Σίφνος: Ένα κείμενο για την αναδάσωση και τη γεωργική παραγωγή από το 1932

Σκαλίζοντας το καινούργιο μου απόκτημα, ένα «σώμα» τεσσάρων ετών της εφημερίδας «Σίφνος», ανακάλυψα τούτο το κείμενο. 

Είναι η πρόταση που κάνει ο Άγγελος Γραφιός προς την κοινότητα της Σίφνου για να ξαναποκτήσει η νήσος το χαμένο της πράσινο. Δεν το λέει, αλλά εύκολα μπορούμε να συμπεράνουμε ότι οι «φίδες», οι κέδροι, υλοτομήθηκαν για να τροφοδοτήσουν τα τσικαλάδικα καμίνια. 

Ποιος είναι ο Γραφιός; Ούτε κι αυτό προκύπτει από την εφημερίδα, προφανώς γιατί είναι πρόσωπο γνωστό και διακεκριμένο. Εκείνο που βρίσκουμε όμως σε κάποια σελίδα των φύλλων της εποχής εκείνης, είναι μια διαφήμιση της «Αποθήκης Ελλην. Μεταξωτών» των Αφών Γραφιού & ΣΙΑ στη στοά Ριζάρη (οδό Ερμού). Μπορούμε να υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ο Άγγελος αν δεν είναι ο ένας εκ των αδελφών, είναι ένας εκ της οικογενείας των Γραφιών. 

Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν τα εξής στοιχεία της εκτενούς προτάσεώς του: 

α) Εντοπίζει το πρόβλημα και,  αφ' ενός μεν το συνδέει με την καθεαυτή γεωργική ανάπτυξη του νησιού, αφ' ετέρου δε το συνδέει με τον τουρισμό! Πού να ήτανε σήμερα ο μακαρίτης να δει τη Σίφνο με πάνω από 100.000 επισκέπτες. Τότε πάντως, σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα στο φύλλο 10 του Ιανουαρίου 1933, η τουριστική κίνηση σε επισκέπτες είναι η εξής για τις Κυκλάδες: Τήνος 3.120, Μύκονος 2.000, Άνδρος 1463, Πάρος 845, Κέα 500, Σίφνος 500, Σύρος 340, Αμοργός 257, Κίμωλος 350, Νάξος 215, και η Ίος 120.  

β) Εντοπίζει την απαξίωση της γεωργίας «σε μια γεωργική Ελλάδα», όπως λέει, στην άποψη που καλλιεργούσαν οι δάσκαλοι στα σχολεία «μάθε πέντε αράδες γράμματα για να μη γίνεις σκαφτιάς σαν τον πατέρα σου». Επιτίθεται κατά της άποψης αυτής και ούτε λίγο ούτε πολύ προτείνει να σταλούν πλέον στη γεωργία μορφωμένοι άνθρωποι. 

γ)  Για τον σκοπό αυτό προτείνει Σχολικούς Κήπους, αυτοχρηματοδοτούμενους και αυτοσυντηρούμενους βασικά και με μια βοήθεια αρχική από την συνδρομή της κοινότητας των Σιφνίων. Μια επένδυση στη νέα γενιά δηλαδή, σε χρήμα και σε έμψυχο «υλικό». 

δ)  Βλέπει τους Σχολικούς Κήπους σαν μοχλό και της γεωργικής ανάπτυξης και της αναδάσωσης, 80 χρόνια πριν από μας που σήμερα πρεσβεύουμε περίπου τα ίδια πράγματα, φευ όμως, μετά την καταστροφή και της ελληνικής γεωργίας αλλά και του πλανήτη. Η ιδέα δε της «αυτοβοήθειας» της Κοινότητας, που προβάλλει σαφώς μέσα από το κείμενο, προηγείται κατά μισό αιώνα των σύγχρονων θεωρητικών των Διεθνών Σχέσεων μηδέ του K. Waltz εξαιρουμένου. Την εποχή δηλαδή του «ισχυρού κράτους» που «ζωογονεί» την τουριστική κίνηση των νησιών με τους εξόριστους του «Ιδιωνύμου», εκείνος δεν προτείνει τις «αγορές» αλλά, στην πραγματικότητα, απευθύνεται στον Ελληνικό Κοινοτισμό, τον οποίο θεωρεί παρόντα και ζώντα! Ως ένα βαθμό, ο κοινοτισμός αυτός είναι ακόμα ζωντανός στη Σίφνο και ως έναν άλλο βαθμό είναι εν εκλείψει. Μπορούμε να διδαχθούμε.

