1944 - Εύβοια: Η φονουργός των φονουργών νομαρχών νήσος

 Ο θάνατος δύο κατοχικών νομαρχών μέσα σε διάστημα τριών μηνών

Η διοίκηση με τμήμα του 7ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ στην Άτταλη, 28 Οκτωβρίου 1943

Γιώργος Μιλτ. Σαλεμής

Βρισκόμαστε στην Ιστιαία (Ξηροχώρι), ξημέρωμα Πρωταπριλιάς του 1944. Η σφοδρή επίθεση του εφεδρικού ΕΛΑΣ μπορεί να μη κατάφερε να θέση την πόλη στον έλεγχό του, προκάλεσε όμως την ματαίωση των περαιτέρω ενεργειών των Ταγμάτων Ασφαλείας, τα οποία δεν ξαναπάτησαν εκεί χωρίς την κάλυψη ισχυρών μονάδων της Βέρμαχτ. 
Μετά από ένα πλήρες αίματος και βίας τρίμηνο, ο διαβόητος νομάρχης Εύβοιας, στρατηγός εν αποστρατεία, Δημήτρης Λιάκος πέφτει νεκρός. 
Ο λοχαγός Μπουρλίδης, εκτελεί επί τόπου 18 άτομα από τους ομήρους που είχαν συλλάβει την προηγούμενη ημέρα, με το προσωπικό του περίστροφο..."εν ονόματι του Μπουρλίδη"  κραυγάζων... Μεταξύ αυτών και δύο καθηγητές του γυμνασίου.

Ο έτερος της δικέφαλης ύδρας των ΤαγματΑσφαλιτών της Εύβοιας, ο Χαράλαμπος Παπαθανασόπουλος, "στρατηγός" κι αυτός με ραλλικά γαλόνια και πρώην υπασπιστής του Πλαστήρα, μαζί με τους εξουθενωμένους από τη μάχη οπλίτες και ομήρους, υποχωρούν κακήν κακώς, με την κάλυψη των Γερμανών και βρίσκουν σωτηρία στο Οχυρό των Γουβών (Ναυτικό Οχυρό Βορείου Ευβοίας). Από κει θα κατευθυνθούν δια θαλάσσης στη Χαλκίδα.

Έναν, ακριβώς, μήνα μετά, ο Παπαθανασόπουλος, με έγγραφό του ενημερώνει τον Ταβουλάρη, ήγουν τον Υπουργό των Εσωτερικών, ότι αναγκάστηκε να ορκίσει νομάρχη τον Αλέξανδρο Οικονομίδη και ζητάει την εκ των υστέρων έγκριση της ενέργειά του.  
Η ενέργεια εγκρίνεται και ο Οικονομίδης επιδίδεται σε επιτάξεις, αναγκαστικούς "δανεισμούς" και κάθε είδους πλιατσικολόγημα και λεηλασία των κατοίκων της νήσου αλλά και επιχειρήσεων, με αφορμές ή χωρίς αφορμές. Το όργιο της ληστείας προκαλεί μέχρι και την αγανάκτηση του ταγματάρχη Τσιρίνη των ΤΑ, ο οποίος, αργότερα, καταγγέλλει εγγράφως και λεπτομερώς τα εγκλήματα κατά της περιουσίας των πολιτών που διαπράττουν οι δύο. 

Ξαφνικά όμως, αρχές τους καλοκαιριού, έκπληκτοι οι κρατούμενοι στις άθλιες φυλακές της Χαλκίδας, που υπερέβαιναν τους 1.000, βλέπουν ανάμεσά τους τον μέχρι τούδε κραταιό, χυδαίο και προκλητικό διοπτροφόρο νομάρχη!
Φέρνει μαζί του στρωσίδια και απαιτεί να υπάρξει χώρος για να ξαπλώσει στην ασφυκτικά γεμάτη φυλακή όπου είναι αδύνατο και να σταθεί κάποιος. Έχει και μια Βίβλο στα αγγλικά την οποία διαβάζει στους ποινικούς και επιχειρεί να δικαιολογήσει τις πράξεις του.

Μία μέρα έμεινε στη φυλακή, ώσπου το σούρουπο εμφανίστηκε ο Μπερτόλης. Καθώς τον απομάκρυνε από τον θάλαμο, έκανε την κλασική χειρονομία στους άλλους ότι ο Οικονομίδης πάει για εκτέλεση. 
Πράγματι, μετά από λίγο, ο Οικονομίδης εκτελείται, με μια σφαίρα στον κρόταφο, και ενταφιάζεται στο νεκροταφείο του Αη Γιάννη, εκεί όπου έχουν ενταφιαστεί και οι 48 αγωνιστές της 16ης Μαΐου και οι άλλοι 20 της 23ης Μαρτίου. Ο θύτης θα μοιραστεί το ίδιο χώμα με τα θύματά του!

