Τραγουδ-Αναλύσεις: «Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα»

Στίχοι-μουσική: Άκης Πάνου

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα
η ώρα που γεννιέται η ζωή
η ώρα που ταιριάζει η αναπνοή σου
μαζί με την δική μου αναπνοή
Κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα
η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα
η ώρα που μου σβήνεις τον καημό
η ώρα που και η σκέψη μου πεθαίνει
και που δε θέλω να `χει τελειωμό
Κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα
η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα
η ώρα που μ’ αρέσει να πονώ
η ώρα που σου δίνω την ψυχή μου
χωρίς να νιώθω τίποτα φτηνό
Κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα
η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα

Γνωρίζω μόνο τρεις αναφορές του Ελληνικού Τραγουδιού στη συνουσία. Στην καθαυτό ερωτική πράξη.

Οι δύο είναι του Νιόνιου. Είναι, δηλαδή, λόγιες. Εμείς εδώ στις “ΤραγουδΑναλύσεις” ασχολούμαστε μόνο με το λαϊκό, επομένως με την εξής μία: εκείνη του μεγάλου Άκη Πάνου.

Με τον όρο “λαϊκό” εννοούμε κάτι σαν το “δημοτικό”. Πιο συγκεκριμένα, το “λαϊκό” είναι το δημοτικό που επέζησε της καταστροφής του ελληνικού κοινοτισμού και κατέφυγε στις πόλεις για να σωθεί. Γι' αυτό και έγινε επώνυμος ο δημιουργός του. Επώνυμος ήταν και πριν, ατομική, ή καλύτερα, προσωπική ήταν η δημιουργία. Η κάθε δημιουργία. Δεν μαζευόταν ο “δήμος” να φτιάξει ένα τραγούδι, αλλά η συγκροτημένη κοινότητα και η αντίστοιχη “συντεχνία” μαστόρων της μουσικής, υπέβαλαν τη προσωπική δημιουργία (έργο+δήμος) σε ειδική επεξεργασία, προσέθεταν τα δικά τους στοιχεία και ενώ όλοι ήξεραν από ποιον ξεκίνησε κανείς δεν ήξερε σε ποιον κατέληγε. Άλλωστε δεν υπήρχε μια οριστική μορφή, κονσερβαρισμένη σε μια “τέλεια” και τελική ηχογράφηση. Κάθε φορά παιζόταν αλλιώς και υπήρχαν πολλά αλλιώς σε έναν τ[ρ]όπο όπου οι μουσικές κομπανίες δεν ήταν σπάνιες όπως σήμερα, ενώ οι ευκαιρίες που παρείχε ο χρονολειτουργικός εορτολογικός αλγόριθμος του βυζαντινού πολιτισμού ανέρχονταν σε εκατοντάδες μέσα στον χρόνο.

Η πιο μεγάλη ώρα, λοιπόν, του Άκη Πάνου, είναι τώρα!

Δεν πιστεύω ότι αυτή η παροντοποίηση, το στεντώριο “τώρα”, είναι τυχαία. Υπάρχουν κι άλλοι χρόνοι στα ρήματα και η φαντασία του Άκη στη στιχουργική δεν πάσχει. Ας θυμηθούμε τους “επτά νωμά σ' ένα δωμά” ή το "αδιόρθω αναρχί"  για να κατανοήσουμε με τι αριστοτεχνικό τρόπο δίνει ρίμες σ' αυτό που θέλει να πει. Μόνο ένα ανάλογο ξέρω στη μουσική μας παράδοση κι είναι ένα ναξώτικο τραγούδι απ' τα Περάθου.

Δεν είναι, λοιπόν, η ανάγκη για ρίμα με την “ώρα” το “τώρα”.

Είναι οντολογικός προσδιορισμός. Ο στιχουργός με την τόση βαθειά αίσθηση των ανθρωπίνων ξέρει ότι μόνο ό,τι συμβαίνει τώρα είναι αληθινό. Το πριν είναι ανάμνηση, εξωραϊσμένη ή μη, και το μετά είναι προσδοκία, ελπίδα, φαντασία, εξωραϊσμένη ή μη. «Το παρόν είναι ο μόνος χρόνος που μοιράζεται, αλλά και συνέχει», λέει ένας πάλαι ποτέ σοφός.

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα και μας φέρνει μπροστά στα μάτια μας δυο ανθρώπους που κάνουν έρωτα, και δη μια γυναίκα, να μας λέει τα λόγια που ταιριάζουν και στο στόμα του άνδρα και στο στόμα το δικό της.