Δεν ξέρω, δεν έχω βρει ακόμη, τι έγινε με τους αυτοδιαχειριζόμενους Σχολικούς Κήπους. Αν δοκιμάστηκε η πρόταση στην πράξη, αν πέτυχε ή αν απέτυχε. Εκείνο που ξέρω όμως καλά είναι ότι, οι Σιφνιοί διατηρούν μια πηγαία σχέση με τον πρωτογενή τομέα, μια αγάπη για τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Η σχέση αυτή είναι γενικευμένη και, το σημαντικότερο, εκ παραλλήλου με τις άλλες έντονες ασχολίες τους. Πρόσφατα η μανούρα της Σίφνου έφθασε μέχρι και τη Βενετία! Ενισχύοντας έτσι την άποψη που καλλιεργώ, χρόνια τώρα και ιδιαίτερα τα χρόνια της κρίσης, ότι αν ταΐσουμε και ποτίσουμε τους ξένους τουρίστες μας με ελληνικά προϊόντα η Ελλάδα όχι μόνο θα σωθεί αλλά και θα ευημερήσει. 

Αιώνια η μνήμη του Άγγελου Γραφιού, αυτού του διορατικού Σιφνιού που διέδιδε, από τότε ακόμα, τα καίρια που θα έπρεπε να προτάσσει ο κάθε τ[ρ]όπος. 

«Είναι ντροπή, έλεγε, να αγοράζουμε λεμόνια από την Ιταλία, ενώ η Σίφνος κάποτε έκανε εξαγωγή, και όταν δεν βρίσκουμε κι αυτά να χρησιμοποιούμε ξινό του φαρμακείου»!

ΜΟΡΦΩΣΑΤΕ ΤΗΝ ΝΕΑΝ ΓΕΝΕΑΝ ΤΗΣ ΣΙΦΝΟΥ

ΜΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ

Όταν ο ξένος, που έρχεται να επισκεφθή το Νησί μας, φθάση με το βαπόρι στης Καμάρες, η πρώτη του εντύπωσις είναι ότι βγαίνει σ' ένα νησί που δεν έχει τίποτε το ενδιαφέρον εκτός από τα απόκρημνα βουνά του. Αναγκαστικώς αφού ο προορισμός του ήτο να επισκεφθή το νησί μας αρχίζει και ανεβαίνει με κρύα καρδιά προς τα χωριά, συνήθως πεζοπορών, και κάθε λίγα βήματα σκουπίζει τον ιδρώτα του. Δεν βρίσκει ούτε ένα δένδρο να καθίση υπό την σκιάν του να ξεκουραστή, δεν βρίσκει ούτε μια σταγόνα νερό να βρέξη τον στεγνό λάρυγκά του.

Ασθμαίνων φθάνει καμμιά φορά στο χωριό, ύστερα από μαρτύριον μιας ώρας πεζοπορίας, κάθιδρος και εξηντλημένος, πηγαίνει στο πρώτο καφενείο που θα βρεθή μπροστά του δια να ξεκουραστή και να πιη ένα ποτήρι νερό.

Αυτά τα απερίγραπτα τα ξεύρομε όλοι όσοι επισκεπτόμεθα τακτικά το νησί μας, και περισσότερον από ημάς εκείνοι που μένουν πάντα εκεί.

Όταν λοιπόν ο ξένος μας ξεκουραστή, βγαίνει έξω και περιηγείται τα χωριά και μένει κατάπληκτος από τα λευκά σπητάκια με το νησιώτικό τους ρυθμό, από την πάστρα τους, από την ευγένειαν των κατοίκων και από το νοικοκυριό τους.

Και όταν φθάση σ' ένα σημείον υψηλότερον γυρίζει με θαυμασμόν το βλέμμα του γύρω θαυμάζων την φυσικήν καλονήν του νησιού μας και την ωραίαν εικόνα που παρουσιάζουν τα κατάλευκα σπιτάκια των διαφόρων χωριών.

