Χάρτης της Ελλάδας-1720

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Στην πραγματικότης πρόκειται για τον ίδιο Αγγλικό χάρτη του Μ. Ράντολφ (1560) που παρουσιάσαμε στην πρώτη ανάρτηση του αφιερώματος. Παραχαραγμένος, στην κυριολεξία, για να μη φαίνονται τα στοιχεία του χαρτογράφου και η ταυτότητα της αντιγραφής.

Δύο σχεδόν αιώνες μετά τον αυθεντικό και οι Ευρωπαίοι, πολιτικοί, οικονομικοί, στρατιωτικοί, ναυτικοί, παράγοντες ενημερώνονται με τον ίδιο τρόπο! Μόνο που είναι αρκετά προς το καλλιτεχνικότερον, με αρκετά χρώματα για την εποχή και χαραγμένα τα σύνορα των διαμερισμάτων.

Σύμπασα η "αρχαία" Ελλάδα-1683

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτός ο χάρτης, άθελά του, παρουσιάζει όλη τη νοοτροπία του "δυτικού" πολιτισμού. Ήτοι:

Το ανύπαρκτο ως υπαρκτό και το φαντασιώδες ως...καθολικό!

Κι όλα αυτά σερβιρισμένα με τον πλέον ελκυστικό τρόπο.

Ένας χάρτης της Ελλάδας του 17ου αιώνα, σωστό έργο τέχνης, με πολλή φαντασία και υστεροβουλία. Για να μη λησμονεί κανείς τα δικαιώματα της Δύσης στην "Ανατολή", βάζουμε και το...Δουκάτο των Αθηνών στην Grecia antica(!) Υποθέτουμε ότι πρόκειται για τη "μοντέρνα" Ελλάδα με την οποία, σύμφωνα με τη σημείωση των εκδοτών του, συγκρίνεται η αρχαία(!) 

Το έργο τέχνης, εξ ορισμού, δεν έχει καμία σχέση με την επιστήμη. Κι ας ισχυρίζεται ότι παρέχει οδηγίες σύμφωνα με τους καλύτερους χάρτες και συγγραφείς της Γεωγραφίας. Δεν αντανακλά την πραγματικότητα "σαν τον καθρέφτη", αλλά "σαν τον φακό", την μεγεθύνει(Μπ. Μπρέχτ). Κι εδώ οι μεγεθύνσεις μας δείχνουν πολλά περισσότερα πράγματα απ' αυτά που οι εκδότες του χάρτη προσδοκούσαν.

Χάρτης Αττικής, Βοιωτίας, Μεγαρίδας, Κορινθίας, Φωκίδας, Λοκρίδας 1650

Ο τίτλος του χάρτη

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Οι χάρτες της εποχής αυτής είναι δύο ειδών. Εκείνοι που αναπαριστούν την πραγματικότητα των ελληνικών εδαφών και εκείνοι που αναπαριστούν την αντίληψη των "Ευρωπαίων" για την Ελλάδα, του Έλληνες, τον Μεγάλο Ελληνικό Πολιτισμό.  

Η πρώτη κατηγορία χαρτών είναι οι πλέον διαφωτιστικοί και είναι, φευ, οι λιγότεροι. 

Έναν δημοσιεύσαμε τις προηγούμενες ημέρες.

Η δεύτερη κατηγορία χαρτών είναι οι πλέον φωταδιστικοί και είναι οι περισσότεροι. Δεν πρόκειται για την απεικόνιση της Ελλάδας υπό κλίματα αλλά πρόκειται για την "Ευρωπαιϊκή" αντίληψη για την Ελλάδα, τους Έλληνες και τον Πολιτισμό τους, υπό κλίμακα και σε δύο διαστάσεις. Λείπει μονίμως η τρίτη και η διάσταση του ενεστώτος χρόνου. Οι Ευρωπαίοι ήθελαν να ξέρουν πού ήταν τα αρχαία. Πρόκειται για τους πρώτους "τουρίστες", με  τη μορφή "περιηγητών", πρακτόρων, φιλελλήνων κλπ. Όπως οι σημερινοί Άγγλοι θέλουν να ξέρουν πού είναι το "Φαληράκι" της Ρόδο και ο Λαγανάς της Ζακύνθου, τότε θέλανε να ξέρουν πού είναι η Θήβα, η Αθήνα και, γιατί όχι;, η Τανάγρα, η Ανθηδώνα και ο...τύμβος του Σαλγανέα. 

Γι' αυτό και πέρα από τα σωστά ή τα λάθη στην απεικόνιση του τοπίου, σπάνια θα βρει κανείς σύγχρονα με τον χαρτογράφο τοπωνύμια, ονόματα πόλεων, χωριών κλπ. Όλα είναι στην "αρχαία" του μετάφραση. Έτσι η Τανάγρα, το 1650 μΧ, απεικονίζεται σαν να είναι ζωντανή πολιτεία στη σμίξη δύο ποταμών..του Ασωπού και του Θερμόδωνα, του δικού μας Λάρη! 

Πράγμα, βέβαια, που δε καθιστά το ταξίδι μας στους χρόνους αυτούς λιγότερο ενδιαφέρον και για τούτο και δημοσιεύουμε τον παρακάτω χάρτη.

Η νότια πλευρά της Στερεάς μαζί με του δυο κόλπους της, τον Κορινθιακό και τον Σαρωνικό

Λεπτομέρεια με την περιοχή της Ταναγραϊκής: Ενδιαφέρον είναι ότι δίπλα στον Ωρωπό αναφέρεται η "Γραία", η αρχαϊκή ονομασία της Τανάγρας. Πράγματι, ο Ωρωπός ανήκε τότε στην Γραία και ήταν ένα από τα επήνιά της. Το άλλο είναι το Δήλιον. 

