Αθανασάκης Χρήστος (1914-1944), στο στρατόπεδο συγκέντρωσης των Γερμανών Μπέργκεν-Μπέλζεν, Β' έκδοση

Ένας Σχηματαραίος πεθαίνει στο ίδιο στρατόπεδο με την Άννα Φρανκ

Το εξώφυλλο της λίστας του θανάτου, των ανθρώπων που πέθαναν στο Μπέρκεν-Μπέλσεν, όπως μας την έστειλε ο Ιάσονας Χανδρινός

Τέταρτη σειρά από το τέλος, η εγγραφή για τον Χρήστο Αθανασάκη με την χρονολογία γέννησης

Η αναφορά στο Σχηματάρι και ημερομηνία θανάτου: 1η Ιουλίου 1944

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν, βρίσκεται μεταξύ των δύο ομώνυμων κωμοπόλεων στην Κάτω Σαξωνία. 

Από στρατόπεδο της Βέρμαχτ(1935) "εξελίχθηκε", κατά τον πόλεμο, σε στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου. Στην αρχή Βέλγων και Γάλλων και μετά Σοβιετικών.

Από το 1943, ένα τμήμα του πέρασε στη διοίκηση των SS και άρχισε να παραλαμβάνει Εβραίους. 

Το 1944, επανασχεδιάστηκε, ως "τμήμα ανάνηψης", γιατί μεταφέρθηκαν εκεί χιλιάδες άρρωστοι κρατούμενοι ανίκανοι προς εργασία. Οι πλειονότητα των κρατουμένων αυτών πέθαναν εκεί.

Τον Αύγουστο του '44 μεταφέρθηκαν εκεί 8.000 γυναίκες από το Άουσβιτς, μεταξύ αυτών και η Άννα Φρανκ με την αδελφή της Μαργκότ. 

Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου πέρασε οριστικά στη διοίκηση των SS, οπότε και η "παραγωγικότητά" του πολλαπλασιάστηκε. 

Από 15.257 κρατούμενους που βρήκε εκεί ο λοχαγός Γιόζεφ Κράμερ, τον Απρίλιο του '45 έφτασαν τους 60.000!

Από τις άθλιες συνθήκες και τις αρρώστιες πέθαναν 9.000 τον Φεβρουάριο, 18.000 τον Μάρτιο και 9.000 το πρώτο δεκαπενθήμερο του Απριλίου, οπότε και απελευθερώθηκε από τους Συμμάχους. Συνολικά, τα θύματα υπολογίζονται σε 70.000. [για περισσότερα εδώ]

Σε αυτό λοιπόν το στρατόπεδο και στη λίστα των αποθανόντων, ο φίλος και γνωστός ιστορικός, διδάκτορας του ΕΚΠΑ, Ιάσονας Χανδρινός, βρήκε μια εγγραφή 

Αθανασάκης Χρήστος, χρονολογία γεννήσεως 1914 και ημερομηνία θανάτου 1η Ιουλίου 1944, από το Σχηματάρι.  

Άλλα στοιχεία δεν υπάρχουν. 

Πρόκειται προφανώς για το ένα από τα τρία παιδιά του Δημητρίου Αθανασάκη από το Μπράτσι, ο οποίος, όπως μας λέει ο Βαγγέλης Δ. Μαντής, στις γενεαλογίες του, είχε εγκατασταθεί στο Σχηματάρι. 

Υπάρχει, βέβαια, μια διαφορά ανάμεσα στα δύο στοιχεία. Η έρευνα του Βαγγέλη Δ. Μαντή δίνει χρονολογία γεννήσεως το 1904 και το γερμανικό κατάστιχο δίνει 1914. 

Ελπίζουμε ότι η έρευνα θα μας διαφωτίσει περισσότερο. Η παρούσα δημοσίευση πιστεύουμε ότι συμβάλλει σε αυτή την κατεύθυνση. 