Αλλά αν τον παρακολουθήσουμε τον βλέπουμε να κάνη μια γκριμάτσα και να κινή το κεφάλι του με λύπη.

Αν του ζητήσουμε να μας πη τας εντυπώσεις του θα ακούσωμεν το στερεότυπον: «κρίμα αυτό το ωραίο νησάκι να μην έχει δένδρα».

Ερωτήσατε πάντα ξένον που επεσκέφθη το νησί μας να σας πη με ειλικρίνεια τας εντυπώσεις του. Θα λάβετε πάντα την απάντησιν ότι δεν του λείπει τίποτε άλλο από το πράσινον.

Αυτό λοιπόν το πράσινον έχετε υποχρέωσιν ιεράν, Σεις οι ιθύνοντες τα της Σίφνου, και εκείνοι των οποίων ο λόγος βαρύνει, να δώσητε εις το μαραμένο και ξερό Νησάκι μας.

Σεις οι παλαιότεροι Σιφνιοί των οποίων η μνήμη συγκρατή την ανάμνησιν μιας Σίφνου πρασίνης από φίδες, ειπήτε εις τους νεωτέρους σας που την εγνώρισαν ξηράν, το τι χρειάζεται το αγαπημένο μας νησάκι για να ξαναγίνη ώμορφο, για να ξαναγίνη η Ελβετία της Ελλάδος όπως ήκουσα κάποτε να λέγη ο μακαρίτης Δήμαρχος Σίφνου Ν. Προβελέγγιος.

Δώσατε δένδρα εις το γυμνό νησί μας να ντυθή, να πρασινίση να γείνη η ωραία κοπέλα του Αιγαίου, το μαργαριτάρι των Κυκλάδων, που να τραβά με την ωμορφιά του και την πάστρα του, με την ευγένειαν των κατοίκων του και την φιλοξενίαν των, κάθε ξένον που θα φθάση στ' αυτιά του η φήμη του Νησιού μας.

Και όταν αρχίσουν να έρχονται οι ξένοι στο νησί μας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θ' αφήσουν και καμμιά δεκάρα στον τόπο.

Κατεδείχθη αναμφισβητήτως ότι η βιομηχανία των ξένων επλούτισε κάθε τόπο ο οποίος ένοιωσε αυτήν την αλήθεια.

Είναι καιρός να την νοιώσωμε κι' εκείς και ν' αρχίσωμε να εργαζώμεθα ακούραστα με την ιδέα:  ν α   π ρ α σ ι ν ί σ ω μ ε  τ ο   ξ ε ρ ό  Ν η σ ά κ ι  μ α ς, και με ένα πρόγραμμα να το κάνωμε το    μ α ρ γ α ρ ι τ ά ρ ι  τ ο υ   Α ι γ α ί ο υ.

Πώς όμως; Τι εργασία πρέπει να κάνωμε για να πραγματοποιηθή αυτή η ιδέα η οποία δεν αμφιβάλω θα είναι και επιθυμία παντός ο οποίος αγαπά και πονεί τη Σίφνο μας;

Αυτό θα το αναπτύξω εις το προσεχές φύλλον της μικράς μας εφημερίδος.

ΑΓΓ. ΓΡΑΦΙΟΣ

[εφημερίδα «Σίφνος»

αριθ. Φύλλου 8

1 Νοεμβρίου 1932]

(Συνέχεια εκ του προτελευταίου φύλλου)

Η εργασία αύτη δεν είναι δυνατόν να συντελεσθή και να αποδώση το ποθούμενον εντός ελαχίστου χρόνου. Χρειάζεται εργασία πολυετής και δεν επιτρέπεται ουδεμία αναβολή, μετά την έναρξιν προγράμματος το οποίον να τεθή υπό εκτέλεσιν. Έχομεν πρόσφατον το παράδειγμα μιας προσπαθείας ευγενούς, πατριωτικής, που τιμά τους πρωτεργάτας της, προσπαθείας όμως αψυχολογήτου, αποτυχούσης δυστυχώς καθ' ολοκληρίαν, της δενδροφυτεύσεως της οδού Καμαρών – Αρχιάτρου Γ. Κουλούρη.