          

Φωκίδα, Δαυλίδα, Θεσπιές, Αλίαρτος...

Λεπτομέρεια όπου μπορεί κανείς να "διακρίνει" τα "Μακρά τείχη" της Αθήνας

Λεπτομέρεια με τον Ισθμό της  Κορίνθου, την Ακροκόρινθο, τη Σαλαμίνα

Μια πολύ ωραία λεπτομέρεια με τη Λίμνη της Κωπαΐδας

Λεπτομέρεια με την υπογραφή του χαρτογράφου

«Θα έρθω να τους δω πρίφτη. Δεν ξέρω αν θα μείνω μαζί τους, αλλά θα έρθω, σε 2-3 μέρες»

Από το βιβλίο του Νικήτα-Γιώργη Μπουτσίνη Το Αντάρτικο της Αττικής

Ο αντισυνταγματάρχης Ρήγος Γεώργιος στον ΕΛΑΣ, ανήμερα της Μάχης της Πύλης, 16 Οκτωβρίου 1943

Φέτος η επέτειος της μάχης πέφτει Κυριακή, δεν υπάρχουν δικαιολογίες.  Και δεν το κρύβω πως θα ήθελα να δω πολλούς Αρβανίτες (και όχι μόνο Αρβανίτες), εκεί στην Κρίπεζα, να κρατούν ενός λεπτού σιγή και να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο, ήγουν τον ύμνο στην Ελευθερία. 

Θέλω να δω πολλούς Αρβανίτες (και όχι μόνο Αρβανίτες) στην Πύλη και για έναν ακόμη λόγο. Για να δουν πώς γιορτάζουν οι σημερινοί Πυλιώτες τη μάχη εκείνη που τους ανέδειξε διαφεντευτές του τόπου τους στη σημερινή εποχή και όχι ελέω των ένδοξων προγόνων. Πώς τιμούν τους ήρωές τους.  Θέλω να δείτε τη χαρά τους και τη λάμψη στα μάτια τους κι ας μη ακούγονται όλα όσα θα έπρεπε στους πανηγυρικούς (για τα πανηγύρια, εδώ που τα λέμε) και στους χαιρετισμούς των επισήμων. Να κάτσετε στις ταβέρνες και να φάτε τα νηστίσιμα άμα και εορταστικά της ημέρας και να πείτε το "θεοσχωρέστους"  και το "αιωνία τους η μνήμη" αναθηβάλοντας την παρατήρηση του Ορέστη: 

«...Σ' αυτό εμείς εδώ κάτω είχαμε "πατριαρχικό αντάρτικο", όπως το έλεγε ο Θανάσης Χατζής. Ο περαστικός αντάρτης δεν έμενε νηστικός κι εκεί που δεν υπήρχε επιμελητεία ή οργάνωσις. Αλλά και ο περαστικός Δερβενοχωρίτης καθόταν και έτρωγε μαζί μας χωρίς παρακλήσεις και ευγένειες, δικαιωματικά. Πολλά ανώτερα εαμικά στελέχη είχαν εκφράσει την κατάπληξί τους για κείνη την χτυπητή αμοιβαιότητα και γνήσια ρωμαίικη απλότητα. Η απάντησις στο "καλή όρεξι", το "ορίστε", δεν ήταν τυπική φράσις ούτε για τους αντάρτες της Πάρνηθας ούτε για τους Δερβενοχωρίτες. Ο καλούμενος "να ορίση" καθόταν κι ' όλας στο τσοπάνικο μαντρί ή στο αντάρτικο λημέρι της ομάδας ή στο συσσίτιο του λόχου. Γι' αυτό και ο Χατζής μίλαγε παντού για το "πατριαρχικό αντάρτικο" της Αττικής».

Για να πάτε προετοιμασμένοι, όπως χρειάζεται, για να ξέρετε κάποια πράγματα για την ίδια τη μάχη αλλά και για την τεράστια σημασία της, Οκτώβρη του 1943, μισή ώρα από την Αθήνα!, αρχίζω να αναρτώ σήμερα μια σειρά από τις σχετικές δημοσιεύσεις του Ορέστη (Ανδρέα Μούντριχα) καπετάνιου της ΙΙ Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και πρωτεργάτη του αντάρτικου της ΑττικοΒοιωτίας. 

Η δημοσιεύσεις αυτές (εφημ. "Απογευματική", Φεβ/1958) ήταν έκτοτε απρόσιτες στο ευρύ κοινό. Τις παραθέτω αυτούσιες όπως θα μπορούσε να τις διαβάσει κάποιος αν είχε την εφημερίδα μπροστά του.

Ξεκινάμε με την συγκλονιστική προσχώρηση του αν/χη Ρήγου στον ΕΛΑΣ μετά από τη βολιδοσκόπηση του παπά του Κακονισκίρι (Πάνακτον), παπά "Δράκου" (Πέππα), την πολύωρη συζήτηση με τον Ορέστη, την έναρξη με το χάραμα της μάχης και την ανάληψη της διοίκησης από τον Ρήγο-Φεραίο επί τόπου!...

Σημείωση: Για τα ιταλικά όπλα που πέρασαν από το Λευκαντί στο Δήλεσι και από κει με πενήντα (50) μουλάρια, ήτοι 10 τόνοι φορτίο, μέσα σε μια νύχτα, προωθήθηκαν στην Πύλη έχω αναρτήσει τη μαρτυρία του Αλέξανδρου (Νίκου Παπανικολάου) που ήταν εντεταλμένος από τον Ορέστη να φέρει σε πέρας την αποστολή.

Στερεά Ελλάδα & Εύβοια, Απογραφή Γεωργικής & Κτηνοτροφικής Παραγωγής, 1961