνει και οδηγεί στο Σύμφωνο Σκλάβαινα – Σοφούλη. Το ΚΚΕ έχει ήδη από το 1935 μια άλλη γραμμή, εκείνη του Παλλαϊκού Μετώπου, τη γραμμή που θα το οδηγήσει, μαζί με τις προοδευτικές δυνάμεις του τόπου στην εποποιία του ΕΑΜ- ΕΛΑΣ. Ο παππούς θεωρεί ότι δεν απειλείται τόσο όσο πριν και αποφασίζει να παντρευτεί. 4 Αυγούστου, τη μέρα των αρραβώνων, γίνεται η δικτατορία του Μεταξά!
Αναβάλλει για ένα χρόνο περίπου τον γάμο γιατί περιμένει διώξεις και πάλι. Παραδόξως, τον αφήνουν ήσυχο. Δεν είναι σαφές αν υπέγραψε δήλωση. Δεν μπορώ και να το αποκλείσω όμως. Όπως και να έχει πάντως η Αντίσταση θα του “καρφιτσώσει” η ίδια στο στήθος ως παράσημό της τα μολυβένια βλήματα των γερμανικών πολυβόλων:
στις 2 Αυγούστου 1944 μαζί μεακόμη 24 συντρόφους, στη μάντρα της“Στρατώνας” στη Χαλκίδα.