Δυστυχώς όμως τα 2.000 περίπου δενδράκια τα οποία εστάλησαν προς τον σκοπόν τούτον κατεστράφησαν τελείως. Δεν θα εξετάσω εδώ την αιτίαν, αλλά θα αποδείξω ότι το σύστημα τούτο δεν πρέπει να επαναληφθή διότι δεν ενδείκνηται. Θέτοντες λοιπόν υπό εκτέλεσιν ένα πρόγραμμα αναδασώσεως της Σίφνου, πρέπει να εξετάσωμεν τα ζητήματα μετά προσοχής ώστε τα συμπεράσματα τα οποία θα εξαχθούν να έχουν βάσεις καλώς ψυχολογημένας και υγιείς. Λέγοντες δε αναδάσωσιν της Σίφνου, δεν εννοώ να την πρασινίσωμεν με καλλωπιστικά μόνον δένδρα, αλλά και με καρποφόρα. Δηλαδή πρέπει να κυττάξωμεν και τας οικονομικάς ανάγκας του νησιού μας.

Είναι ντροπή μας, η Σίφνος, που άλλοτε έκανε εξαγωγή λεμονιών, να φέρνη σήμερα ιταλικά κι' όταν δεν υπάρχουν κι' αυτά να χρησιμοποιείται ξυνό του φαρμακείου. Δια να διορθώσωμεν λοιπόν το κακόν σύστημα καλλιεργείας εν τη νήσω μας και δι' αυτής να της δώσωμε μια νέα οικονομική ζωή και μεγάλη τουριστική κίνησι, πρέπει μετά ζήλου να στρέψωμεν την προσοχήν μας εις την Νέας Γενεάν της Σίφνου, δηλαδή στα παιδιά που σήμερα κάθωνται στα θρανία του Σχολείου. Πρέπει να τα μορφώσωμεν και θα τα μορφώσωμεν δια της θελήσεως και του συστήματος.

Ευτυχώς το Διδασκαλικόν προσωπικόν του νησιού μας, αποτελείται από άτομα επίλεκτα με μόρφωσιν εγκυκλοπαιιδικήν και θέλησιν αναμφισβήτον.

Η προσοχή μας, λοιπόν, πρέπει να στραφή εις την δημιουργίαν Σ χ ο λ ι κ ώ ν Κ ή π ω ν. Σχολικός κήπος λέγεται ο παιδικός εκείνος κήπος εις τον οποίον καλλιεργούνται για διαφόρους σκοπούς υπό των μαθητών, καθοδηγουμένων υπό των διδασκάλων, άνθη, λαχανικά και πολλαπασιάζονται τα δένδρα και οι θάμνοι. Εκ των άνω σκοπών θα εξετάσω τον πολλαπλασιασμόν του δένδρου, την επιτυχίαν του οποίου πρέπει να επιδιώξωμεν εις την Σίφνον.

Το σημείον από το οποίον πρέπει να αρχίση η εργασία αύτη, είναι να διδαχθούν τα παιδιά και να αποκτήσουν γεωργικήν συνείδησιν.

Σήμερον εις τα μέρη εκείνα, εις τα οποία οι κάτοικοι αποζούν εκ της γεωργίας, δεν πρέπει τα παιδιά να διδάσκωνται με την αντίληψιν που υπήρχε τα παλαιότερα χρόνια.

Πολλοί από τους σημερινούς γεωργούς θα ενθυμούνται με τι περιφρονητικούς χαρακτηρισμούς τους αποτρέπουν οι διδάσκαλοί των να ακολουθήσουν το έντιμο επάγγελμα του πατέρα των καλλιεργούντες την γην.

Γιατί τι άλλο μπορούσε να σημαίνη εκείνο το οποίον έλεγε ο διδάσκαλος τότε απευθυνόμενος εις τους μαθητάς: «Κυττάξετε να μάθετε πέντε αράδες γράμματα για να μην γίνετε και σεις σαν τον πατέρα σας σκαφτιάδες».

Μ' αυτούς τους χαρακτηρισμούς προς το γεωργικόν επάγγελμα τα παιδιά ντρεπόντουσαν να γείνουν γεωργοί και εγκατέλειπον την γην για να πλημυρίσουν τας πόλεις.

Όσοι παρέμειναν εις το χωριό αποκαρδισμένοι αναγκάζονται να συνεχίσουν το περιφρονητικό απ' όλους γεωργικό επάγγελμα του πατέρα των.