Ευχαριστούμε και τους δύο ερευνητές γιατί έτσι συμπληρώνεται η εικόνα στα βασικά σημεία. Όποιος διαθέτει κι άλλα στοιχεία, φωτογραφίες κλπ, παρακαλείται να μας τις κοινοποιήσει. 

Σημείωση για τη Β' έκδοση:

Η έρευνα των στοιχείων και ειδικά της ζωής των ανθρώπων έχει, συχνά-πυκνά, συγκλονιστικές στιγμές. Μία απ' αυτές είναι και τούτη: 

Με τη δημοσίευση των στοιχείων για τον Χρήστο Αθανασάκη, θυμήθηκα το κατάστιχο του παππού μου, Γιώργου Πηλίτση. Είχε ανοίξει ένα μικρό μπακάλικο, δίπλα στο σιδηρουργείο, λίγους μήνες πριν το πόλεμο, το 1940. Το έκλεισε τελευταίες μέρες του Απρίλη, με την κατοχή των Γερμανών και την επίταξη του κτηρίου. 

Ο παππούς κράταγε τεφτέρι για τους πελάτες του. Ένας απ' αυτούς και ο Χρήστος Αθανασάκης! Να λοιπόν τι ψώνιζε στο μπακάλικο, ο άνθρωπος που έμεινε ξεχασμένος στο φρικτό Μπέργκεν-Μπέλζεν και πέθανε από τις αρρώστιες και την εξαθλίωση.

Σημειώνουμε τις ημερομηνίες του τέλους των δύο ανδρών για τη... σημειολογία τους: 1η Ιουλίου '44 πεθαίνει ο Χρήστος και 2α Ιουλίου συλλαμβάνεται ο παππούς στο μπλόκο. Ένα μήνα μετά, 2α Αυγούστου, εκτελείται μαζί με άλλους 25, στη Χαλκίδα. Δύο απ' αυτούς Σχηματαραίοι. Ο Παναγιώτης Σ. Παπαϊωάννου και ο Ξενοφών Χαρίσης.

Αντωνίου Αλέξανδρος του Ανδρέα (Σχηματάρι 1917 - Αννόβερο 1945) Β' έκδοση

Ένα παλληκάρι 28 χρονών από το Σχηματάρι πεθαίνει στο Αννόβερο

Με αφορμή τη δημοσίευση του γενεαλογικού δένδρου της οικογένειας Αντωνίου στην ιστοσελίδα "Γενεαλογίες" με επιμέλεια του αγαπητού Βαγγέλη Δ. Μαντή, παρουσιάζω μια τραγική πτυχή της ιστορίας της εν λόγω οικογένειας, όπως αυτή ήρθε σε γνώση μου από την ερευνητική δουλειά ενός νέου επιστήμονα, του κ. Αλέξη Ντετοράκη, στα γερμανικά αρχεία.

Ο Αλέξανδρος ήταν ο δευτερότοκος γυιος του μακαρίτη του μπαρμπα-Αντρέα του Αντωνίου. Πρώτος ο Γιώργος (1916), πατέρας του Αλέξη, του Αντρέα και της Καίτης. Ακολουθούσε τρίτος (1922) ο Μενέλαος, πατέρας της Παναγιώτας και του Αλέκου, και τελευταία η Θεονία.

Ο Αλέξανδρος, λοιπόν, φέρεται να συνελήφθη από τους Γερμανούς κατακτητές γιατί στην κατοχή του βρέθηκαν ιταλικά και γερμανικά υλικά (μάλλον πρόκειται για βενζίνες). 

Με  την κατάρρευση της Ιταλίας και την συνθηκολόγηση, τον Σεπτέμβριο του 1943, η αποθήκη που είχαν οι Ιταλοί, λίγο πιο πέρα από το σπίτι του Αλέξανδρου, λεηλατήθηκε από τους χωριανούς. Πράγμα τελείως φυσικό και δικαιολογημένο αν σκεφτεί κανείς τα δεινά που επέφεραν στη ζωή τους οι κατακτητές σε αλλεπάλληλα κύματα. 