Κανείς δεν κατάλαβε τότε, εκείνες τις φρικτές μέρες, ποια ήταν η αιτία της πτώσεως του νεόκοπου σατραπίσκου. 
Είχε ενσκήψει στην Εύβοια ως... εξάρτημα των Λιάκου και Παπαθανασόπουλου, και μάλιστα ο δεύτερος τον είχε παντρέψει με την ανιψιά του. Χωρίς να ξέρει κανείς την προέλευσή του, την καταγωγή του ή κάποια άλλα στοιχεία της διαδρομής του, γίνεται νομάρχης, "το μάτι και το αυτί του Ράλλη", όπως ακριβώς είχε απαιτήσει ο δοσίλογος πρωθυπουργός να είναι οι νομάρχες του.

 
Όταν πέρασαν όμως οι μπόρες κάποιοι αγωνιστές προσπάθησαν να εξηγήσουν το συμβάν. 
Φαίνεται ότι έχει βάση αυτό που ο άλλος διαβόητος συνεργάτης των Ιταλών τε και Γερμανών, Νίκος Αναγνωστόπουλος ισχυρίζεται σε "πόνημά του". Ότι ο Παπαθανασόπουλος, κάποια στιγμή πίστεψε ότι ο Οικονομίδης αποτελούσε απειλή και για τον ίδιο. Ότι τον συνέδεσε με τον σκοτωμό του Λιάκου στο Ξηροχώρι και μάλιστα τον θεώρησε ηθικό αυτουργό. Κι ενώ στους ΕΛΑΣίτες είναι κοινός τόπος ότι τον Λιάκο τον έφαγε ένας Ιταλός αυτόμολος με το οπλοπολυβόλο του, στα Τάγματα διαδόθηκε ότι τον σκότωσε πληρωμένος άνθρωπος από τον Οικονομίδη. Ο Αναγνωστόπουλος, μάλιστα, προσθέτει ότι ο Οικονομίδης κόμπαζε τότε ότι "σύντομα θα γίνει νομάρχης"!  Έσπευσε, λοιπόν, ο Παπαθανασόπουλος να προλάβει για να μην τον προλάβει ο άλλος. 

Ποιος ήταν, όμως, ο φονουργός Μπερτόλης, το "όργανο της μοίρας" του φονουργού νομάρχου;
Ο Γεώργιος Μπερτόλης του Ευαγγέλου ήταν αγροφύλακας μεταλλαγμένος σε παρακρατικό του γερμανοτσολιάδικου κατοχικού "κράτους". 
Τον ξαναβρίσκουμε στην μάχη για την απελευθέρωση του Αλιβερίου, όπου μετά το πέρας κάποιοι τον ξετρυπώνουν από τη κρυψώνα του και ο λαός, που συρρέει στην πόλη, έξαλλος απαιτεί την επί τόπου εκτέλεσή του. 
Ο Δημήτρης Σάρλης, ο θρυλικός Αχιλλέας της Νότιας Εύβοιας,  αργότερα το μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος της Ιδεολογικής Επιτροπής του κόμματος, αποτρέπει το λιντσάρισμα και οδηγείται στη Στρατώνα της Χαλκίδας. 
Κρατούμενος, μαζί με άλλους 2.000 περίπου, θα περάσει εκεί τους επόμενους μήνες μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου 1945, οπότε με την Ανακωχή διατάσσεται η μεταφορά τους με καΐκια στη γραμμή πέραν τις Λαμίας όπου έπρεπε να αποσυρθεί ο ΕΛΑΣ και η Εθνική Πολιτοφυλακή (ΕΠ) μετά τα Δεκεμβριανά. Η γνωστή στην περιοχή "πορεία προς τη Λαζαρίνα". 
Τη δική του φονουργό μοίρα θα τη συναντήσει ο Μπερτόλης στις 28 Φεβρουαρίου, τις τελευταίες ημέρες πριν την διάλυση της Εθνικής Πολιτοφυλακής, στο Πλατύστομο, και θα καταχωρηθεί στας δέλτους της ιστορίας ως "φονευθείς υπό των κομμουνιστών"...