Φαίνεται πια καθαρά ότι με έτσι αποκαρδιωμένους γεωργούς και κακώς προσανατολισμένους κατοίκους πόλεως δεν είναι δυνατόν να προοδεύση η γεωργία εις την γεωργικήν Ελλάδα. Η κατάστασις αύτη πρέπει να μεταβληθή και για να μεταβληθή πρέπει όχι μόνον να ληφθούν μέτρα, αλλά να στηριχθούμε κατά μέγα μέρος επί των σχολικών κήπων, για να διαφωτίσωμεν να ενθαρύνωμεν, και να δημιουργήσωμεν τους μέλλοντας αγρότας. Δια των σχολικών κήπων θα επιτύχωμεν.

α) την ανάπτυξιν του αισθήματος του ωραίου.

Η καλιέργεια των διαφόρων δένδρων εις τον σχολικόν κήπον θ' αναπτύξη την αισθητικήν των παιδιών.

β) την προστασίαν και την κοινωνικήν διαπαιδαγώγησιν του παιδιού.

Ο σχολικός κήπος θα μπορή να απασχολή τα παιδιά κατά τας ώρας της σχόλης των και η ωφέλεια θα είναι μεγίστη διότι θ' αναπτύξη σ' αυτά την πεποίθησιν ότι το γεωργικόν επάγγελμα, είναι ευγενές, έντιμον, και στηρίζεται επί επιστημονικών βάσεων. Μια τέτοια πεποίθησις θα έχη μεγίστην σημασίαν δια τον αγρότην της αύριον.

γ) την διευκόλυνσιν εις την εκτέλεσιν της λοιπής μαθητικής αναπτύξεως.

Ο σχολικός κήπος μπορεί να δώση τα μέσα διδασκαλίας διαφόρων μαθημάτων, όπως π.χ., αριθμητικής, γεωγραφίας, φυσικής, μετεωρολογίας, εκθέσεως ιδεών, σχεδιάσματος, ζωολογίας, εδαφολογίας κλπ, κλπ. Και τούτο διότι ο σχολικός κήπος θα δώση συγκεκριμένα παραδείγματα εφαρμογής διαφόρων μαθημάτων.

δ) την αφύπνησιν του ενδιαφέροντος δια την γεωργικήν κοινωνίαν.

Με τον σχολικόν κήπον θα δημιουργηθή μια κίνησις με κέντρον αυτόν.

Η κίνησις αυτή θα έχη να οφελήση ασφαλώς τους κατοίκους, γιατί θα καταλήξη σε ερευνητική εργασία από την οποίαν έχουν να ωφεληθούν όχι μόνον οι μαθηταί αλλά και οι γονείς των. Θα ευρεθή τότε ποίαι καλιέργειαι είναι καλύτεραι δια την Σίφνον, πως προστατεύωνται αύται εναντίον των εχθρών των και ποίαι περιποιήσεις χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν. Θα γείνη δηλαδή ο σχολικός κήπος Φωτεινός Φάρος της γεωργικής προόδου εις το Νησάκι μας.

ε) την ανάπτυξιν αλληλεγγύης μεταξύ των μαθητών.

Η ομαδική συντήρησις του σχολικού κήπου υπό των μαθητών θα γεννήση εις αυτούς το συναίσθημα της αλληλεγγύης, η οποία θα αναπτυχθή ακόμη περισσότερον εάν εις την συντήρησιν αυτού δοθή μορφή   ο ι κ ο ν ο μ ι κ ή ς   ε κ μ ε τ α λ λ ε ύ σ ε ω ς  δια την οποίαν θα ομιλήσω κατωτέρω.

στ) την δημιουργίαν αμίλλης.

Εκθέσεις γενόμεναι προς βράβευσιν των καλυτέρων προϊόντων του σχολικού κήπου μεταξύ των σχολείων της Σίφνου (αν ιδρυθούν δύο κήποι) ή των τάξεων του αυτού σχολείου, να δημιουργήσουν ευγενή άμυλλαν μεταξύ των μαθητών, των διδασκάλων και των σχολείων.