Κάποια απ' αυτά τα υλικά βρέθηκαν στην κατοχή του Αλέξανδρου μια και ήταν αυτοκινητιστής(kraftfahrer). Κρατήθηκε στις φυλακές της Βουλιαγμένης, δικάστηκε για "κλεπταποδοχή", καταδικάστηκε σε κάθειρξη μεγαλύτερη των τριών ετών και μεταφέρθηκε  στις δικαστικές φυλακές του Βρανδεμβούργου στις 28 Μαρτίου του 1944, μαζί με άλλους 92 καταδικασμένους. 

Ήταν η πρώτη ομάδα, ενώ το σύνολο των καταδικασμένων Ελλήνων, για..."ποινικά αδικήματα", που μετήχθησαν στις δικαστικές φυλακές της Γερμανίας ανέρχεται σε 282. 

Σημειώνουμε ότι η κατηγορία αυτή διαφέρει από τις άλλες, όπου οι κρατούμενοι μετήχθησαν στη Γερμανία ως όμηροι και ως σκλάβοι για τα εργοστάσια και την πολεμική βιομηχανία, χωρίς να υπάρχει  δίκη και ποινή από δικαστήριο. 

Επισημαίνουμε επίσης την...προσήλωση των Γερμανών στη "νομιμότητα", που θεωρεί δίκαιο να κατέχεται και να λεηλατείται μια χώρα αλλά οι πεινασμένοι και εξαθλιωμένοι κάτοικοί της πρέπει να διώκονται ποινικά, να τιμωρούνται σκληρά, να εξανδραποδίζονται και να χρησιμοποιηούνται σαν σκλάβοι στα πολεμικά εργοστάσιά τους για να κατακτήσουν κι άλλες χώρες όπου εκεί θα κάνουν τα ίδια! 

Πράγματι ο Αλέξανδρος μεταφέρθηκε στο Βρανδεμβούργο και υποχρεώθηκε σε καταναγκαστική εργασία στο εργοστάσιο κατασκευής πολεμικών αεροπλάνων της εταιρείας "Αράντο"*.

Δεν ξέρουμε αν και πότε ακριβώς απελευθερώθηκε. Ή μάλλον δεν το έχουμε βρει ακόμη. Ίσως κάποια στιγμή το στοιχείο αυτό προκύψει από τα αρχεία ή από τον εντοπισμό της θέσης του εργοστασίου και τον συνδυασμό των πολεμικών εξελίξεων και της προέλασης του Κόκκινου Στρατού. Οι Σοβιετικοί κατέλαβαν την ευρύτερη περιοχή τον Μάρτιο και στις αρχές Απριλίου ήταν σε θέση να πολιορκήσουν το Βερολίνο. Στις 3 Απριλίου εγκρίθηκε  το σχέδιο των επιχειρήσεων. Στις 16 Απριλίου άρχισε η πολιορκία. Δεδομένου ότι ο Αλέξανδρος απεβίωσε στις 5 Απριλίου (ώρα 15.00) στο Αννόβερο (οδός Λέοναρντ αρ. 1), μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το εργοστάσιο εκκενώθηκε εσπευσμένα και κάποιοι κρατούμενοι, μέσα από φοβερές κακουχίες, μεταφέρθηκαν αλλού. Η κατάληψη του Αννόβερου από τους Συμμάχους έγινε στις 10 Απριλίου.

Οι κακουχίες αυτές ήταν και η αιτία θανάτου του Αλέξανδρου, ο οποίος, έναν μήνα πριν, είχε κλείσει τα 28 του χρόνια. Ήταν γεννημένος στις 3 Μαρτίου το 1917. Πέθανε άρρωστος, εξουθενωμένος, μόνος του, αβοήθητος, πάρα πολύ μακριά από τους δικούς του και μόλις ένα μήνα πριν την Ελευθερία και τον τερματισμό της φρίκης του Β' ΠΠ.