Ποιος; Ο σεμνός και αυστηρών αρχών, επί ποινή θανάτου, Άκης Πάνου.

Το κλειδί της ερμηνείας το δίνει ο ίδιος στην τρίτη στροφή, στον τελευταίο πριν το ρεφρέν στίχο:

«η ώρα που σου δίνω την ψυχή μου

χωρίς να νιώθω τίποτα φτηνό»

Είναι τόσο μεγαλειώδη τα αισθήματά του που δεν υπάρχει “τίποτα φτηνό”. Νομίζω ότι μας έχει πείσει! Τίποτα φτηνό δεν υπάρχει σ' ό,τι λέει. Και λέει, για τα μέτρα του και την εποχή του, ακόμη και για μας τώρα, στην εκπορνευμένη και πορνογραφημένη κοινωνία μας, εκπληκτικά πράγματα.

Για να μην υπάρχει αμφιβολία για το αντικείμενο που θίγεται, μας λέει ότι πρόκειται για την « ώρα που γεννιέται η ζωή», και είναι επίσης «η ώρα που ταιριάζει η αναπνοή σου μαζί με την δική μου αναπνοή».

Ο ρυθμός των δύο γίνεται ένας, ταιριάζουν οι αναπνοές κι όλα αυτά μέσα σ' έναν άλλον ρυθμό, σ' ένα στιβαρό, ρωμαλέο και στέρεο χασάπικο. Το ερωτικότερο χασάπικο για δύο, σε αντίστιξη με όλα τα τάνγκο της Αργεντίνας, και ας κρατάς την αγαπημένη σου από τον ώμο κι όχι από τη μέση, στην αγκαλιά σου, κοιτώντας τη στα μάτια!

«Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα

η ώρα που μου σβήνεις τον καημό

η ώρα που και η σκέψη μου πεθαίνει

και που δε θέλω να `χει τελειωμό»

Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα που ο ένας σβήνει του άλλου τον καημό. Δεν μας λέει ποιος είναι αυτός ο καημός, το συναισθηματικό τραύμα, το πλήγμα. Ο ένας διακρούει το “κακό” συναίσθημα το άλλου με ένα άλλο καλό συναίσθημα!

«Αγνός εστίν έρωτι έρωτα διακρουσάμενος, και πυρ πυρί αΰλω αποσβέσας»!

Γνήσιος Ιωάννης της Κλίμακος.

Είναι εκείνη την ώρα που και η σκέψη του καθενός πεθαίνει και δεν θέλει να υπάρχει τελειωμός!

Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι εκείνη την ώρα πράγματι κάθε σκέψη πεθαίνει και μάλιστα θέλουμε να παραμείνει πεθαμένη, να παραταθεί η ώρα αυτή η μεγάλη στο μέλλον,“χωρίς να 'χει τελειωμό”;

Στην τρίτη στροφή, ο κάθε σεμνότυφος, βγαίνει απ' τα ρούχα του(!)

«Η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα

η ώρα που μ’ αρέσει να πονώ

η ώρα που σου δίνω την ψυχή μου

χωρίς να νιώθω τίποτα φτηνό»

Η πιο μεγάλη ώρα είναι εκείνη «που μ' αρέσει να πονώ»! Πόνος; Δηλαδή, βία;

Ελάτε τώρα! Μην κάνετε πως δεν καταλαβαίνετε και προ παντός μη προβοκάρετε τον ποιητή!

Όταν τα έλεγε αυτά ο Άκης, ούτε η μαμά της Ντακότας Τζόνσον (Οι αποχρώσεις του Γκρι, ντε!) δεν είχε γεννηθεί.

Κι όμως εκείνη ακριβώς την ώρα δίνει ο ένας στον άλλον την ψυχή του «χωρίς να νιώθει τίποτα φτηνό»!

«Κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα, η πιο μεγάλη ώρα είναι τώρα».

Το ρεφρέν που επαναλαμβάνεται σταθερά, μετά από κάθε “μεγάλη ώρα” που είναι “τώρα”, έχει ένα «Κι αν».

Ακόμη «κι αν είναι η αρχή στην κατηφόρα» δεν αλλάζει τίποτα!

Εξακολουθεί να είναι «ΤΩΡΑ» η πιο μεγάλη ώρα, στο Νυν και στο Αεί!!!

Θυμίζει το άλλο λαϊκό τραγούδι που λέει

“στο κάτω κάτω της γραφής αξίζει να καταστραφείς,

και ως τον θάνατο να πας, για μια γυναίκα π' αγαπάς”...