Μια τέτοια άμυλλα θ' αποβή προς το καλόν τόσον των μαθητών όσον και των γονέων, διότι θα οδηγήση προς αύξησιν της εργατικότητος και συνεπώς της παραγωγικότητος. Χρειάζεται δε να δημιουργηθή το αίσθημα της αμίλλης για να μπορέση ο διδάσκαλος να θέση τα όρια αυτής επί ηθικών βάσεων ορίζων ταύτα, και τονίζων ότι πέραν τούτων θα καθίσταται βλαβερά δια την κοινωνίαν άνευ καθοδηγήσεως, η άμυλλα λαμβάνει ανήθικον χαρακτήρα, οδηγούσα εις αδικίας.

ι) την ανάπτυξιν του αισθήματος της ευθύνης.

Δια των σχολικών κήπων ο μαθητής διδάσκεται ότι έχει υποχρέωσιν να τελειώνη μια δουλειά που αναλαμβάνει και ευθύνην δια την εκτέλεσίν της.

Όλ' αυτά είναι βέβαια ελάχιστα από τον αριθμόν των επιτυχιών τας οποίας θα έχομεν από τους σχολικούς κήπους.

Δι' αυτών θα οφεληθή η Σίφνος και εις την ανάπτυξιν της γεωργίας διότι θα είδομεν ποία δένδρα και φυτά ευδοκιμούν περισσότερον εις αυτήν, και ποία είναι εκείνα των οποίων την καλιέργειαν δεν πρέπει πλέον να επιδιώξωμεν. Επίσης εις τα βουνά της πατρίδος μας θα ξαναδώσωμεν το πράσινο χρώμα διότι οι σχολικοί κήποι θα δίδουν κατά χιλιάδας τα κατάλληλα δενδρύλια, δις του έτους τα οποία θα σπεύδουν οι μαθηταί, κατά τας εορτάς του Πρασίνου τας οποίας πρέπει τότε να δημιουργήσωμεν, οδηγούμενοι από τους διδασκάλους των ή και από τους προέδρους των Κοινοτήτων, να τα φυτεύουν σε μέρη τα οποία εκ των προτέρων θα έχουν ορισθή και εις τα οποία απαραιτήτως θα απαγορευθή η βοσκή κατά τους κειμένους νόμους. Έτσι κάθε χρόνο θα βλέπωμεν να πρασινίζη και από μια γωνιά του νησιού μας.

Η εργασία αύτη πρέπει να αρχίση με βάσεις καλάς. Μια αψυχολόγητος και βιαστική εφαρμογή ενός συστήματος θα έχη ως άμεσον συνέπειαν την οικτράν αποτυχίαν της. Αι δύο κοινότητες πρέπει να εργασθούν ως μια επ' αυτού του ζητήματος, και οι απανταχού σύλλογοι ως εις, και να αφήσουν κατά μέρος τα μικροζητήματα που πάντα δημιουργούν.

Η Σίφνος πρέπει να ενωθή για να προοδεύση και οι ιθύνοντες αν προσθέσουν ολίγην θέλησιν εις την δύναμίν των θα επιτύχουν πολλά και καλά, εκ των οποίων τα κυριώτερα, αι οικονομίαι και η σωστή δουλειά. Δεν μας μένει άλλο προς εξέτασιν εκτός του οικονομικού μέρους της προσπαθείας μας διότι βεβαίως όλα αυτά δεν μπορούν να γείνουν χωρίς χρήματα. Προς τον σκοπόν τούτον ο σχολικός κήπος θα ιδρυθή ως οικονομική εκμετάλλευσις και κάθε μαθητής εργαζόμενος προς επιτυχίαν αυτού θα αναλάβη εργασίαν ανάλογον προς την ικανότητά του, υπό την επίβλεψιν πάντοτε του διδασκάλου.

Πάντως πρέπει να ληφθή σοβαρώς υπ' όψιν ο οικονομικός σκοπός της συντηρήσεως του σχολικού κήπου. Έτσι θα πρέπει να καλιεργούνται φυτά ή δένδρα τα οποία θα εύρουν ευκόλως αγοραστάς.

Δεν πρέπει επ' ουδενί λόγω να διανέμωνται τα προϊόντα του σχολικού κήπου δωρεάν διότι θα δημιουργηθούν παράπονα και θα μαρανθή ο ζήλος των μαθητών.