Στην προμετωπίδα δημοσιεύουμε το πιστοποιητικό θανάτου(sterbeurkunde) όπως συντάχθηκε από το ληξιαρχείο(standesant) του Αννοβέρου στις 25 Νοεμβρίου 1949 και το οποίο οφείλουμε στην ερευνητική δουλειά του Αλέξη Ντετοράκη.

Αν παρεμπιπτόντως, κάποιος συγχωριανός έχει φωτογραφία του Αλέξανδρου παρακαλείται να μας την αποστείλει για να πάρει τη θέση της στο ιστορικού μουσείο στη Γερμανία. Το ίδιο ισχύει και για όποια άλλη πληροφορία για τη ζωή του Αλέξανδρου. Αν, πχ, πολέμησε στην Αλβανία, πότε, πού κ.τ.λ.π. 

Σημείωση: 

* Ένα από τα πιο γοητευτικά στοιχεία της ιστορικής έρευνας είναι ότι η βοήθεια, για κείνο που ψάχνεις, σού έρχεται από κει που δεν το περιμένεις και, συχνά, με έναν...μυστηριακό τρόπο.

 Έτσι, σκαλίζοντας τα αρχεία μου βρήκα ένα γερμανικό περιοδικό, το Signal (Νο 9, 1940), στην γαλλική του έκδοση, όπου από καιρό, ...."περίμενε" μια διαφήμιση της Αράντο για το αεροπλάνο της AR 96B.

Το κείμενο λέει: 

«Ελαφρύ αεροσκάφος πολλαπλών χρήσεων: εκπαιδευτικό και μαχητικό

Η εισαγωγική εκπαίδευση των πληρωμάτων στα μαχητικά αεροσκάφη, ο λεπτός και περίπλοκος σχεδιασμός τους, απαιτεί την χρήση συσκευών ανώτερης ποιότητας και ποικίλλων πόρων.

Το Arado Ar 96B είναι ένα διθέσιο αεροσκάφος με πτερύγια όλο μέταλλο που πληροί τις ακόλουθες απαιτήσεις. Εκτός της χρήσης του ως εκπαιδευτικό αεροσκάφος έχει και τις ακόλουθες: της εκπαίδευσης των αεροπόρων στην καταδίωξη, την εισαγωγή τους στις νυχτερινές και ακροβατικές πτήσεις και στις πτήσεις με μηδενική ορατότητα, στη χρήση πολυβόλου, στη ρίψη βομβών, στις βολές και στο TSF της κεραίας.

Οι επιδόσεις αυτές και ο ανώτερος εξοπλισμός του καθιστούν το Arado Ar 96B μία συσκευή (ένα εργαλείο;) αναγνώρισης , ένα ελαφρύ μαχητικό η και αστυνομικό αεροσκάφος».

Από την διαφήμιση αυτή μαθαίνουμε και για το σημείο που βρισκόταν το εργοστάσιο της Αράντο . Άρα και ο Αλέξανδρος από τον Μάρτιο του '44 μέχρι την μεταγωγή του στο Αννόβερο δούλευε στο Πότσνταμ. 

Η Αράντο ήταν βιομηχανία κατασκευής αεροπλάνων με δραστηριότητα από τον Α' ΠΠ. Από τα πρώτα, δηλαδή, βήματα της πολεμικής χρήσης των αεροπλάνων. Έπαψε να λειτουργεί μετά τη Συνθήκη των Βερσαλλιών και τους περιορισμούς που επέβαλε στην πολεμική βιομηχανία της Γερμανίας. Το 1921 εξαγοράστηκε από τον Χάινριχ Λιούμπε και αξίζει να αναφέρουμε ότι, το 1936 πέρασε στον έλεγχο του κράτους καθώς ο ιδιοκτήτης της αρνήθηκε να ενταχθεί στο ναζιστικό κόμμα, ως ένδειξη αφοσίωσης στο καθεστώς,  και συνελήφθη.