Δεδομένου λοιπόν ότι ο Σχολικός Κήπος δεν θα αποβλέπει μόνον εις την αναδάσωσιν της Σίφνου δια καλωπιστικών δένδρων, αλλά και τον εξευγενισμόν της καλιεργίας πρέπει εκτός των φυτωρίων, δια τα καλωπιστικά δένδρα, να καλιεργούνται και οπωροφόρα και λαχανικά.

Και ο λόγος είναι ευνόητος. Χρειάζονται χρήματα. Η καλιέργεια των λαχανικών θα ενισχύη το ταμείον του σχολικού κήπου δια της πωλήσεως αυτών. Επίσης τα οπωροφόρα θα πωλούνται προς τον σκοπόν και θα ευρίσκουν ευκόλως αγοραστάς όχι μόνον εις Σίφνον αλλά εις τας πέριξ Νήσους διότι θα κοστίζουν πάρα πολύ ευθυνά εν συγκρίσει με την προμήθειαν δένδρων εξ άλλων μερών. Τα καλωπιστικά δεν πρέπει να πωλούνται διότι θα καταστρέφομεν το σκοπόν τον οποίον επιδιώκομεν και θα θέσωμεν εν κινδύνω τα δάση τα οποία θ' αρχίσουν να δημιουργούνται. Δεν θα είναι όμως κακόν κατά την εποχήν της μεταφυτεύσεως να δύναται ο κάθε μαθητής, τη συγκαταθέσει του διδασκάλου, να λαμβάνη 2-3 δενδρύλια δια τον κήπον της οικίας των ή δια να τα προσφέρη εις συγγενείς ή φίλους προς τον αυτόν σκοπόν.

Δι' αυτού θα επιτύχομεν να πρασινίσουν και αι αυλαί όλων των σπιτιών της Σίφνου. Εκτός των άνω πόρων δυνάμεθα νομίζω όλοι οι Σιφνοί που αγαπάμε το νησί μας να προσφέρομε μια δεκάρα ή δύο δεκάρες την ημέρα, ήτοι 3-6 δρ. μηνιαίως δια την επιτυχίαν ενός σκοπού ο οποίος πρόκειται να δώση νέαν οικονομικήν ζωήν εις αυτό, μεγάλην τουριστικήν κίνησιν, χαριτωμένη ευμορφιά και καλούς γεωργούς της αύριον.

Δια των χρημάτων τούτων θα αγορασθούν τα απαραίτητα όργανα κηπουρικής, θα πληρωθή ο φύλαξ έως ότου ληφθούν μέτρα κατάλληλα εναντίον των κλοπών, θα αγοράζονται σπόροι, λιπάσματα, φάρμακα κατά των ασθενειών, κόπρος, κλπ. Αν ο σκοπός επιτύχει πλήρως και υπάρχουν περισεύματα, δύνανται να διατεθούν δια σχολικά όργανα, εκδρομάς κλπ.

Ας στρέψωμεν λοιπόν την προσοχήν μας προς την νέαν γενεάν της πατρίδος μας, και ας βγάλομεν απ' αυτήν στελέχη ικανά να καλιεργήσουν αύριον με όρεξι και σύστημα την Σιφναιϊκήν γην, και να βελτιώσουν όχι μόνον την γεωργίαν μας, αλλά και την ζωήν τους το κοινωνικόν περιβάλον μας.

Δια του θέματος τούτου δίδω ασφαλώς μίαν γνώμην προς όλους τους αγαπητούς συμποτίτας μας, δια της ευγενούς φιλοξενίας της αγαπητής μας εφημερίδος «Σίφνος», δεν κάμνω δε τίποτε άλλο παρά το καθήκον να δώσω μίαν γνώμην την οποίαν έχουν υποχρέωσι να εξετάσουν και να βελτιώσουν, όλα τα επίλεκτα μέλη της Πατρίδος μας, πολλά των οποίων ασχολούνται στο νησάκι μας με την γεωργίαν έχοντα αντίληψιν καλυτέραν της ιδικής μου.

Δίδοντες ούτω και αυτοί μίαν γνώμην θα δυνηθώμεν να θέσωμεν τα βάσεις δια μίαν εργασία που πρόκειται να δώση εις το Νησί μας οφέλη απεριόριστα.

ΑΓΓ. ΓΡΑΦΙΟΣ

(εφημερίδα «Σίφνος»

αριθ. φύλλου 10

1 Ιανουαρίου 1933)